Vergi Aflarına Yönelik Mükellef Görüşleri ve Sosyo-Ekonomik Faktörlere İlişkin Bir Analiz

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 215 - 234, 15.01.2020

Zehra Berna Aydın , Zuhal Akbelen

https://doi.org/10.17541/optimum.595820

Öz

Vergi afları, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hükümetlerin sıklıkla başvurduğu bir uygulamadır. Ülkemizde sık sık vergi affı uygulamasına gidilmektedir. Mükelleflerin vergi affına ilişkin görüşlerini birçok faktörün yanı sıra sosyoekonomik faktörler de etkilemektedir. Bu çalışmada sosyoekonomik faktörlerin mükelleflerin vergi aflarına ilişkin görüşleri açısından önemi ortaya konmaya çalışılmaktadır. Çalışmada sosyoekonomik faktörler çalışmanın kısıtları çerçevesinde yaş, cinsiyet, eğitim ve kazanç aralıkları itibariyle ele alınmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi ile 2017 yılında Bursa ilinde vergi mükelleflerine 754 anket uygulanmış veriler elde edilmiştir. Yapılan ki-kare analizi sonucunda ‘Vergi afları sonrasında, mükelleflerin daha sıkı gözetim ve denetim altında tutulmaları vergiye uyumu arttırır’, ‘Vergi afları dürüst mükelleflerde cezalandırıldıkları algısını yaratır’ ve ‘Vergi afları kayıt dışı işlemleri vergi sistemine dâhil ederek vergi tabanını genişletir’ önermeleri ile eğitim, kazanç aralığı değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna karşın yaş ve cinsiyet değişkenleri ile anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Diğer bir deyişle sosyoekonomik faktörler vergi affına ilişkin görüşler açısından önemlidir ve vergi affına ilişkin görüşlerde farklılıklar yaratır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Afları, Sosyo -Ekonomik Faktörler, Vergi Kaçağı, Ki-kare Analizi

Destekleyen Kurum

Bu çalışma Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenmiştir (Proje Numarası KUAP (I) -2017/8). Uludağ Üniversitesi Komisyonu, Bursa, Türkiye.

Proje Numarası

Proje Numarası KUAP (I) -2017/8

Teşekkür

Bu çalışma Bilimsel Araştırma Projeleri tarafından desteklenmiştir Uludağ Üniversitesi Komisyonu, Bursa, Türkiye.

An Analysis of Taxpayers' Views on Tax Amnesty and Socio-Economic Factors

Öz

Tax amnesty is a practice that governments often apply in developed and under developed countries. Tax amnesty is also frequently applied in our country. Taxpayers’ views are affected by socio economic factors as well as by many other factors. In this study, it is aimed to reveal the importance of socio-economic factors in terms of taxpayers’ views on tax amnesty. In the study, socio-economic factors were discussed in terms of age, gender, education and earning ranges within the limits of the study. Using convenience sampling method, 754 questionnaires were applied to taxpayers in the province of Bursa in 2017. As a result of the chi-square analysis, a significant relationship was found between the propositions that ‘strict supervision and audits of taxpayers after tax amnesties increase tax compliance’, ’tax amnesties create the perception on honest taxpayers to be punished’ and ‘tax amnesties expand the tax base by including informal transactions in the tax system’. A significant relationship was found between the variables of education and earning range through these propositions. However, there was no significant difference in age and gender. In other words, socio-economic factors are important for taxpayers' views on tax amnesty and may lead to differences in their views on tax amnesty.

