Legal Characteristics of Tax Cases in Administrative Law: The Debate of Full Remedy Action and Action of Nullity

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, - , 14.01.2015

Ramazan Armağan

Öz

Social law state’s constitution laws has a provision of “Recourse to judicial review shall be available against all actions and acts of administration.” By this provision who are acceptors of administrative action and customs have a protection of rights against the administration’s arbitrary treatments. Judicial review of tax applications which are also administrative customs both sort tax disputes out and create a judicial opinion by interpreting tax laws. 

In our country legal remedies of tax disputes have two options and these are performed by administrative and judicial organs. Individuals can appeal any of these. Generally taxpayers appeal administrative organs at first. But if there is no solution to dispute on administrative organs, taxpayers can open a “tax case” at judicial organs. Tax court is charged the first level of instance and council of state is charged the court of last instance in Turkey at solving the tax disputes. After reconstituting the administrative judicial system in 1982, according to the law number 2577, tax cases are sentenced to the clause of “full remedy action” and “action of nullity”. In this paper, legal nature of “tax case” are examined by as a part of “full remedy action” and “action of nullity”.

Anahtar Kelimeler

Tax, Tax Dispute, Tax Jurisdiction, Full Remedy Action, Action of Nullity

Yönetsel Yargıda Vergi Davalarının Hukuki Niteliği: Tam Yargı –İptal Davası Tartışmaları

Öz

Sosyal hukuk devletleri anayasalarında “idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır”  hükmü bulunmaktadır. Böylece, idari eylem veya işlemlere muhatapların haklarının korunması, idarenin keyfi uygulamalarının önlenmesi hedeflenmektedir. İdari işlem niteliğindeki vergi uygulamalarının yargısal denetimiyle; vergi uyuşmazlıkları çözüme bağlanmakta,  vergi mevzuatı yorumlanarak içtihat oluşturulmaktadır.

Ülkemizde vergi uyuşmazlıklarının çözümü idari veya yargı yoluyla gerçekleştirilmektedir. Kişiler, bu yollardan dilediğine başvurabilmektedirler.  Genellikle vergi uyuşmazlıklarının idari aşamada çözümü tercih edilmekle birlikte çözümlenememesi halinde “vergi davası” açılarak yargı organına aktarılmaktadır. Vergi anlaşmazlıklarında “ilk derece yargı organı” Vergi Mahkemesi iken  “son derece mahkemesi” Danıştay’dır. 1982’de yenilenen İdari Yargı Düzeninde, vergi davalarının “tam yargı davası” ve “iptal davası” şeklinde iki ayrı türden davalar olabileceği 2577 sayılı kanunda hükme bağlanmıştır. Bu çalışmada “vergi davası” haline dönüştürülen davalarının hukuki niteliği yönünden tam yargı  – iptal davası kapsamında hangi kategoride olduğu üzerine tartışmaları içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi uyuşmazlığı, Vergi Yargısı, İptal Davası, Tam Yargı Davası

