Dijitalleşen Dünyada Yaşlılık-Teknoloji İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 239 - 264, 01.07.2024

Muhammet Ali Köroğlu

https://doi.org/10.17541/optimum.1361146

Öz

Teknoloji, insanın nesneler aracılığıyla kendisine konfor sağladığı bir alan olarak sürekli gelişim halinde olmuştur. İnsanın zekâ ve yaratıcılığının bir sonucu olan teknolojik ürünler, öncelikle daha az emekle daha fazla ihtiyacı karşılama arzusuna yöneliktir. Ancak teknolojik ürün ve sistemler kullanıldıkları toplumlarda sadece üretim ve emek ilişkisini etkilemezler. Aynı zamanda, toplumsal yapı, düzen ve ilişkileri de şekillendirirler. Günümüz toplumları hem teknolojik sistemlerin gelişim hızı hem de toplumlar üzerindeki etkileri bakımından eşsizdir. Ancak teknoloji ve toplum ilişkisinin tezahürleri, toplumsal gruplara ve toplumlara göre değişmektedir. Bu açıdan yaşlılık, en özel toplumsal kategorilerden birisidir. Teknoloji, sağlık, ulaşım, altyapı gibi alanlarda sağladığı imkanlarla insan ömrünün uzamasına katkı sağlamaktadır. Ancak, uzayan insan ömrünün son evresi olan yaşlılık dönemindeki bireylerin teknolojiyle ilişkisi, sorunsala dönüşebilmektedir. Günümüzde yaşlı bireyler, dijital teknolojilerdeki hızlı gelişmeler ile yaşlılığa ve kendi yaşam tecrübelerine bağlı engeller arasında sıkışıp kalmaktadırlar. Bu bağlamda, bu çalışma, yaşlı bireylerden oluşan bir araştırma grubundan hareketle, teknoloji ve yaşlılık ilişkisini analiz etmeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Teknoloji, Toplumsal Değişim, Dijital Çağ

Etik Beyan

Bu çalışma bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarına uygun olarak hazırlanmıştır. Araştırma öncesinde Uşak Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma ve Yayın Etiği Kurulunun 04.07.2022 tarih ve 2022-107sayılı kararı ile etik izin alınmıştır. Ayrıca Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 15.08.2022 tarih ve E-84459573-605.01-4453971 sayılı kararı ile araştırma izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

A Research on the Relationship between Old Age and Technology in a Digitalising World

Öz

Technology has been in a constant state of development as an area where human beings provide comfort to themselves through objects. Technological products, which are the result of human intelligence and creativity, are primarily aimed at meeting more needs with less labor. However, technological products and systems do not only affect production and labor relations in the societies where they are used. They also shape social structure, order and relations. Today's societies are unique in terms of both the speed of development of technological systems and their impact on societies. However, the manifestations of the relationship between technology and society vary across social groups and societies. In this respect, old age is one of the most special social categories. Technology contributes to the prolongation of human life through the opportunities it provides in areas such as health, transportation and infrastructure. However, the relationship of individuals in old age, which is the last stage of the prolonged human life span, with technology can turn into a problematic issue. Today, elderly individuals are caught between the rapid developments in digital technologies and the obstacles related to old age and their own life experiences. In this context, this study aims to analyze the relationship between technology and old age based on a research group of elderly individuals.

