Okul Psikolojik Danışmanlarının Yürüttükleri Çalışmaların Veli Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 56 - 86, 31.12.2022

Ragıp Özyürek Seydihan Yiğit

https://doi.org/10.58433/opdd.1120225

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin etkililiğini veli görüşlerine dayalı olarak belirlemektir. Araştırma çocuğu devlet veya özel okula devam eden 463 öğrenci velisi ile yürütülmüştür. Çalışmanın araştırma deseni betimsel tarama desendir. Çalışmada veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen Rehberlik Öğretmenlerinin Yürüttükleri Çalışmaların Değerlendirilmesi Anketi ile Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Veriler, frekans ve yüzdelik değerleri kullanılarak analiz edilmiştir. Velilerin görüşlerinin alındığı araştırma bulgularına göre grup çalışmaları, veli ev ziyaretleri, özel yetenekli öğrencilerle ve boşanmış ebeveyn çocuklarıyla çalışmalar yapma en az çalışılan konular olmuştur. Bununla birlikte ankete katılan velilerin çoğunluğunun görüşü, kriz durumlarında müdahalede bulunma, öğrencilere yönelik konferans ve seminer verme, öğrencilerle bireysel görüşmeler yapma ve öğrencilerle sınıflar halinde çalışma faaliyetlerinin gerçekleştirildiği yönündedir. Araştırmadan elde edilen bulgular birlikte değerlendirildiğinde velilerin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin olumlu tutumlara sahip olduğu ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri, okul psikolojik danışmanı, ebeveyn

Teşekkür

Araştırmaya yaptığı katkılardan dolayı sayın İdil Aksöz Efe’ye teşekkür ederiz.

Evaluation of the Work Carried Out by School Counselors Based on Parents’ Opinions

Öz

The study aimed to evaluate school counseling and guidance services based on parents’ opinions. For this purpose, a descriptive survey model was used in the research. The research consisted of 463 parents as participants. Evaluation Questionnaire of School Counselors' Work and Personal Information Form were used as data collection tools in the study. Data were analyzed using frequency and percentage values. According to the research findings, the least observed tasks by parents were group work, home visits, and working with gifted students and children of divorced parents. However, the majority of parents observed the activities of intervening in crisis situations, giving conferences and seminars for students, having individual meetings with students and working in classes with students. Findings obtained from the research show that parents' attitudes towards school counseling services are positive.

