Türk Otomotiv Sektöründe Endüstri İçi Ticaretin Analizi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 37 - 56, 15.01.2018

Füsun Yenilmez Mustafa Güllü

https://doi.org/10.17541/optimum.342947

Öz

Otomotiv sektörü bir
ülkenin ekonomisini etkileyen önemli sektörlerden birisidir. Sektörün ihracat
ve ithalat boyutu dikkate alınarak sektöre yönelik yapılacak her türlü çalışma
önem taşımaktadır. Türkiye’nin sektördeki durum analizinin yapılması sektörü
geliştirmeye yönelik Ar-Ge çalışmalarına, stratejik planlamalara ve kısa, orta
ve uzun dönem hedeflerin belirlenmesine katkı sağlayacaktır. Çalışmanın amacı
Türk otomotiv sektörünün dünya ticaretindeki yerini belirlemektir. Bunun için
öncelikle otomotiv sektörü dış ticaretinde yer alan ürünler üç alt basamağa
(digit) kadar indirilip değerlendirmeye dâhil edilmiştir. Analizlerde
Grubel-Lloyd endeksi kullanılmıştır. Analizler sonucunda Türkiye’nin en yoğun
Endüstri İçi Ticaret yaptığı ülkeler ürün gruplarına göre ayrı ayrı tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Endüstri İçi Ticaret, Otomotiv Sektörü, Grubel-Lloyd endeksi

Analysis of Intra-Industry Trade in Turkish Automotive Sector

Öz

The automotive sector is one of the
important sectors affecting the economy of a country. Considering the export
and import size of the sector, any kind of work to be done for the sector is
important. The analysis of Turkey's situation in the sector will contribute to
R&D studies to develop the sector, strategic planning and determination of
short, medium and long term targets. The aim of the paper is to determine the
location of the Turkish automotive industry in world trade. For this purpose,
firstly products in the automotive sector foreign trade were reduced to three
sub-digit and included in the evaluation. Grubel-Lloyd index is used in the
analysis. As a result of the analyzes, Turkey has been determined separately
according to the product groups of the countries that have the most intensive
trade in industry.