Anahtar Kelimeler

Old Age, Technology, Social Change, Digital Age

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Ağaoğlu, E. (2022). Yaşlı bireyler arasında dijital eşitsizlikler: Ankara mikro örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Akçay, C. (2011). Yaşlılık (2.bs). İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Akın, G. (2006). Gerontoloji her yönüyle yaşlılık. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Arpacı, F. (2005). Farklı boyutlarıyla yaşlılık. Ankara:Türkiye İşçi Emeklileri Derneği.
• Baran, A. G. (2012). Postmodern Sosyal Teori. İçinde A. G. Baran & S. Suğur, (Eds.), Çağdaş Sosyoloji Kuramları (ss. 51-74). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Baran, A. G., Tekeli, E., S., & Kurt, Ş., K., (2019). Dünyada ve Türkiye'de yaşlıların ağ kullanımı üzerine bir değerlendirme. İçinde V. Kalınkara, (Ed.), Yaşlılık yeni yüzyılın gerçeği (ss. 263-296). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Barut, Y. (2008). Yaşlılık dönemi psikolojik ve ruhsal özellikleri. İçinde K. Ersanlı, & M. Kalkan (Eds.), Psikolojik ve bedensel açıdan yaşlılık (ss. 39-62). Ankara: Pegem Akademi.
• Bayram, M. N. ve Arıcı A. (2021). Yaşlılıkta dijital çağı yakalamak. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21 367-390.
• Becerikli, S. Y. (2013). Kuşaklararası iletişim açısından yeni iletişim teknolojilerinin kullanımı:ileri yaş grubu üzerine bir değerlendirme, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 44, 19-31.
• Bell, D. (2001). Kapitalizmin kültürel çelişkileri. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Binark, M., Arun, Ö., Özsoy, D., Kandemir, B. ve Şahinkaya G. (2020). Covid-19 sürecinde yaşlıların enformasyon değerlendirmesi. Ankara: Yaşlanma Çalışmaları Derneği Yayınları.
• Bozkurt, V. (2015). Toplumsal dönüşümün evreleri:pre-endüstriyel, endüstriyel ve post-endüstriyel toplumlar. İçinde V. Bozkurt & N. Suğur (Eds.), Endüstri Sosyolojisi (ss. 3-35). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Castells, M. (2016). İletişimin gücü. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ceylan, H. (2015). Sosyal değerden sosyal soruna yaşlılık. İçinde H. Ceylan, (Ed.), Modern Hayat ve Yaşlılık (ss. 25-54). Ankara: Nobel.
• Ceylan, H. (2015). Yaşlılık ve refah devleti. İstanbul: Açılım Kitap.
• Çabuklu, Y. (2004). Toplumsalın sınırında beden. İstanbul: Kanat.
• Demirsoy, A. (2019). Yaşlanmanın evrimi (2.bs). İstanbul: Asi Kitap.
• Dijk, J. Hacker, K. (2003) The digital divide as a complex and dynamic phenomenon, The Information Society, 19, 315-326.
• Durak, M. (2019). Yaşlılık döneminde psikososyal ve bilişsel gelişim. İçinde H. Bacanlı, & Ş. Işık (Eds.), Yetişkinlik ve Yaşlılık Psikolojisi. (ss. 205-230). Ankara: Pegem Akademi.
• Ekici, S. K. ve Gümüş, Ö. (2016). Yaşlılıkta teknolojinin kullanımı. Ege Tıp Dergisi, 55, 26-30.
• Er, D. (2009). Psikolojik açıdan yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetler Dergisi, 4, 131-144.
• Erikson, E. H. (2014). İnsanın 8 evresi (Çev. Gonca Akkaya). İstanbul: Okuyanus.
• Foucault, M. (2014). Kliniğin doğuşu. Ankara: Epos.
• Foucault, M. (2021). Kendini bilmek. İstanbul: Profil Kitap.
• Giddens, A. (1998). Modernliğin sonuçları. İstanbul: Ayrıntı.
• Günaydın, D. (2019). Yaşlanma ve iş gücü. İçinde V. Kalınkara, (Ed.), Yaşlılık yeni yüzyılın gerçeği (ss 1-34). Ankara: Nobel.
• Hargittai, E. (2020). İkinci seviye dijital bölünme: bireylerin çevrimiçi becerilerindeki farklılıklar. İçinde. M. Fiğan & Y.D. Özdemir (Eds.), Dijital kültür, dijital eşitsizlikler ve yaşlanma (ss. 25-48). Ankara: Alternatif Bilişim Derneği.
• İçli, G. (2004). Huzurevinde kalan yaşlılar üzerine bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15-25.
• İnternet İstatistikleri ve Gerçekler (2023). İnternet istatistikleri ve gerçekler. [Çevrim-içi: https://www.websiterating.com/tr/research/internet-statistics-facts/#chapter-1], Erişim tarihi: 13.08.2023.
• İpek, M. (2019). Küreselleşme neoliberal politiklar ve değişen yaşlılk algısı. İçinde. U. Yanardağ & M. Z. Yanardağ (Eds.), Yaşlılık ve sosyal hizmet (ss. 189-208). Ankara: Nika.
• Kalınkara, V. (2011). Temel gerontoloji yaşlılık bilimi. İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Kalınkara, V. ve Sarı, İ. (2018). Yaşlıların bilgi teknolojileri kullanımı ve yaşam doyumu: potansiyel ve engeller, ergonomik yaklaşım. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 1-13.
