Dijital Çağda Türkiye’de Gazete Arşivleri

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 16, 2280 - 2309, 30.12.2018

A. Nevin Yıldız Özgün Dinçer

https://doi.org/10.26466/opus.492434

Öz

Bu
çalışmada genel olarak demokratik bir kamusal alan açısından arşivcilik ve
gazetecilik mesleklerinin taşıdığı önemi ve rolü ele alınmakta ve birbiriyle
ilişkili bir biçimde tartışılmaktır. Araştırma ile Türkiye’de gazete
arşivciliğindeki genel durumu tespit etmek ve bu alanda  dijitalleşme ile ortaya çıkan dönüşümlerin
demokratik bir kamusal alanın inşasına etkilerini görünür kılmak
amaçlanmaktadır. Bu nedenle çalışmada öncelikle hem gazetecilik hem de
arşivcilik ile ilgili literatür birbiriyle ilişkili ve demokrasi açısından
önemi çerçevesinde tartışılmıştır. Daha sonra çalışmanın amacı doğrultusunda Hürriyet,
Milliyet gazetelerinden gazeteci ve arşivcilerinden  ve Milli Kütüphane’nin arşivci ve
kütüphanecilerinden oluşan toplam  yedi
kişi ile derinlemesine görüşme tekniği ile yapılan görüşmeler sonucunda elde
edilen bulgular analiz edilecektir. Görüşmelerde Türkiye’deki gazete
arşivciliğinin genel durumu, manuel arşivcilik ve dijitalleşme ile birlikte
gazete arşivciliğinde ortaya çıkan dönüşümler tespit edilmeye çalışılmıştır.
Bulgular demokratik bir kamusal alanın inşasında dijital arşivciliğin getirdiği
yenilikler, olanakları ve kısıtlılıklar bağlamında yorumlanmıştır. Araştırma
sonucunda dijitalleşmenin arşivcilik alanına, özellikle depolama, koruma,
erişim gibi açılardan önemli kolaylıklar getirdiği tespit edilmiştir. Bununla
birlikte erişim konusunda uygulamadaki bazı kısıtlılıklar demokratik bir
toplumda kamuoyunun bilgiye engelsiz ve eşit bir şekilde ulaşabilmesi açısından
çeşitli sorunlara yol açmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

Arşivcilik, Gazetecilik, Dijitalleşme, Gazete Arşivleri, Türkiye

Newspaper Archives in the Digital Age in Turkey

Öz

This study
generally focuses on newspaper archives in relation with the democratic system
in which they developed and also their importance in the formation of
democratic public sphere. We mainly try to analyze and understand with this
study the general situation of newspaper archives and how the digitization of
archives affects and the functions in construction of the democratic public
sphere in Republic of Turkey. Together with the digitalization process, which
possibilities have emerged in terms of transparency and accessibility therefore
in terms of freedom of communication on public’s reach to newspaper archives is
the main question asked in this paper. Within the scope of this study,
literature review was conducted to discuss the relationship between democracy
and public space and newspaper archives and to collect data on both manual and
digital newspaper archives in Turkey in-depth interview technique has been
chosen as research method. Within the scope of this study, literature review
was conducted to discuss the relationship between democracy and public space
and newspaper archives and to collect data on both manual and digital newspaper
archives in Turkey in-depth interview technique has been chosen as research
method. With two of Turkey's largest national newspaper and a total of 7 people
from the national library of interviews were conducted in Ankara and Istanbul.
The findings will be interpreted in the context of innovations, possibilities
and constraints of digital archiving in the construction of a democratic public
sphere.