Anahtar Kelimeler

School counseling and guidance services, school counselor, parents

Kaynakça

• Akpınar, B. ve Bengisoy, A. (2017). Rehber öğretmenlerin okul müdürlerinin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri. Current Research in Education, 3(3), 129–141.
• Aksoy, V. ve Diken, I. H. (2009). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 8(3), 709–720.
• American School Counselor Association. (2012). The ASCA national model: A framework for school counseling programs (3. b.).
• Astramovich, R. L. (2016). Program evaluation interest and skills of school counselors. Professional School Counseling, 20(1), 54–64. doi: 10.5330/1096-2409-20.1.54
• Auger, R. W. (2013a). School counselors and children’s mental health: Introduction to the special issue. Professional School Counseling, 16(4), 208–210. doi: 10.1177/2156759X12016002S
• Auger, R. W. (2013b). School counselors and children’s mental health: Introduction to part 2 of the special issue. Professional School Counseling, 16(5), 269–270. doi: 10.1177/2156759X12016002S01
• Azimli, Ö. ve Akacan, B. (2017). Ortaöğretim kademesinde görevli okul yöneticilerinin rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerine ilişkin algı ve görüşleri. Electronic Turkish Studies, 12(29), 129–150. doi:10.7827/TurkishStudies.12595
• Başaran, M. (2008). İlköğretim okullarındaki yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin psikolojik danışma ve rehberlik faaliyetlerinden beklentileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Bayar, Ö. ve Doğan, T. (2021). Okul psikolojik danışmanı adaylarının özel eğitim öz-yeterlik algıları ve yeterlilik düzeyleri: Bir karma yöntem çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(2), 369–394. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.695682
• Bayraktar, Y. (2020). Rehber öğretmenlerin okulda karşılaştıkları sorunlara yönelik görüşlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bemak, F., Williams, J. M., & Chung, R. C.Y. (2014). Four critical domains of accountability for school counselors. Professional School Counseling, 18(1), 100–110. doi:10.1177/2156759X0001800101
• Bryan, J. A., & Griffin, D. (2010). A multidimensional study of school-family-community partnership involvement: School, school counselor, and training factors. Professional School Counseling, 14(1), 75–86. doi: 10.1177/2156759X1001400108
• Burkard, A. W., Gillen, M., Martinez, J. M., & Skytte, S. (2012). Implementation challenges and training needs for comprehensive school counseling programs in Wisconsin high schools. Professional School Counseling, 2(16), 136–145.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri kitabı. 8. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Camadan, F. ve Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199–211.
• Carey, J., & Dimmit, C. (2012). School counseling and student outcomes: Summary of six statewide studies. Professional School Counseling, 16(21), 146–153. doi: 10.1177/2156759X0001600204
• Carey, J., Harrington, K., Martin, I., & Hoffman, D. (2012). A statewide evaluation of the outcomes of the implementation of ASCA National Model school counseling programs in rural and suburban Nebraska high schools. Professional School Counseling, 16(2), 100–107. doi: 10.1177/2156759X0001600202
• Carlson, L. A., & Kees, N. L. (2013). Mental health services in public schools: A preliminary study of school counselor perceptions. Professional School Counseling, 16(4), 211–221. doi: 10.1177/2156759X150160401
• Cholewa, B., Burkhardt, C. K., & Hull, M. F. (2015). Are school counselors impacting underrepresented students’ thinking about postsecondary education? A nationally representative study. Professional School Counseling, 19(1), 144–154. doi: 10.5330/1096-2409-19.1.144
• Cholewa, B., Smith-Adcock, S., & Amatea, E. (2010). Decreasing elementary school children’s disruptive behaviors: A review of four evidence-based programs for school counselors. Journal of School Counseling, 8(4), 1–34.
• Clemens, E. V., Carey, J. C., & Harrington, K. M. (2010). The School Counseling Program Implementation Survey: Initial instrument development and exploratory factor analysis. Professional School Counseling, 14(2), 125–134. doi: 10.1177/2156759X100140020
• DeKruyf, L., Auger, R. W., & Trice-Black, S. (2013). The role of school counselors in meeting students’ mental health needs: Examining issues of professional identity. Professional School Counseling, 15(5), 271–282. doi: 10.1177/2156759X0001600502
• Gündoğdu, S. (2020). Anaokulunda çalışan psikolojik danışma ve rehber öğretmenlerin okul çalışanları, veli ve öğrenci etkileşimi açısından incelenmesi. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(3), 157–178.
• Gündüz, B., İnandı, Y. ve Tunç, B. (2014). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri: Betimsel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19–34.
• Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Journal of International Social Research, 2(9), 171–179. doi: 10.18069/firatsbed.810831
• Hatunoğlu, B. Y. (2021). The impressions of school managers on psychological counseling and guidance services: A descriptional study. African Educational Research Journal, 9(1), 160–167. doi: 10.30918/AERJ.91.21.021
• Heppner, P. P., Wampold, B. & Kivlighan, D. (2013). Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri. (D. M. Siyez, Çev.). Ankara: Mentis.
• Işık Tokmak, A. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının mesleki doyumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Işık Tokmak, A., & Özyürek, R. (2018). The relationships among school counselors' vocational satisfactions, their school counseling self-efficacy expectations and delivery system components. Universal Journal of Psychology, 6(2), 35–42. doi: 10.13189/ujp.2018.060201
• Işıkgöz, M. (2017). Okul yöneticilerinin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Kayseri ili örneği). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/1), 1–10.
• Karaman, Ö. (2021). Okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri uygulamalarının odak grup görüşmesi yöntemi ile değerlendirilmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 13(24), 294–307. doi: 10.38155/ksbd.834247