• Korkmaz, N. (2014). Türkiye'de yaşlılık ve sosyal politika, yaşlılık politikadan ayrı düşünülebilir mi? İçinde. N. Korkmaz & S. Yazıcı (Eds.), Küreselleşme ve yaşlılık (ss. 189-214). İstanbul: Ütopya.
• Kumar, K. (2013). Sanayi sonrası toplumdan postmodern topluma çağdaş dünyanın yeni kuramları. Ankara: Dost Kitabevi. Kutsal, Y. G. (Ty.). Yaşlanan dünyanın yaşlanan insanları. [Çevrim-içi: https://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/geriatri_2009/5.pdf], Erişim Tarihi: 15.08.2023.
• Lupac, P. (2018). Beyond the digital divide Contextualizing the information Society. UK: Emerald Puplishing. Lyotard, J. (2000). Postmodern durum. Ankara: Vadi.
• Neuman, W. R. (2018). Dijital fark gündelik hayatta dijitalleşme ve medya etkileri kuramı. İstanbul: The Kitap. Onur, B. (1995). Gelişim psikolojisi, yekişkinlik yaşlılık ölüm. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Özaydın, Ş. K. Fiğan, M. Fırat, D. Önen, N. ve Öztürk, E. (2020). Türkiye’de yaşlılık ve dijitalleşme çalışmaları üstüne bir alanyazın incelemesi. İçinde. M. Fiğan & Y.D. Özdemir (Eds.), Dijital Kültür Dijital Eşitsizlikler Ve Yaşlanma (ss. 87-114) Ankara: Alternatif Bilişim.
• Özmete, E, Hablemitoğlu, Ş. (2010). Yaşlı refahı yaşlılar için sosyal hizmet. Ankara: Kilit Yayınları.
• Plesa AM, Shadpour M, Boyden E, Church GM (2023). Transcriptomic reprogramming for neuronal age reversal. Human Genetics. 142, 1293-1302.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. Part 1", On the Horizon, 9, 1-6.
• Postman, N. (2018). Televizyon: öldüren eğlence. İstanbul: Ayrıntı.
• Saygılı, S. (2017). Yaşlılık psikolojisi. İstanbul: Türdav.
• Sevil, H. T. (205). Yaşlılığın sosyal anatomisi. Ankara: Sabev.
• Sezgin, D. (2011). Tıbbileştirilen yaşam bireyselleştirilen sağlık. İstanbul: Ayrıntı.
• Sümer, F. E. (2017). Sosyal medya kullanım pratikleri üzerine ampirik bir araştırma. Global Medya Tr Edition, 8, 166-181.
• Toffler, A. (1981). Şok gelecek korkusu. İstanbul: Altın Kitaplar Yayıncılık.
• Toffler, A. (1992). Yeni güçler yeni şoklar. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Toffler, A. (2018). Üçüncü dalga. İstanbul: Koridor Yayıncılık.
• Tufan, İ. (2003). Modernleşen Türkiye'de yaşlılık ve yaşlanmak yaşlanmanın sosyolojisi. İstanbul: Anahtar Kitaplar.
• TÜİK (2023). İstatistiklerle Yaşlılar 2022. [Çevrim-içi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C4%B0statistiklerleYa%C5%9Fl%C4%B1lar-2022- 49667&dil=1], Erişim tarihi: 18.08.2023.
• TÜİK (2023). Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2021.[Çevrim-içi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=%C3%96l%C3%BCm-ve%C3%96l%C3%BCm-Nedeni-%C4%B0statistikleri-2021-45715&dil=1], Erişim tarihi: 18.08.2023.
• United Nations (2023). Ageing. [Çevrim-içi: https://www.un.org/en/global-issues/ageing], Erişim tarihi: 11.07.2023.
• United Nations (2023). Population. [Çevrim-içi: https://www.un.org/en/global-issues/population], Erişim tarihi: 08.08.2023.
• United Nations (2023). World Social Report. [Çevrim-içi: https://www.un.org/development/desa/dspd/world-social-report/2023-2.html], Erişim tarihi: 10.08.2023.
• Uysal, M. T. (2020). Yaşlı bireylerin sosyalleşmesinde dijital teknolojinin rolü: dijital yaşlılar üzerine bir çalışma. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 43-59.
• Yang JH, Petty CA, Dixon-McDougall T, Lopez MV, Tyshkovskiy A, Maybury-Lewis S, Tian X, et.al. (2023). Chemically induced reprogramming to reverse cellular aging. Aging, 15, 5966-5989.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2.bs). Ankara: Seçkin. WHO (2017). Global strategy and action plan on ageing and health. [Çevrim-içi: https://www.who.int/publications/i/item/global-strategy-and-action-plan-on-ageing-and-health], Erişim tarihi: 10.08.2023.
• Zastrow, C. (2010). Sosyal Hizmete Giriş. Ankara: Nika.
• Zhu D, Li X, Tian Y. Mitochondrial-to-nuclear communication in aging: an epigenetic perspective. Trends in Biochemical Sciences, 47, 645-659.
• Zur, O., Zur, A. (2011). On digital immigrants and digital natives: how the digital divide affects families. [Çevrim-içi: http://www.zurinstitute.com/digital_divide.html], Erişim tarihi: 28.01.2024.