An Assessment on Sabiha Gökçen as the Female Military Symbol of Turkish Modernisation

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 18, 2433 - 2462, 30.06.2019

Aysun Yaralı Akkaya

https://doi.org/10.26466/opus.532089

Cited By: 1

Öz

The aim of the present study is to assess the symbolic representation attributed in Turkish Modernisation to women on the basis of Sabiha Gökçen as a prominent figure in the Turkey of the Republic. Sabiha Gökçen was a woman of Turkey who had stayed with Mustafa Kemal as his foster daughter after the establishment of the Republic and been trained under his supervision. She completed her training under the guidance of Mustafa Kemal and chose to become a pilot in a period marked by the recent development of Turkish aviation. Sabiha Gökçen is an influential figure pointing out to the progressive aspect of Turkish modernisation by reason of her choice of aviation, which had not been preferred by any woman before, and of military as a masculine field for her profession. Based on this postulate, the study discusses the determinism of the role attributed to women in modernisation project by male constructors and addresses the public visibility of Sabiha Gökçen and the founding mission assumed by her as a woman. There are parallelisms between the experiences of women during the process of modernisation and the positions held by nations in the same period. Therefore, Turkish modernisation also bears a distinct character as a non-Western experience of modernity. Sabiha Gökçen, in this context, did not only remain as a symbolic heroine of Turkish modernisation, but also acted as an indicator for the progressive aspect of the modernisation project by reason of her achievements.

Anahtar Kelimeler

Turkish modernisation, Woman, Sabiha Gökçen, Westernism

Türk Modernleşmesinin Kadın-Asker Sembolü Sabiha Gökçen Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türk Modernleşmesinde kadına verilen sembolik temsiliyeti Cumhuriyet Türkiye’sinin, önemli bir ismi olan Sabiha Gökçen üzerinden değerlendirmektir. Sabiha Gökçen, Mustafa Kemal’in manevi kızı olarak Cumhuriyetin kuruluşundan sonra onun yanında bulunmuş ve onun gözetiminde yetişmiş bir Türk kızıdır. Mustafa Kemal’in yönlendirmesi ile eğitimlerini tamamlamış ve Türk havacılığının yeni gelişme gösterdiği bir dönemde pilot olmayı seçmiştir. Sabiha Gökçen, daha önce hiçbir kadının tercih etmediği bir meslek olan havacılığı ve eril bir alan olan askerliği seçmiş olması ile Türk modernleşmesinin ilerici yönünü gösteren etkili bir figürdür. Çalışma bu ön kabulle,  modernleşme projelerinde kadınlara verilen rolün erkek inşacılar tarafından belirlendiğini tartışırken, Sabiha Gökçen’in kamusal alanda görünürlüğü ve bir kadın olarak üstlendiği kurucu misyonunu ele almaktadır. Kadınların modernleşme sürecinde yaşadıkları ile uluslaşan toplumların bu dönemdeki konumları arasında paralellikler söz konusudur. Bu nedenle Türk modernleşmesi Batı dışı bir modernlik deneyimi olarak kendine özgü bir özelliğe de sahiptir. Sabiha Gökçen elde ettiği başarıları ile Türk Modernleşmesinin sadece sembolik bir kahramanı olarak kalmamış, bunun dışında modernleşme projesinin ilerlemeci yönünün göstereni olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk modernleşmesi, Sabiha Gökçen, Kadın, Batıcılık