• Karataş, Z. ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427–460.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 391–415. doi: 10.7884/teke.409
• Korkut-Owen, F. ve Owen, D. W. (2008). Okul psikolojik danışmanlarının rol ve işlevleri: Yöneticiler ve psikolojik danışmanların görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 207–222. doi: 10.1501/Egifak_0000000199
• Lopez, C. J., & Mason, E. C. M. (2018). School counselors as curricular leaders: A content analysis of ASCA lesson plans. Professional School Counseling, 21(1b), 1–12. Doi: 10.1177/2156759X18773277
• Martin, I., & Carey, J. (2014). Key findings and international implications of policy research on school counseling models in the United States. Journal of Asia Pacific Counseling, 4(2), 1–15.
• Martin, I., Carey, J., & DeCoster, K. (2009). A national study of the current status of state school counseling models. Professional School Counseling, 12(5), 378–386. doi: 10.1177/2156759X0901200506
• MEB, (2020). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmeliği. Erişim Adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34760&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Nas, E. (2019). Bir metafor çalışması: Öğrencilerin rehberlik servisine ilişkin algıları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 291–301.
• Nazlı, S. (2011). Kapsamlı gelişimsel rehberlik programı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özabacı, N., Sakarya, N. ve Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8–22.
• Özaydın, S., Şahin, S. ve Siyez, D. M. (2019). Liselerde görev yapan öğretmen ve idarecilerin, psikolojik danışmanların nöbet tutmasının okul psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri üzerindeki etkisine ilişkin görüşleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(55), 1179–1211.
• Özyürek, R. (2009). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları ve öğrencilere sağlanan süpervizyon olanakları: Ulusal bir tarama çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 32, 54–63.
• Özyürek, R. (2010a). School counseling practices in Turkish universities: Recommendations for counselor educators. Eurosian Journal of Educational Research, 39, 175–190.
• Özyürek, R. (2010b). Psikolojik danışma ve rehberlik lisans programı öğrencilerinin yaptıkları okul psikolojik danışmanlığıyla ilgili uygulamaların saptaması. Eğitim ve Bilim, 156, 160–174.
• Özyürek, R. (2015a). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları. El kitabı (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Özyürek, R. (2015b). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik uygulamaları için bir kılavuz. İçinde R. Özyürek, Psikolojik danışman eğitiminde uygulamalı derslerin yürütülmesi sempozyumu (ss. 46–60). İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Protivnak, J. J., Mechling, L. M., & Smrek, R. M. (2015). The experience of at-risk male high school students participating in academic focused school counseling sessions. Journal of Counselor Practice, 6(2), 76–93. doi: 10.22229/ARS490178
• Sargin, N. ve Hamurcu, H. (2010). Özel özel eğitim kurumlarında çalışan rehber öğretmenlerin sorunlarına ve beklentilerine yönelik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 323–329.
• Stevens, H., & Wilkerson, K. (2010). The developmental assets and ASCA’s national standard: A crosswalk review. Professional School Counseling, 13(4), 227–233. doi: 10.5330/PSC.n.2010-13.227
• Tagay, Ö. ve Çakar, F. S. (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168–1186.
• Tatlılıoğlu, K. (2011). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık servisinden beklentiler üzerine bir araştırma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 79–102.
• TTKB. (2021a). İlköğretim kurumları haftalık ders çizelgesi. Erişim Adresi. https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/19093950_ilkogretim-hdc-karar-ve-eki-2022-2023.pdf
• TTKB. (2021b). Ortaöğretim kurumları haftalık ders çizelgesi. Erişim Adresi: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_01/19094445_OrtaoYretim-hdc-2022-2023.pdf
• Tuzgöl Dost, M. (2020). Okul psikolojik danışmanlarına göre ilkokullardaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin durumu ve sorunları. Electronic Journal of Social Sciences, 19(76), 1673–1690. doi: 10.17755/esosder.715029
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 389–407.
• Ünal, A. ve Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 919–945. doi: 10.30831/akukeg.454144
• Walker, J. M., Shenker, S. S., & Hoover-Dempsey, K. V. (2010). Why do parents become involved in their children’s education? Implications for school counselors. Professional School Counseling, 14(1), 27–41. doi: 10.1177/2156759X1001400104
• Whiston, S. C., & Arıcak, T. (2008). Development and initial investigation of the School Counseling Program Evaluation Scale. Professional School Counseling, 11(4), 253–261. doi: 10.5330/PSC.n.2010-11.253
• Whiston, S. C., Tai, W. L., Rahardja, D., & Eder, K. (2011). School counseling outcome: A meta-analytic examination of interventions. Journal of Counseling and Development, 89(1), 37–55. doi: 10.1002/j.1556-6678.2011.tb00059.x
• Wilkerson, K., & Eschbach, L. (2009). Transformed school counseling: The impact of a graduate course on trainees’ perceived readiness to develop comprehensive data-driven programs. Professional School Counseling, 13(1), 30–37. doi: 10.1177/2156759X0901300107
• Wilkerson, K., Perusse, R., & Hughes, A. (2013). Comprehensive school counseling programs and student achievement outcomes: A comparative analysis of RAMP versus non-RAMP schools. Professional School Counseling, 16(3), 172–184. doi: 10.1177/2156759X1701600302
• Yerin Güneri, O., Büyükgöze Kavas, A. ve Koydemir, S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının profesyonel gelişimi: acemilikten olgunlaşmaya giden zorlu yol. İçinde R. Özyürek, F. Korkut Owen ve D. Owen (Editörler), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik. meslekleşme sürecinde ilerlemeler (ss. 139–161). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yüksel-Şahin, F. (2008). Ortaöğretimdeki öğrenci görüşlerine göre psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) hizmetlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1–26.