Lübnan’da Siyasal Kurumların Yeniden İnşası: Çoğunluk Sisteminden Nispi Temsile

Yıl 2020, , 373 - 394, 01.07.2020

Tahsin Yamak , Tuba Yıldız , Emre Saygın

https://doi.org/10.17541/optimum.703470

Öz

Bu çalışmanın amacı, Ortadoğu’nun istikrarsız fakat bölgesini etkileme potansiyeli bakımından önemli ülkelerinden Lübnan’da, toplumsal birlikteliğin ve politik istikrarın teminine yönelik olarak gerçekleştirilen seçim sistemi değişikliğinin, din/etnik grup temelinde kurgulanan devlet yönetiminde ortaya çıkaracağı muhtemel sonuçlar ile sistem değişikliği akabinde gerçekleştirilen seçimlerde parlamentonun 1/3’nü elde eden ittifak cephesinin önemli aktörlerinden Hizbullah’ın siyasal dönüşümünün gerek Lübnan siyaseti ile toplumsal hayatındaki gerekse de Ortadoğu’daki olası etkilerinin Yeni Kurumsal İktisat çerçevesinde analiz edilmesidir. Siyasi görevlerin etnik ve dini gruplar arasında orantılı bir şekilde paylaştırılması esasına göre oluşturulan, buna rağmen temsil sorunlarına yol açan seçim sisteminin daha adaletli bir yapıya dönüştürülmesi yönündeki çabaların, ülkenin siyasal kurumlarının dönüşmesi için önemli bir aşama olduğu; ancak Lübnan siyasetini belirleme noktasında etkin olan İran ve Arap devletleri arasındaki yıkıcı rekabetin Hizbullah’ın yükselen konumu nedeniyle İran lehine değişmesinin, ülkede idari, politik ve sosyo-ekonomik yapının reforme edilmesi suretiyle, kurumsal dönüşümün sağlanması yönündeki en önemli engellerden birisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lübnan, Seçim Sistemleri, Çoğunluk Sistemi, Nispi Temsil, Kurumsal Değişim

Restructuring of Political Institutions in Lebanon: From Majoritarian to Proportional Representation

Öz

In Lebanon, one of the important countries in the Middle East region, which is unstable, but important in terms of its potential to affect the region, changes have been made in the electoral system to ensure social unity and maintain political stability. In this study, the effects of the electoral system change, on the possible results for government administration based on religion/ethnic group and the possible effects of Hezbollah's political transformation in Lebanese politics and the Middle East region were analyzed by using Institutional Economics thoughts. According to this, created on the basis of proportional allocation of political tasks between ethnic and religious elements, but try to have the electoral system leading to representation problems become fairer is an important step for the change of the country's political institutions. But the fact that the destructive competition between Iran and Arab states, which are active at determining Lebanese politics, has changed in favor of Iran due to the rising position of Hezbollah, is the biggest obstacle to institutional change in the country by reforming the administrative, political and socio-economic structure.

Anahtar Kelimeler

Lebanon, Electoral Systems, Majority Systems, Proportional Representation, Institutional Change