Anahtar Kelimeler

Archivist, Journalism, Newspaper Archives, Digitalization, Turkey

Kaynakça

• Ahıska, M. (2006). Occidentalism and registers of truth: The politics of archives in Turkey. New Perspectives on Turkey, 34, 9-29.
• Arıl, G. (2001). Türkiye basınında bilgi erişimi sorunları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi http://www.bby.ha-cettepe.edu.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Arlitsch, K. ve Herbert, J. (2004) Microfilm paper, and OCR: Issues in newspaper digitization. Microform & Imaging Review, 33, 59-67.
• Benedict, K. (1985). Archival Ethics. J. G. Bradsher (Ed.), Managing archives and archival institutions içinde (ss. 174-184). London: The University of Chicago Press.
• Binark, İ. (1980). Arşiv ve arşivcilik bilgileri. Ankara:Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Dairesi.
• Bingham, A. (2010). The digitization of newspaper archives: Opportunities and challenges for historians. Twentieth Century British History Journal, 21, 225–231.
• Blais, G. (1995). Access to archival records: A review of current issues: A ramp study. Paris: UNESCO.
• Breslawski, R. (2005). Microfilm media and technology in a digital world. 34, 175-178
• Caddel, P. (1995). Arşivciliğin felsefi boyutları. Arşivcilik Konferansı-I Bildiri Kitabı içinde (s.37-49) İstanbul: Librairie de-Pera.
• Castells, P. Perdrix, F. Pulido, E. Rico, M. Benjamins, R. Contrera, ve J. Lorés, J. (2004). Neptuno: Semantic web technologies for a digital newspaper archive. Article Lecture Notes in Computer Science. Çevirimiçi ön yayın. Doi: 10.1007/978-3-540-25956-5_31
• Deacon, D. (2007). Yesterday’s papers and today’s technology: Digital newspaper archives and ‘Push Button’ content analysis. European Journal of Communication, 22, 5–25.
• Evans, B. F. (1984). Archivists and records manegers: Variations on a theme. M. F. Daniels and T. Walch(Ed.), A modern archives reader : Basic readings on archival theory and practice içinde (ss. 25-38). Washington: National Archives and Records Service.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın yapısal dönüşümü. (T. Bora ve M. Sancar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orjinal çalışmanın basım tarihi 1962 )
• Hackett, R. A. (1998). Bir Paradigmanın önemini yitirişi: Haber medyası çalışanlarında yanlılık ve nesnellik. (A. inal, Çev.). A.Ü. İletişim Fakültesi Yıllık, 31-37.
• İnal, A. (1996). Haberi okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları
• İrvan, S. (1995). Demokratik sistemlerde medyanın rolü. Birikim, 68-69, 76-83.
• Jantz, R. ve Giarlo, M. (2008). Digital Archiving and Preservation: Technologies and processes for a trusted repository. Journal of Archival Organization, 4, 193-213.
• Jenkinson, H. (1984). Reflections of an archivist. M. F. Daniels and T. Walch(Ed.), A modern archives reader : Basic readings on archival theory and practice içindev (s. 15-23). Washington: National Archives and Records Service.
• Keane, J. (1992). Medya ve demokrasi. (H. Şahin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları:
• Lyons, M. (2002). K-12 Instruction and digital access to archival materials. Journal of Archival Organization, 1 (1), 19-34.
• Miller, F. , Feith, J.A. ve Fruin, R. (1968). Manual for the arrangment and description of archives. New York:The H.W. Wilson Company.
• Nicholson, B. (2013). The Digital Turn. Media History. 19, 59-73.
• Özdemirci, F.(1999). Teknolojik gelişmelerin belge yönetimine etkisi ve arşivler. Türk Kütüphaneciliği, 13, 50-57.
• Posner, E. (1984). Some aspect of arhcival development since French Revolution. M. F. Daniels and T. Walch (Ed.), A modern archives reader: Basic readings on archival theory and practice içinde (ss. 3-15). Washington: National Archives and Records Service.
• Rhoads, J. B. (1991). Milli enformasyon sisteminde arşiv ve belge yönetiminin rolü. (G. Atay, Çev.). Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı
• Ronald, J. ve Giarlo, M. (2007). Digital archiving and preservation: Technologies and processes for a trusted repository. Journal of Archival Organization, 4, 193-213.
• Smith, L .(1993). Access to full text in microfilm vs optical disc: A newspaper closely examined. Microform Review, 22, 31-36.
• Şentürk, B. (2014). Online access in archives as a challenge for archives, archivists and archival material: An evaluation of viewpoint a group of archivist. Türk Kütüphaneciliği 28, 496-509.
• Tuchman, G. (1978). Making news: A study in the constructions of reality. New York: The Free Press.
• Yalçınkaya, Y. (2016). Dijital kültür ve dijital kütüphane. Türk Kütüphaneciliği 30, 595-618.
• Yıldız, A.N. (görüşen) ve Uysal, M. (görüşülen). (2017) Milliyet Gazetesi Arşiv Sorumlusu, 09.06.2017, İstanbul
• Yıldız, A.N. (görüşen) ve Çevikcan, S. (görüşülen) (2017) Milliyet Gazetesi Ankara Temsilcisi, Gazeteci Yazar 08.06.2017, Ankara
• Dinçer, Ö. ve Tahincioğlu, G. (görüşülen) (2017) Milliyet Gazetesi Haber Müdürü 08.06.2017 Ankara
• Yildiz, A.N. (görüşen) ve GI (görüşülen) (2017) Milli Kütüphane Yetkilisi, 13.08.2017, Ankara
• Yildiz, A.N. (görüşen) ve GII (görüşülen) (2017) Milli Kütüphane Yetkilisi, 14.08.2017, Ankara
• Yildiz, A.N. (görüşen) ve Kalkan, M. (görüşülen) (2017) Hürriyet Gazetesi Dokümantasyon Merkezi Şefi 07.08.2017(telefon görüşmesi) ve 13. 11,2017, İstanbul
• Yildiz, A.N. (görüşen) ve GIII (görüşülen) (2017) Hürriyet Gazetesi Muhabiri, 07.08.2017 (telefon görüşmesi) ve 15.11.2017, İstanbul.