Examination of Relationship Between Enabling School Structure and Organizational Citizenship Behaviors

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 17, 420 - 443, 31.03.2019

Sedat Alev

https://doi.org/10.26466/opus.518009

Cited By: 3

Öz

In this study, it is
aimed to reveal the relationship between enabling school structure and
teachers’ perceptions of organizational citizenship behaviors. The research
designed in survey-based correlational model. The sample of the research
consists of 344 teachers working in secondary schools in Gaziantep province.
Enabling School Structure Scale and Organizational Citizenship Behaviors Scale
are used as data collection tools. In the analysis of the data, descriptive
statistics, correlation and regression are used. At the end of the research;
perceptions of teachers’ enabling school structure and organizational citizenship
behaviors levels partly high. According to correlational analysis, there is a
positive relationship between enabling school structure and organizational
citizenship behaviors. As a result of regression analysis, it was determined
that the enabling school structure predicted organizational citizenship
behaviors. Besides, it is comfirmed that the research explains nearly the %39
of the variance of teachers’ perception of enabling school structure on
organizational citizenship behaviours. Based on the results of the research, it
is possible to make various suggestions for both practitioners and researchers.
A structure that enabling and supports the work of the employees in schools
should be created. Because in schools with such a structure, it is likely that
a culture of trust to be formed and employees are willing to fulfill the
mission and vision of the school in cooperation. School administrators can make
an effort to create a positive communication environment by supporting the work
of the teachers, providing reassurance, so that it can be ensured that the
teachers can take part as a volunteer in extra work for the benefit of the
school.

Anahtar Kelimeler

Enabling school structure, organizational citizenship behaviors, teacher

Kolaylaştırıcı Okul Yapısı ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada,
kolaylaştırıcı okul yapısı ile öğretmenlerin sergiledikleri örgütsel
vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini,
Gaziantep’te görev yapan 344 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı
olarak, “Kolaylaştırıcı Okul Yapısı Ölçeği” ve “Örgütsel Vatandaşlık
Davranışları Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel
istatistikler, korelasyon ve regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda, öğretmenlerin kolaylaştırıcı okul yapısı ve örgütsel vatandaşlık
davranışı algılarının kısmen yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Korelasyon
analizi sonucuna göre, kolaylaştırıcı okul yapısı ile örgütsel vatandaşlık davranışları
arasında pozitif yönde bir ilişki bulunmaktadır. Regresyon analizi sonucunda,
kolaylaştırıcı okul yapısının örgütsel vatandaşlık davranışını yordadığı
belirlenmiştir. Ayrıca, kolaylaştırıcı okul yapısının öğretmenlerin örgütsel
vatandaşlık davranışlarının yaklaşık %39’unu açıkladığı belirlenmiştir. Araştırma
sonuçlarına dayalı olarak hem uygulayıcılar hem de araştırmacılar için çeşitli
önerilerde bulunmak mümkündür.Okullarda çalışanların işlerini kolaylaştıran ve
destek veren bir yapının oluşturulması gerekmektedir. Çünkü bu tür yapıya sahip
olan okullarda güven odaklı bir kültürün oluşması ve çalışanların iş birliği
içerisinde okulun misyon ve vizyonunu yerine getirmeye istekli olmaları
muhtemeldir. Okul yöneticilerinin öğretmenlerin yaptıkları işleri destekleyen
bir tutum sergileyerek, olumlu bir iletişim ortamı oluşturmak için çaba
göstermeleri, güven vermeleri ve bu sayede öğretmenlerin okulun yararı için
ekstra işlerde gönüllü olarak görev almaları sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Kolaylaştırıcı okul yapısı, örgütsel vatandaşlık davranışı, öğretmen