Anahtar Kelimeler

Intra Industry Trade, Automotive Sector, Turkey, Grubel-Lloyd index

Kaynakça

• Abd-El Rahman, K.S. (1991). Firms Competitive and National Comparative Advantages as Joint Determinant of Trade Composition. Weltwirtschaftliches Archiv, 127 (1), 83-97. Akal, M. (2008). Ortadoğu Sınır Ülkeleriyle Dış Ticaret Yoğunlaşması ve Yapısal Değişim. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,7(2), 271-296. Altay, H., Özcan, S. E., ve Çınar, İ. T. (2015). Türkiye'nin Avrupa Birliği (15) Pazarında Endüstriler-Arası Ve Endüstri-İçi Ticaret Açısından Avantajlı Olduğu Ürün Gruplarının Belirlenmesi: 1995–2007.Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,23(23). Altay, H.ve Şen, A. (2009). Türkiye’nin Avrupa Birliği (15) pazarındaki endüstri-içi ticaret performansının rakip ülke performanslarıyla karşılaştırmalı analizi: 1995-2007.Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,25, 127-140. Ando, M. (2006), Fragmentation and vertical Intra-IndustryTrade in East Asia. North American Journal of Economics and Finance, 17, 257-280 Aturupane, C.,Djankov, S. & Hoekman , B. (1997) Determinants of Intra-Industry Trade between East and West Europa, 1850. World Bank Working Papers. Aydın, A. (2008). Türkiye Ekonomisinde Endüstri İçi Ticaretin Yapısı. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi,6(9), 73-96. Aydın, A. (2010). Türkiye’nin Ticari Hizmetler Endüstri İçi Ticareti. Ekonomi Bilimleri Dergisi,2(2), 1-10. Balassa, B. (1966). Tarif Reductions and Trade in Manufacturers Among The Industrial Countries. The American Economic Review, 56(3),471. Balassa, B. & L.,Bauwens (1987). Intra-Industry Specialization in a Multi Country and Multi-Industry Framework. The Economic Journal, C. 97, S. 388, ss.923-939. Balassa, B., (1986). The Determinants of Intra-Industry Specialization in the United States Trade. Oxford Economic Papers, S. 38, ss.220-233. Baleix J. M. & A.I. Egido, (2005). Trade Types With Developed and Developing Countries What Can We Learn From Spanish Data?. Working Papers DEFI 05-06. Başkol, M. O. (2009). Türkiye’nin Endüstri-içi Ticaretinin Analizi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, XXVII,2, 1-24. Başkol, M. O. (2010). Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Arasındaki Endüstri-İçi Ticaretin Analizi. International Conference on EurasianEconomies, 386-391. Bergstrand, J. H., (1990). The Heckscher-Ohlin-Samuelson Model, the Linder Hypothesis, and the Determinants of Bilateral Intra-industry Trade. Economic Journal, C. 100, S. 403, ss.1216–1229. Blanes, J.V. & C., Martin, (2000). The Nature And Causes Of Intra-Industry Trade: Back To The Comparative Advantage Explanation? The Case of Spain. Weltwirtschaftliches Archiv/Review of World Economics, V. 136, No. 3, ss.600–613. Byun, J. J. & S. H., Lee, (2005). Horizontal and Vertical Intra-Industry Trade: New Evidence from Korea,1991-1999. Global Economy Journal, 5 (1), Article 3, ss.1-29. Caetano J. & Galego A. (2007). In Search for Determinants of Intra-Industry Trade Within an Enlarged Europe. South-Eastern Europe Journal of Economics, V. 5, Issue 2, ss. 163. Clark, D.P., (1993). Recent Evidence on Determinants of Intra-Industry Trade. Weltwirtschaftliches Archiv, 129, ss.332-344. Clark, D. P. & D.L.,Stanley, (1999), Determinants of Intra-Industry Trade between Developing Countries and the United States. Journal of Economic Development, C. 24, S. 2, ss.79-92. Caves, R. E., (1981). Intra-Industry Trade and Market Structure in the Industrial Countries. Oxford Economic Papers, 33, ss.203-223. Çalışkan, Ö. (2010). Türkiye-AB Ticaretinde Endüstri-İçi Ticaret Olgusu, 1990-2007. Hacettepe Üniversitesi İİBF Dergisi,28(2), 1-45. Devi̇ren, N. V. (2004). Türkiye ile Avrupa Birliği Ülkeleri Arasındaki Sınai Ürünleri Endüstri İçi Ticareti. Iktisat Isletme ve Finans,19(222), 107-127. Ekanayake, E. M., (2001), Determinants Of Intra-Industry Trade: The Case Of Mexico. The International Trade Journal, V. 15 (1), ss.89–112 Emirhan, P. N. (2014). Uluslararasi Emek Göçü ve Dis Ticaret Arasindaki Iliski: Türkiye için Bir Uygulama/The Relationship Between International Migration Flowsand International Trade: An Application for Turkey. Ege Akademik Bakis, 14(4), 611. Erlat, G. ve Erlat, H. (2012).Türkiye'nin Orta Doğu Ülkeleri ile Olan Ticareti, 1990-2002(No. 2012/26). Discussion Paper, Turkish Economic Association. Erün, G. (2010). Türkiye ile AB, Gıda ve Canlı Hayvan Sektörü Dış Ticaretinde Endüstri İçi Ticaret Analizi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 71-78. Eşiyok, B. A.