Examination of Contemporary Career Decision Making Approaches and Models

Yıl 2014, Cilt: 4 Sayı: 6, 100 - 130, 23.07.2016

Hüseyin Doğan

Öz

Career decision making is described choosing a career field/major, education program, career path or a career and job. Right career decision making is important for both individials and society in the increasingly globalized and developing world.Career decision making is among the most important decisions people make during their lifetime. These choices have significant long-term outcomes for individuals’ lifestyles, emotional welfare, economic and social status, as well as their sense of personal productivity and contribution to society. Therefore, the aim of this study is to investigate the decision making theories and contemporary career decision making theories and models in career psychological counseling field being developed based on those decision making theories. For this goal, firstly contemporary career decision making approachs and models are explored and than career decision making approaches being developed based on those theories and models are placed. Finally, all career decision making theories and models in the field are evaluated

Anahtar Kelimeler

Career decision making, career decision making approaches and models

Çağdaş Kariyer Karar Verme Yaklaşım ve Modelleri- nin İncelenmesi

Öz

Kariyer kararı, bireyin bir meslek alanı, eğitim programı, bir meslek ve bir okul ya da bir iş hakkında seçimde bulunması olarak tanımlanmaktadır. Hızla gelişen ve grloballeşen bir dünyada doğru bir kariyer kararı hem bireysel hem de toplum açısından hayati öneme sahiptir. Kariyer seçimi insanların hayatları boyunca verdikleri en önemli kararlar arasındadır. Bu seçimlerin, bireylerin toplum hayatına yaptıkları katkının ve kişisel üretkenlik duygusunun yanı sıra onların yaşam şekilleri, duygusal refahları, ekonomik ve sosyal statüleri için de uzun dönemli önemli katkıları vardır. Bu amaçla sunulan bu çalışmada önce çağdaş karar verme yaklaşım ve modellleri incelenmiş daha sonra bu kuram ve modellere dayalı geliştirilen kariyer karar verme yaklaşımlarına yer verilmiştir. Son olarak alandaki tüm kariyer karar verme kuram ve modelleri değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Karar verme, çağdaş kariyer karar verme kuram ve modelleri