Kaynakça

• Acar, İ. (1989). Lübnan ve Filistin Sorunu, Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Acemoğlu, D., Johnson, S. ve Robinson J. (2001). The Colonial Origins of Comparative Development: An Empirical Investigation, The American Economic Review. 91(5), 1369-1401
• Akboğa, S. ve Şahin, O. (2018). Türkiye’de Demokrasi Algıları: Cinsiyet, Etnik ve Dini Dinamikler, Journal of Economy Culture and Society, 57, 1-28
• Akıncı, B. (2017). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Seçim Sistemi Arayışları: Dar Bölge Seçim Sisteminin Yönetimde İstikrar Ve Temsilde Adalet Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi, International Journal of Social Science, 63, 403-420
• Akyıldız, A. (2016). Demokrasinin Sayılarla Sınavı: Seçim Sistemleri, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi 7, 127-148
• Akyol, E. ve Mohammed, Y.Y. (2016), Bölünmüş Toplumlarda Çoğunluk Esasına Dayanan Seçim Sisteminin Zorlukları Ve Azınlıkların Temsili: Etiyopya Örneği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 219-236.
• Aydoğdu, Y. (2015). Seçim Sisteminin Siyasal Sonuçları, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (6), 41-62 Blais, A. ve Massicotte, L. (1996). Electoral Systems, Comparing Democrasies 2, 40-69
• Bulut, N. (2010). Temsilde Adalet–Yönetimde İstikrar İkilemi Bağlamında 12 Haziran 2011 Seçimleri, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14 (3-4), 1-18
• Counter Extermism Project. (2018) [Çevrim-içi: https://www.counterextremism.com/sites/default/files/Hezbollah%20Influence%20in%20Lebanon_043018.pdf] Erişim Tarihi: 08.01.2020
• Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, BEO, GG 1013
• Çetin, T. (2012). Yeni Kurumsal İktisat, Sosyoloji Konferansları, 45(1), 43-73.
• Dani R. (2014). Kaliteli Büyümeye Yönelik Kurumlar: Nelerdir ve Nasıl Kazanılır, Kalkınmada Yeni Yaklaşımlar, Devrim Dumludağ, Ahmet Faruk Aysan (Der), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 40-45
• Demir, Ö. (1996). Kurumcu İktisat, Ankara: Vadi Yayınları.
• Diss M ve Steffen F. (2017). The Distribution of Power in the Lebanese Parliament Revisited, halshs-01587503
• El Vaili A.H.N ve Naci A. (2014). El Hayatu’n Niyabiyye el Lübnaniyye (1943-1958), Irak: Mecelletü’l Camiati’l Kerbela El İlmiyye
• Freedom House, Freedom in the World 2018, Table of Country Scores, [Çevrim-içi: https://freedomhouse.org/report-types/freedom-world] Erişim Tarihi: 04.01.2020
• Gallager, M. (1991). Proportionality, Disproportionality and Electoral Systems, Electoral Studies, 10(1), 33-51.
• Ganley, C.E. (2012). Palestinian Power in Lebanon: The Development of Palestinian Militancy and its Role in the Outbreak of the Lebanese Civil War, Senior Theses, Trinity College, Hartford, CT
• Kaufmann, D, Kraay A ve Mastruzzi M. (2010) The Worldwide Governance Indicators-Methodology and Analytical Issues, The World Bank Policy Research, Working Paper. No: 5430
• Köprülü N ve Ebrem İ.S. (2013). Lübnan’da Çoklu Güç Paylaşımı ve Ortaklıkçı Demokrasi Zemininin Arap Ayaklanmaları Sonrası Geleceği, Akademik Orta Doğu, 8(1), 1-24
• Krayem H. (ty). Political Parties and Electoral Systems in Lebanon and Israel: Interactive Reinforcement, [Çevrim-içi: http://almashriq.hiof.no/ddc/projects/pspa/krayem/krayem.html] Erişim Tarihi: 08.02.2020.
• Kryeziu, L. ve Coşkun, R. (2018). Political and Economic Institutions and Economic Performance: Evidence from Kosovo, South East European Journal of Economics and Business, 13(2), 84-99
• Laga, A.M, (1991). El-İtticahatü's-siyasiyye fî Lübnan (1920-1982), Beyrut: Müessesetü'r-Risâle Majed, Z. (ty). Consensus democracy and representation in Lebanon, Between agony and electoral reform [Çevrim –içi:https://rc-services-assets.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/Accord24_ConsensusDemocracy.pdf] Erişim Tarihi: 21.01.2020.
• Moussa, N, (2018). The Lebanese Legislative Elections: Fragmentation and Polarization, [Çevrim-içi: https://www.arab-reform.net/wp-content/uploads/pdf/Arab_Reform_Initiative_en_the-lebanese-legislative-elections-fragmentation-and-polarization_2950.pdf?ver=3e4070ffe1e45fb79e843e1acd807c43] Erişim Tarihi: 05.01.2020.
• Nohlen, D. (1996) Seçim Sistemleri, Türkiye ve Avrupa’da Seçim Sistemleri – Uluslararası Konferans Tebliğler Kitabı, Friedrich Ebert Vakfı, İstanbul, 9-54.
• Norris, P. (1997). Choosing electoral systems: proportional, majoritarian and mixed systems. International political science review, 18(3), 297-312.
• North, Douglass C. (2002) Kurumlar, Kurumsal Değişim ve Ekonomik Performans. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayını
• Orhan, S. (2011).Yerleşik İktisatta Ortodoksi: Yeni Kurumsal İktisat,. İktisatta Yeni Yaklaşımlar, Ercan Eren ve Metin Sarfati (Der), İstanbul: İletişim Yayınları, 1. Baskı, 59-87.
• Özbudun, E. (1995). Seçim Sistemleri ve Türkiye, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 44 (1), 521-539
• Ra’d, M. (ty). Lübnan Min al İmarah ila al Mutasarrıfiyyah: 1840-1861, Beyrut: Dâru Nazir Abbud
• Rodrik, D. (2000) Institutions for High-Quality Growth: What They are and How to Acquire Them, National Bureau Economic Research, Working Paper No: 7540, 1-48.
• Şöhret, M. (2012). Ulus Devletsiz Devlet Sistemi: Lübnan Modeli, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1)I 85-107
• Taflıoğlu, M.S. (2016). Lübnan Anayasal Düzeninde Egemenlik Dağılımı, Sosyoekonomi, 24(28), 31-42 The Economist Intelligence Unit, Democracy Index, [Çevrim-içi:https://infographics.economist.com/2019/DemocracyIndex/] Erişim Tarihi: 04.01.2020
• Tuncer, E. (2014). Çok Partili Dönemde Seçimler ve Seçim Sistemleri, TESAV. Turan, N.S. (2011). Lübnan’da Ulusun İnşası ve Ortak Tınının Üretimi - Rahbani Kardeşler ve Feyruz”, Ortadoğu Etütleri, 3(1) 193-228
• Türk, S. (2006). Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih, Anayasa Yargısı, 23, 75-112
• World Governance Indicators, [Çevrim-içi: https://info.worldbank.org/governance/wgi/] Erişim Tarihi: 01.02.2020.
• Yetim, M. (2015). Şiddet Eğilimli ve Direniş Temelli Şii Aktivizmi: Hizbullah’ın Fikirsel ve Örgütsel Zemini, Türkiye Ortadoğu Çalşmaları Dergisi, 2(2), 59-88.
• Yetim, M. (2018). Iran-Hizbullah İlişkileri (1980-1995): Ulus-Aşırılaşan Şiddet, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 29-42.
• Yıldız, A. (2018). Seçim Sistemleri ve Türkiye’de Milletvekili Seçim Sistemine İlişkin Bir Öneri, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 26(3), 113-153.
• Yüzbaşıoğlu, N. (1996). Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemleri ve Bunlara İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Nasıl Bir Seçim Sistemi, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 55.1-2, 103-150
• Zübyan, S. (1977). El-Hareketü'l-Vataniyyetü'l-Lübnaniyye, Beyrut, Dârü'l-Mesire