(2014). Türkiye–AB Arasında Dış Ticaretin Teknolojik Yapısı, Rekabet Gücü Ve Endüstri-İçi Ticaret: Ampirik Bir Değerlendirme. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 13(1), 91-124. Falvey, R., (1981). Commercial Policy and Intra-Industry Trade. Journal of International Economics, V. 11, ss. 495-511. Fontagne, L. & M. Freudenberg, (2002), Long-TermTrends in Intra-Industry Trade, Chapter 8, Frontiers of Research on Intra Industry Trade içinde, H. Grubeland H.-H. Lee (ed.), Palgrave, London. Fontagne L., M., Freudenberg & G., Gaulıer, (2006). A Systematic Decomposition of World Trade into Horizontal and Vertical IIT, Review of World Economics. Weltwirtschaftliches Archiv, V. 142(3), ss. 459-475. Fukao, K., H. Ishido, & K., Ito, (2003). Vertical Intra-Industry Trade And Foreign Direct Investment in East Asia. Journal of the Japanese and International Economies , Issue 4, December 2003, V. 17ss. 468–506. Greenaway, D., R., Hine, & C., Mılner, (1994). Country-specific Factors and Pattern or Horizontal and Vertical Intra-Industry Trade in the UK. Weltwirtschaftliches Archiv, 130 (1), ss.77-100. Greenaway, D., R., Hine & C., Milner, (1995). Vertical and Horizontal IntraIndustry Trade: A Cross Industry Analysis for the United Kingdom. Economic Journal, V. 105, ss.1505-1519. Gullstrand, J., (2002). Does the Measurement of Intra-Industry Trade Matter?. Weltwirtschaftliches Archiv, V. 138(2), ss.317-339. Grubel H. G. & Lloyd, P. J. (1971). The Empirical Measurement of IntraIndustry Trade. Economic Record, Vol. 47, Issue 4, 494-517 Grubel, H. G. & Lloyd, P. J. (1975). “Intra-industry trade: The theory and measurement of international trade in differentiated products” ,Macmillan, London. Havas, A. (1997). Foreign Direct InvestmentandIntra-IndustryTrade: The Case of the Automotive Industry in Central Europe, in D. Dyker (ed.) The Technology of Transition: Science and Technology Policies for Transition Countries, Budapest, Central European University Press, 211-240. Hellvin, L., (1996). Vertical Intra-Industry Trade Between China and OECD Countries. OECD Development Technical Papers, No. 114: 1-37. Hu, X. & MA, Y., (1999). International Intra-Industry Trade of China. Weltwirtschaftliches Archiv/Review of World Economics, V. 135, ss.82–101. Hughes, K., (1993). Intra-Industry Trade in the 1980s: A Panel Study. Welwirtschaftliches Archiv, V. 129, ss.560-572. Hummels, D. & J. Levinsohn, (1995). Monopolistic Competition and International Trade: Reconsidering the Evidence. Quarterly Journal of Economics, V. 110, ss.799-836. İleri, M.S. (2017). Türkiye Tarım Makinaları Sektör Raporu, Tarmakbir, Türk Tarım Alet ve makineleri İmalaçılar Birliği, Ankara. İyibozkurt, E. Ve Başkol, M.O. (2005). Sanayi-içi Ticaret (Endüstri-içi Ticaret) ve Otomotiv Sektörü, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Otomotiv Sanayi Sempozyumu, Bursa. Konyalı, G. ve Emirhan, P. N. (2004). Türk Cam Sanayii ve Seramik Sanayiinin Avrupa Birliği Piyasasındaki Ticaret Yapısı ve İhracat Performansı, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 27-40. Kutlu, E. ve Yeni̇lmez, F. (2005). Türkiye ile Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki endüstri içi ticaretin önemi. Iktisat Isletme ve Finans, 20(229), 45-64. Küçükahmetoğlu, O. (2001). Endüstri İçi Ticaret ve Türkiye, Avrupa Araştırmaları Dergisi, 9(2), 129-153. Küçüksakarya, S. (2016). Türkiye’nin Serbest Ticaret Anlaşmaları Kapsamında Endüstri-İçi Ticareti Üzerine Bir İnceleme, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 27-41. Lee Y. S. (1989). A Study of the Determinants of Intra-Industry Trade among the Pacific Basin Countries. Review of World Economics/ Weltwirtschaftliches Archiv, V. 125 (2), ss.346-358 Leitao, N.C., H.C., Faustino & Y., Yoshida, (2009). Intra-Industry Trade in The Automobile Components Industry: An Empirical Analysis. Journal of Global Business and Technology, V. 5(1), ss. 31-41. Lettice, F.,Wyatt, C., & Evans, S. (2010). Buyer–supplier partnerships during product design and development in the global automotive sector: Who invests, in what and when?.International Journal of Production Economics,127(2), 309-319. Loertscher, R., & F., Wolter, (1980), Determinants Of Intra-Industry