Kaynakça

• Ağar S. “Vergi Davalarının Hukuki Niteliği”, s.6, 14, 15-16 http://www.idare.gen.tr/agarvergidavalari.htm , 15 Ocak 2010.
• Aksoy Ş. Vergi Yargısı ve Türk Vergi Yargısı Sistemi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1990, s.66, 69, 70, 105.
• Aksoy Ş. Vergi Yargısı ve Türk Vergi Yargısı Sistemi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1999, s.55.
• Akdoğan A. Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 6. Baskı, Ankara, 2006, s.148.
• Akdoğan A. Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, Geliştirilmiş 6. Baskı, Ankara, 1997, s.120.
• Akdoğan A. Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 10. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2013, s.162-163.
• Alpaslan M. Ödeme Emrine Karşı Dava Açılabilir, Düzeltme Talep Edilemez, 11.4.2013, s.1. http://www.muhasebetr.com/ yazarlarimiz/mustafaalpaslan/0111/ Erişim:27.05.2014
• Ankara Bölge İdare Mahkemesi. http://www.ankarabim.adalet.gov.tr, 25.12.2009.
• Arslan M. Vergi Hukuku, MKM Yayıncılık, 8. Baskı, Bursa, 2012, s.307.
• Bilici N. Vergi Hukuku, Seçkin Yayınları, 18. Bası, Ankara, 2008, s.127.
• Candan T. Vergi Uyuşmazlıkları ve İdari Davalar, Danıştay Dergisi, S.54-55, Ankara, 1984, s.31.
• Candan T. Vergilendirme Yöntemleri ve Uzlaştırma, Maliye ve Hukuk Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2006, s.245.
• Çağlayan R. İdari Yargı Kararlarının Sonuçları ve Uygulanması, 3. Baskı, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Ankara, 2004.
• Çağlayan R. “İdari Eylemden Doğan Tam Yargı Davalarında Dava Açma Süreleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.IX, S.3-4, Ankara, 2005, s.18-19.
• Canatan B. İdare Hukuku, 3. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara, 2011, s.170.
• Dolun G. “Mali Kaza”, Maliye Enstitüsü Konferansları, 12. Seri, 1966 s.117-118, Gelir İdaresi Başkanlığı Uygulama ve Veri Yönetimi Daire Başkanlığı, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/VI/AİGMS/20080 htlm , 14.12.2009.
• Dönmez R. Vergi İcra Hukukunda İhtiyati Haciz, Anadolu Üniversitesi Yayınları; No.1023, Eskişehir, 1998, s.99, 126.
• Duran L. “Vergi Mahkemelerinin Görev Alanı”, İktisat ve Maliye Dergisi, C. 29, Nisan 1982, Ankara, s. 95-96.
• Duran L. “İdari İşlem Yargı Kararlarıyla Vergi Davalarının Çözümü”, Amme İdaresi Dergisi, C.21, S.1., Mart 1988, Ankara, 1988, s.72.
• Dursun H. Vergi Uyuşmazlıklarından Doğan Davaların Kurumsal Niteliğini Saptayabilmek, TBB Dergisi, Sayı:78, 2008, s.234
• Erginay A. Kamu Maliyesi-Kamu Gelirleri, Kamu Giderleri, Devlet Bütçesi, Maliye Politikası, 10. Baskı Turhan Kitabevi, Ankara1984, s.39.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı Aşamasında Çözümlenmesi, Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı Yayın No:92 Mayıs 2009, Ankara. 2009, s.5.
• Gözler K. İdare Hukukuna Giriş, 12. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, Eylül 2010, s.472-473.
• Gözübüyük A. Ş. ve T. TAN. İdare Hukuku. İdari Yargılama Hukuku, C. 2, Turhan Kitabevi, Ankara, 1999, s.614.
• Gözübüyük A. Ş. ve T. TAN. İdare Hukuku, Cilt 2, İdari Yargılama Hukuku, Ankara 2003, s. 262.
• Karakoç Y. Vergi Yargılaması Hukuku, Alfa Basın Yayın Dağıtım, 1. Baskı, İstanbul, 1995, s.15.
• Karavelioğlu C. İdari Yargılama Usulü Kanunu, Karavelioğlu Basın Yayın Dağıtım, 6. Baskı, C.1, Ankara, 2006, s.229.
• Kırbaş S. Vergi Hukuku, Siyasal Kitabevi, 10. Baskı, Ankara, 1998, s.42, 204.
• Kızılot Ş. ve Z. Kızılot. “Vergi İtilafları ve Çözüm Yolları”, Yaklaşım Dergisi, Yaklaşım Yayıncılık, 9. Baskı, Ankara, 2005, s. 62.
• Kızılot Ş., D. Şenyüz, M. Taş ve R. Dönmez. Vergi Hukuku, Yaklaşım Yay., Ankara, 2006, s.267.
• Kızılot Ş. “Vergi Uyuşmazlıklarının Yargı Aşaması”, Hürses, 23.12.2002, s.5.
• Kumrulu A. (1989) , Vergi Yargılama Hukukunun Kurumsal Temelleri: İşlev- Yapı-İlkeler-Nitelik, Ankara, 1989. s.118- 119.
• Kumrulu A. “Türkiye de Vergi Yargısının İşlevi Ve Hukuk Düzenine Katkısı Üzerine Bir Değerlendirme”, II. Ulusal İdare Hukuku Kongresi (10-14 Mayıs 1993), (İdari Yargının Dünyada Bugünkü Yeri), Danıştay Yayınları, Ankara, 1993, s.231.
• Kumrulu A. “Vergi Hukukunun Bir Kısım Anayasal Temelleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.36, Ankara, 1988, s.153.
• Nazalı E. Vergi Davasının Hukuki Niteliği ve Yansımaları, Vergi Dünyası, Kasım-2008, Sayı:327, s,2, http://www.vergidunyasi.com.tr/dergiler.php?id=5154 Erişim: 27.05.2014
• Oktar S. A. Vergi Hukuku, Türkmen Kitabevi, 4.Baskı, İstanbul, 2009, s.335.
• Öncel M., A. Kumrulu ve N. Çağan. Vergi Hukuku, Turan Yayıncılık, Ankara,14.Bası, 2007, s.3, 190, 191.
• Özbalcı Y. Vergi Davaları, Oluş Yayıncılık, Ankara 2006, s.35.
• İdare Hukuku; “İdari Yargı Dava Türleri”, http://www.idarehukuku.net/makale/Idari-Yargi-Davalari.html, 15.01.2010.
• Pehlivan O. Vergi Hukuku Genel İlkeler ve Türk Vergi Sistemi, Celepler Matbaacılık, Trabzon, 2014, s. 105, 127, 130, 131.
• Seviğ V. http://www.turmob.org.tr/turmob/basin/07-11-2003.htm , 16.01. 2010.
• Sönmez E. ve G. Ayaz. Vergi Yargısı, Oluş Yayıncılık, Ankara, 1999, s.295-296.
• Şenyüz D., M. Yüce ve A. Gerçek. Vergi Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa 4. Baskı, 2013, s.225.
• Şenyüz D. Vergi Ceza Hukuku, Ekin Basım Yayın Dağıtım, 7. Baskı, Bursa, 2013, s.352-353.
• Turhan S. Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, Ankara, 1998, s.86-87.
• Turmangil C. “Vergi Davasının Hukuki Niteliği”,http://wwwdergiler.ankara.edu.trdergiler383032857.pdf , 15.12.2009.
• Tosuner M. ve Z. Arıkan (a). Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Aşamada Çözümü ve Türk Vergi Yargısı, Maliye Bölümü Masaüstü Yayıncılık Birimi, Kanyılmaz Matbaacılık, İzmir, 2014, s.39, 62, 63, 66, 105-112.
• Tosuner M. ve Z. Arıkan (b). Vergi Usul Hukuku, Maliye Bölümü Masaüstü Yayıncılık Birimi, Kanyılmaz Matbaacılık, İzmir, 2014, s.261, 49-50, 67.
• Ufuk M. T. “Vergi Usul Kanunu Açısından Ceza Mahkemelerinde Yargılanılacak Suçlar”, Diyalog Dergisi, Sayı:171, Ankara, Temmuz 2002, s.8.
• Yaşin M. Türk Vergi Yargısı ve Vergisel Uyuşmazlıkların Dava Yoluyla Çözümü, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara 2006, s.44.
• Yüce M. Mali Yargılama Hukuku, Ekin Yayıncılık, Bursa, 2014, s.68, 102-103.