Anahtar Kelimeler

Tax Amnesties, Socio-Economic Factors, Tax Evade, Chi-Square Analysis

Proje Numarası

Proje Numarası KUAP (I) -2017/8

Kaynakça

• KAYNAKÇA Alm, J. & Beck, W. (1990), “Tax Amnesties and Tax Revenues.” PublicFinance Quarterly ,18(4), October, 433–53
• Alm, J. & Beck, W. (1991), “Wiping The Slate Clean: İndividual Response to State Tax Amnesties”, Southern Economic Journal, 57(4), April, 1043-1053.
• Altuğ, E. F., Çak, M., Şeker, M. & Bingöl, Ö. (2010), Türkiye'de Vergi Bilinci İstanbul Araştırması, İSMMMO Yayınları, No:134, İstanbul
• Baer, K. & Borgne, E. L. (2008), Tax Amnesties,Theory, Trends and Alternatives, International Monetary Fund, Publication Services, U.S.A.
• Bayar, L. S. (2016),”Demografik Faktörlerin iş Değerleri Üzerindeki Etkisi; İşçi Sendikaları Üzerine Araştırma,” Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 37-67.
• Bayer, R.C., Oberhofer, H. and Winner, H. (2015), “The Occurrence of Tax Amnesties: Theory and Evidence”, Journal of Public Economics, 125, 70–82.
• Chang, D. (2018), “ Tax Amnesties and Their Potencial Application in New Zealand in 2018- A Critical Literature Rewiew and Hypothetical Case Analysis,” Unpublished Master Thesis, The School of Business and Law of Aucland University and Technology, Aucland.
• Çetin, G. (2007), “Vergi Aflarının Vergi Mükelleflerinin Tutum ve Davranışları Üzerindeki Etkisi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 171-187.
• Çil, Y,. G. (2012), “Vergi Aflarının Vergi Uyumuna Etkisi: Edirne İline Yönelik Bir Çalışma,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale
• Demirkıran, E.(2012), Türkiye’de Uygulanan Vergi Afları ve Mükellefler Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Analiz,” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İsparta.
• Franzoni, L. (1996). “Punishment and Grace: On the Economics of Permanent Amnesties”, Public Finance/Finances Publiques, 3, 353-68.
• İpek, S., Kaynar, İ. & Öksüz M. (2012), Vergi Aflarının Yükümlü Psikolojisi Açısından Değerlendirilmesi: Trakya Bölgesi Örneği, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi 4(1), 245-253.
• Kaya, A. (2014), “Vergi Aflarının Vergi Gelirlerine Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Analiz”, Maliye Dergisi, 167, Temmuz-Aralık, 184-199.
• Leonard, H.B.& Zeckhauser, R. J. (1986), “ Amnesty and Enforcement Tax Policy”, NBER Working Paper Series, No.2096, 1- 46.
• Laborda, J. L. & Rodrigo, F., (2003) ‘‘Tax Amnesties and İncome Tax Compliance: The Case Of Spain’’, Fiscal Studies, 24(1), 73–96.
• Luitel, H.S. & Sobel, R.S. (2007), ‘‘The Revenue Impact of Repeated Tax Amnesties’’, Public Budgeting & Finance / Fall, 19-38.
• Luitel , H.S. & Tosun, M.S. (2014) ‘‘A Reexamination of State Fiscal Health and Amnesty Enactment’’, International Tax and Public Finance, 21(5), 874–893. Marchese, C. (2014) , ‘‘Tax Amnesties”, İEL Paper in Comparative Analysis Of İnstitutions Economics and Law,17, ss.1-8. http://www.iel.carloalberto.org/ Research-and-Pubblication/Working-papers.aspx (Erişim: 3. 04. 2019).
• Ross, J.M. (2012), ‘‘Forgiveness is Divine,But is it Good Tax Policy?’’, School of Public and Enviromental Affairs-İndiana University, October.
• Torgler, B. , Schaltegger, C.H A. & Schaffner M. (2003), ‘‘İs Forgiveness Divine? A Cross- Culture Comparison of Tax Amnesties Schweiz’’, Zeitschrift Für Volkswirtschaft Und Statistik , 139 (3), 375 - 396
• Torgler, B. & Schaltegger, C.A. (2005), ‘‘ Tax Amnesties and Political Participation’’, Public Finance Review, 33 (3), May, 403-431.
• Uchitelle, E. (1989). “The Effectiveness of Tax Amnesty Programs in Selected Countries,” Federal Reserve Bank of New York Quarterly Review/ Autumn, 48-53.
• Villalba, S.M.A. (2017) ‘‘On the Efects of Repeated Tax Amnesties’’, Journal of Economics and Political Economy, 4(3), September 286-301.
• Yeniçeri, H. (2004), “Beyan Esasına Dayanan Vergilerde Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Psikolojik Nedenlerinin Tespitine Yönelik Bir Uygulama ,” Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları, Önlenmesi Yolları, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs, Uludağ Üniversitesi, Antalya, 908-927. http://maliyesempozyumu.org/wp-content/uploads/2016/11/Maliye-Sempozyumu_19.pdf ( Erişim: 03. 04. 2019).
• Yuesti, A. (2018), “ Taxpayer Compliance Analysis of Tax Amnesty Application as Effort Improvement of İncreasing on Countryincomeand Development Through Tax Sector,” İnternational Journal of Business and Management, 7 (5), May, 29-36.