Kaynakça

• Andrew, J. H., Stefan, H., ve Elisabeth, B. (2008). A multi-objective model for environmental investment decision making. Comput. Oper. Res., 35(1), 253-266
• Bacanlı, F. (2008). Career Decision-Making Difficulties of Turkish Adolescents. Conselling International Perspective: Global Demands and Local Needs. Bahçeşehir University (Oral Presentation) April 25-27.
• Bell, D. E., Raiffa, H. ve Tversky, A. (1988). Descriptive, normative, and prescriptive interactions in decision making. In D. E. Bell, H. Raiffa, ve A. Tversky (Eds.), Decision making (pp. 9-30). New York: Cambridge University Press.
• Bozgeyikli, H., Bacanlı, F., & Doğan, H. (2009). İlköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin mesleki karar verme yetkinliklerinin yordayıcılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 125-136.
• Campbell, D. & Stanley, J. (1963). Experimental and quasi-experimental designs for research. Chicago, IL: Rand-McNally.
• Doğan, H., & Kuzgun, Y. (2008). Bilgi Verici Danışmanlık Programının Üniversiteye Giriş Sınavı Ve Üniversite Eğitimine İlişkin Yanlış İnançlara Etkisi. Selcuk University Social Sciences Institute Journal . 2008, Vol. 20, p291-306
• Doğan, H. (2010). Kariyer karar verme grup rehberliği programının 9. sınıf öğrencilerinin kariyer karar verme güçlüklerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, H., & Bacanli, F. (2012). The effect of a career decision-making group guidance program on career decision-making difficulties [Special Issue]. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 1, 912-916.
• Doğan, H., Bacanlı, F., Hamamcı, Z., Özünlü, M. B., Eşici, H. (2013). Lise Öğrencileri İçin Online Kariyer Karar Verme Sisteminin Geliştirilmesi ve Etkililiğinin Sınanması. XII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, İstanbul, Proceeding Book, 407-408.
• Doğan, H. ve Bozgeyikli H. (2014). İşsizlik Sorununa Farklı Bir Bakış Açısı: Kariyer Engelleri, II. Uluslararası İş ve Meslek Danışmanlığı Kongresi, Antalya, The Proceedings Book, 97-105.
• Gati, I. (1986). Making Career decisions: A squential elimination approach. Journal of Counseling Psychology, 33, 408-417.
• Gati, I. ve Tal, S. (2008) International Handbook of Career Guidance: Decision Making Models and Career Guidance, In:Eds: James A. Athanasou R. Van Esbroeck. (pp: 157-185, Springer International Handbooks of Education
• Gati, I., Saka, N. ve Krausz, M. (2001). “Should I use a computer-assisted career guidance system?” It depends on where your career decision-making difficulties lie. British Journal of Guidance and Counselling, 29, 301-321.
• Gati, I., Garty, Y. Ve Fassa, N. (1996). Using career-related aspects to assess person-environment fit. Journal of Counseling Psychology, 43, 196-206.
• Gati, I., ve Asher, I. (2001a). The PIC model for career decision making: Prescreening, in-depth exploration, and choice. In: F. T. L. Leong ve A. Barak (Fds.), Contemporary models in vocational psychology (pp. 7-54). Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Gelatt, H. B. (1962). Decision-making: A conceptual frame of reference for counseling. Journal of Counseling Psychology, 9, 240-245.
• Ginzberg, E., Ginzburg, S.W., Alexrad, S., ve Henna, J.L. (1951). Occupational Choice: An Approach to a General Theory. New York: Columbia University Pres.
• Hamamcı, Z., Bacanlı, F., & Doğan, H. (2013). İlköğretim Ortaöğretim Ve Üniversite Öğrencilerinin Mesleki Ve Eğitsel Kararlarını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 44(44).
• Hilton, T. L. (1962). Career decision-making. Journal of Counseling Psychology, 9(4), 291.
• Holland, J. L. (1997). Making vocational choices (3rd ed.). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
• Janis, I. L., ve Mann, L. (1977). Decision making. New York: Free Press. Kaldor, D. B. ve Zytowski, D. G. (1969). A minimizing model of occupational decision-making. Personnel and Guidance Journal, 47, 781-788.
• Katz, M. R. (1966). A model for guidance for career decision making. Vocational Guidance Quarterly, 15, 2-10.
• Kesici, Ş. (2002). Üniversite öğrencilerinin karar verme stratejilerinin psikolojik ihtiyaç örüntüleri ve özlük niteliklerine göre karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi) Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Konya-2002.
• Kuzgun, Y. (2006). Meslek Rehberliği ve Danışmanlığına Giriş. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Lichtenberg, J. W., M. Shaffer and B. M. Arachtingi. (1993) “Expected utility and sequential elimination models of career decision making”. Journal of Vocational Behavior, 42,
• MacCrimmon, K.R. (1968) Decision making among multiple – attribute alternatives: A Survey and Consolidated Approach. RAND Memorandum, RM-4823-ARPA.
• Mann, L., Harmoni, R. ve Power, C. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265278.
• Mitchell, L. K. ve Krumboltz, J. D. (1984). Research on human decision making: Implications for career decision making and counseling. In S. D. Brown and R. W. Lent (Eds.), Handbook of counseling psychology (pp. 238-282). New York: Wiley.
• Öztemel, K. (2014). Duygusal ve Kişilik İlişkili Kariyer Karar Verme Güçlükleri Ölçeği’nin Kısa Formu. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42).
• Phillips, S. D. (1994). Choice and change: Convergence from the decisionmaking perspective. In M. L.
• Pitz, G. F., & Harren, V. A. (1980). An analysis of career decision making from the point of view of information processing and decision theory. Journal of Vocational Behavior; 16, 320-346.
• Saaty, T. L. (2000). Fundamentals of Decision Making And Priority Theory (6.basım, USA: RWS)
• Sampson, J. P., Jr., Peterson, G. W., Lenz, J. G., & Reardon, R. C. (1992). A cognitive approach to career services: Translating concepts into practice. The Career Development Quarterly, 41, 67-74.
• Sampson, J. P., Jr., Reardon, R. C., Peterson, G. W., ve Lenz, J. G. (2004). Career counseling and services: A cognitive information processing approach. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole.
• Super, D. E. (1990). A life-span, life-space approach to career development. In D. Brown, L. Brooks ve Associates (Fds.), Career choice and development, 2nd ed., pp. 197-261.
• Tversky, A. (1972). "Elimination By Aspects: A Theory of Choice." Psychological Review. 79: 281-299.
• Vroom, V. H. (1964). Work and Motivation. New York: John Wiley and Sons. Co.