Kaynakça

• Adler, P. ve Borys, B. (1996). Two types of bureaucracy: Enabling and coercive. Administrative Science Quarterly, 41, 61-89.
• Aktay, A. ve Ekşi, H. (2009). Yönetici ve öğretmenlerin değer tercihleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. İş Ahlakı Dergisi, 2(1), 19-65.
• Avcı, A. (2015). Örgütsel vatandaşlık davranışları: kavramsal gelişimi ve eğitim örgütleri açısından etkileri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 11-26.
• Belogolovsky, E. ve Somech, A. (2010). Teachers’ organizational citizenship behavior: Examining the boundary between in-role be-havior and extra-role behavior from the perspective of teachers, principals and parents. Teaching and Teacher Education, 26(4), 914-923.
• Bogler, R. ve Somech, A. (2004). Influence of teacher empowerment on teachers’ organizational commitment, professional commitment and organizational citizenship behavior in schools. Teaching and Teacher Education, 20(3), 277-289.
• Bozgeyikli, H., Avcı, A. ve Navruz, B. (2017). Öğretmenlerin psikolojik sermaye düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, 12(6) 103-122.
• Bozkuş, K. (2016). Örgüt yapısı ve okullar. Kesit Akademi Dergisi, 2(4), 236-260.
• Bragger, J. D., Rodriguez-Srednicki, O., Kutcher, E. J., Indovino, L. ve Rosner, E. (2005). Work-family conflict, work-family culture, and organizational citizenship behavior among teachers. Journal of Business and Psychology, 20(2), 303-324.
• Brockner, J., Siegel, P. A., Daly, J. P., Tyler, T. ve Martin, C. (1997). When trust matters: The moderating effect of outcome favorability. Administrative Science Quarterly, 42(3), 558-583.
• Buluç, B. (2008). Ortaöğretim okullarında örgütsel sağlık ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 571-602.
• Can N. (2010), Öğretmen liderliğinde müdürlerin etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), 57- 66.
• Çetin, Ş., Korkmaz, M. ve Çakmakçı, C. (2012). Dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik ile lider-üye etkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 18(1), 7-36.
• Covin, J.G. ve Slevin, D.P. (1991). A Conceptual model of entrepreneurship as firm behavior. Entrepreneurship Theory and Practice, 16(1), 7-25.
• Dağlı, E. ve Çalık, T. (2016). İlköğretim okullarında müdürlerin kullandıkları etkileme taktiklerinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve okul farkındalığı ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(1), 29-58.
• DiPaola, M. F. ve Hoy, W. K. (2005). School characteristics that foster organizational citizenship behavior. Journal of School Leadership, 15(4), 387-406.
• DiPaola, M. ve Tschannen-Moran, M. (2001). Organizational citizenship behavior in schools and its relationships to school climate. Journal of School Leadership, 11(5), 424-447.
• Erdoğan, U. (2012). İlköğretim okullarının bürokratik yapıları ile öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Dubai: Oriental Press.
• Fraenkel, J. R. ve Wallen, N. E (2006). How to design and evaluate research in education (6th Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Genç, N. (2007). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Griffin, R. W. ve Moorhead, G. (2014). Organizational behavior: Managing people and organizations. Mason, OH: South Western Cengage Learning.
• Güney, S. (2011). Örgütsel davranış (1. basım). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Hirschhorn, L. (1997). Reworking authority: Leading and following in a post-modern organization. Cambridge, MA: MIT Press.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Hoy, W. K. ve Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools: The meaning and measure of enabling school structures. Educational Administration Quarterly, 37(3), 296-321.
• İçerli, L. (2009). Örgüt yapısı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri (28. basım). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York, NY: Guilford.
• Konovsky, M. A. ve Pugh, S. D. (1994). Citizenship behavior and social exchange. Academy of Management Journal, 37(3), 656-669.
• Lambert, S. J. (2000). Added benefits: The link between work-life benefits and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 43(5), 801-815.
• Matsuda, A. ve Matsuda, P. K. (2001). Autonomy and collaboration in teacher education: journal sharing among native and nonnative english-speaking teachers. The Catesol Journal, 13(1), 109-121
• McGuigan, L. ve Hoy, W. K. (2006). Principal leadership: Creating a culture of academic optimism to improve achievement for all students. Leadership and Policy in Schools, 5(3), 203-229.
• Messick, P. P. (2012). Examining relationships among enabling school structures, academic optimism and organizational citizenship behaviors. Unpublished Ph.D. Thesis, Auburn University, Auburn.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Mintzberg, H. (2014). Örgütler ve yapıları (Çev. Ed. A. Aypay). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Murphy, J. (2013). The architecture of school improvement. Journal of Educational Administration, 51(3), 252-263.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(3), 377-403.
• Oplatka, I. (2006). Going beyond role expectations: Toward an understanding of the determinants and components of teacher organizational citizenship behavior. Educational Administration Quar-terly, 42(3), 385-423.
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington, MA: D.C. Heathand Company.
• Owens, R. G. (2004). Organizational behavior in education: Adaptive leadership and school reform. Boston: Pearson.
• Özer, N. ve Dönmez, B. (2013). Kolaylaştırıcı okul yapısı ölçeğinin Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin yeniden değerlendirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(4), 57-68.
• Özgür, B. (2011). Yönetim tarzları ve etkileri. Maliye Dergisi, 161, 215-230.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B. ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
• Polat, S. ve Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 307-331.
• Robbins, S.P., ve Judge, T.A. (2013). Örgütsel davranış. (14. Baskıdan Çeviri). Erdem, İ. (Çev. Ed.), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Samancı, K. G. (2007). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
• Sinden, J., Hoy, W. K. ve Sweetland, S. R. (2004). Enabling school structures: Principal leadership and organizational commitment of teachers. Journal of School Leadership, 14(2), 195-210.
• Somech, A. ve Drach-Zahavy, A. (2000). Understanding extra-role behavior in schools: The relationships between job satisfaction, sense of efficacy, and teachers’ extra-role behavior. Teaching and Teacher Education, 16(5-6), 649-659.
• Somech, A. ve Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43(1), 38-66.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.). Pearson, Boston.
• Taşdan, M. ve Yılmaz, K. (2008). Adaptation to Turkish of organizational citizenship and organizational justice scales. TED Eğitim ve Bilim Dergisi, 33(150), 87–96.
• Tekin, E. (2018). Lider-üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel adalet algısının aracılık rolü. BMIJ, 6(1), 291-314.
• Titrek, O., Bayrakçı, M. ve Zafer, D. (2009). Öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 17, 1-28.
• Tokgöz E. ve Seymen, O.A. (2013). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Bir devlet hastanesinde araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 61-76.
• Weick, K. E. ve Sutcliffe, K. M. (2001). Managing the unexpected: Assuring high performance in an age of complexity. San Francisco: Jossey-Bass.
• Wu, J. H., Hoy, W. K. ve Tarter, C. J. (2013). Enabling school structure, collective responsibility and a culture of academic optimism: Toward a robust model of school performance in Taiwan. Jour-nal of Educational Administration, 51(2), 176-193.
• Yaylacı, A. F. (2004). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin örgütsel vatandaşlık davranışları. (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, A. İ. ve Beycioğlu, K. (2017). Okullardaki bürokratik yapıya ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-23.
• Yılmaz, K. (2009). Özel dershane öğretmenlerinin örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(59), 471-490.
• Yılmaz, K. ve Taşdan, M. (2009). Organizational citizenship and organizational justice in Turkish primary schools. Journal of Educational Administration, 47(1), 108-126.