Trade Among Countries And Across Industries. Review of World Economics, V. 116(2),ss. 280-293. Londra Ticaret Müşavirliği (2007), İngiltere Otomotiv Sektörü, [Çevrim-içi: http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/], Erişim Tarihi:15.05.2017. Özkaya, H. (2010). Tekstil Sektöründe Endüstri-İçi Ticareti Etkileyen Faktörler Üzerine Ampirik Çalışma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 136-157. Özpeynirci, E. (2016, 4 Temmuz). Ford Otosan ve Tofaş’tan sonra Toyota’da ABD’ye Türkiye’den araç ihraç edecek. Hürriyet. Pişkin, S. (2017). Otomotiv Sektör Raporu: Türkiye Otomotiv Sanayii Rekabet Gücü ve Talep Dinamikleri Perspektifinde 2020 İç Pazar Beklentileri, TSKB Ekonomik Araştırmalar, İstanbul. Pittiglio, R., & F., Reganati, (2012). Vertical Intra-Industry Trade in Higher And Lower Quality: A New Approach Of Measuring Country specific Determinants. International Journal of Economics and Business Research, V. 4, Nos. 1/2. Şahin, D. (2015). Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Endüstri-İçi Ticaretinin Statik Analizi: AB-15 Ülkeleri İle Karşılaştırma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,2015(22). Şahin, D. (2016a). Yaş Meyve ve Sebze Sektörünün Dış Ticaret Yapısının Analizi: Türkiye ve BRIC Ülkeleri Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,3(2). Şahin, D. (2016b). Türkiye’de Ormana Dayalı Sektörlerin Dış Ticaret Yapısının Analizi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,5(ek), 181-196. Sağbaş, İ. (2004). Kamu Harcamaları Nüfus Ölçek Ekonomileri İlişkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, Cilt: 2, 166-184, Şentürk, C. (2014). Türkiye’nin Seçilmiş Ülkeler İle Endüstri İçi Ticaretinin Endeks Yöntemine Dayalı Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2014/2(20), 207-230. Şentürk, C. (2016). Endüstri İçi Ticaretin Belirleyicileri Üzerine Bir Literatür İncelemesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016 (CIEP özel sayısı), 859-890. Şentürk, C., ve Kösekahyaoğlu, L. (2014). Türkiye’nin Endüstri İçi Ticaretinin Ülke Ve Politika Temelli Belirleyicilerine Yönelik Bir Uygulama. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,36(2), 299-325. Şentürk, C., ve Kösekahyaoğlu, L. (2015). Türkiye’nin 1990-2013 Dönemi İçin Endüstri İçi Ticaretinin Endeks Yöntemine Dayalı Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,20(1), 169-197. Sharma, K., (2002). How Important is Processed Food in Intra-industry Trade? The Australian Experience. Journal of Economic Studies, V. 29, ss. 121- 130. Sharma K., (2004). Horizontal and Vertical Intra-industry Trade in Australian Manufacturing: Does Trade Liberalization Have An Impact?. Applied Economics, V. 36, ss.1723-1730. Şimşek, N. (2005). Türkiye’nin Yatay Ve Dikey Endüstri-içi Dış Ticareti, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 20(1), 43-62. Stone, J.A. & Lee, H.H. (1995). Determinants Of Intra-Industry Trade: A Longitudinal, Crosscountry Analysis. Weltwirtschaftliches Archiv/ Review of World Economics, V. 131, ss.67–85. T.C. Gümrük Ve Ticaret Bakanlığı, (2016). Otomotiv Sektörü, Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü Ekonomik Analiz Ve Değerlendirme Dairesi, 10.06.2016, Ankara Tharakan, P.K. & B. Kerstens (1995). Does North-South Horizontal Intra Industry Trade Really Exist? An Analysis of the Toy Industry. Weltwirtschaftliches Archiv, V. 131, ss.86-105. Toh K. (1982). A Cross-Section Analysis of Intra-Industry Trade in U.S. Manufacturing Industries. Weltwirtschaftliches Archiv, V. 118 (2), ss.282-301. TÜİK, (2017). Dış Ticaret İstatistikleri Veritabanı, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), [Çevrim-içi: http://www.tuik.gov.tr], Erişim Tarihi:15.05.2017. Türkiye İhracatçılar Meclisi (2016), [Çevrim-içi: http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-arastirma-raporlari-ilk-1000-ihracatci-arastirmasi.html], Erişim Tarihi: 12.05.2017. UNSD,(2017). The United Nations StatisticsDivision,[Çevrim-içi: https://unstats.un.org], Erişim Tarihi: 15.05.2017. Utkulu, U. (2005) , Türkiye’nin Dış Ticareti ve Değişen Mukayeseli Üstünlükler, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları,İzmir. Yenigün, H. (2016, 26 Haziran). Türk otomotiv sanayinin en büyük müşterisi İngiltere. Hürriyet. Yenilmez, F. (2004). Türkiye’nin Avrupa Birliği ile Dış Ticaretinde Endüstri içi Ticaret (Türkiye-Almanya Örneği), TOBB, Ankara.