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1998). Ölmeye yatmak, Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
• Ağduk, M. (2013). Cumhuriyet’in asil kızlarından ‘90’ların türk kızlarına 1990’larda bir “Türk kızı”: Tansu Çiller, A.G. Altınay (Der.), Vatan Millet Kadınlar, s.297-323. İstanbul: İletişim Yayınları
• Altınay, A. G. (2013). Ordu-millet- kadınlar: Dünyanın ilk kadın savaş pilotu sabiha gökçen A. G. Altınay (Der.), Vatan Millet Kadınlar, s. 261-295. İstanbul: İletişim Yayınları
• Arat, Y. (1998). Türkiye’de modernleşme projesi ve kadınlar. Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, s.82-99. S.Bozdoğan ve R. Kasaba (Edt.). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Arman, A. (2014, 23 August). Being a gay man in the turkish military.Hurriyet. Accessed on 7 June 2015 from http://www.hurriyetdailynews.com/being-a-gay-man-in-the-turkish-military.aspx?pageID=238&nID=70814&NewsCatID=339,
• Balcı, M. ve Karadeniz, Y. (2018). Cumhuriyet modernleşmesinin genç kadın pilotu: Sabiha Gökçen. Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 1-7.
• Best, S. ve Kellner, D. (1998). Postmodern teori “eleştirel soruşturmalar”, (M. Küçük, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çiçek, A. C., Aydın, S. ve Yağcı, B. (2015). Modernleşme sürecinde kadın: Osmanlı dönemi üzerine bir inceleme. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (9), 269-284.
• Çiğdem, A. (2002). Türk batılılaşması’nı açıklayıcı bir kavram: Türk başkalığı batılılaşma, modernite ve modernizasyon, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt. 3, s. 62-81. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durakbaşa, A. (1998). Cumhuriyet döneminde modern kadın ve erkek kimliklerinin oluşumu: Kemalist kadın kimliği ve münevver erkekler. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler içinde, s.29-50. A. B. Hacımirzaoğlu (Edt.). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Ertürk, Y. (2011). Doğu Anadolu’da modernleşme ve kırsal kadın, 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, s.177-187. Ş.Tekeli (Haz.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin sonuçları. (E. Kurşdil, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Göle, N. (1991). Modern mahrem medeniyet ve örtünme. İstanbul:Metis Yayınları.
• İnce, H. O. Yaralı, A. ve Özsel, D.(2009). Customary killings in Turkey and Turkish modernization. Middle Eastern Studies, 45 (4), 537-551.
• İrem, N. (1999). Muhafazakar modernlik, diğer batı ve Türkiye’de Bergsonculuk. Toplum ve Bilim, 82, 141-178.
• Jeanniere, A. (2000). Modernite nedir? Modernite Versus Postmodernite, M. Küçük(Der.), s. 95-107, Ankara: Vadi Yayınları.
• Kahraman, H. B. (2002). Bir zihniyet, kurum ve kimlik kurucusu olarak batılılaşma. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt. 3, s. 125-146. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kandiyoti, D. (1997). Kurtulmuş ama özgürleşmiş mi? Türkiye örneği üzerine bazı düşünceler. Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul:Metis Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2011). Ataerkil örüntüler: Türk toplumunda erkek egemenliğinin çözümlenmesine yönelik notlar, 1980’ler Türkiyesi’inde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, s. 327-341. Ş.Tekeli (Haz.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaypak, Ş. (2014). Cumhuriyet dönemi modernleşme sürecinde değişen kadın kimliği, Uluslararası Medeniyet ve Kadın Kongresi (13-16 Ekim 2014). Halide Edip Adıvar’ın Ölümünün 50. Yıldönümü Anısına, A. G. Saygın ve M. Saygın (Yayına Haz.), ss. 33-66. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Keyman, F. (2001). Şerif mardin toplumsal kuram ve Türk modernitesini anlamak. Doğu- Batı, 16, s. 9-29, Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Kırkpınar, L. (1998). Türkiye’de toplumsal değişim sürecinde kadın, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, s.13-29, A. B. Hacımirzaoğlu (Edt.), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Mardin, Ş. ( 1991). Türk modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2002). Türk modernleşmesi makaleler. 4. M. Türköne -T. Önder (Der.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mutman, M. (2004). Şarkiyatçılık/Oryantalizm. Modernleşme ve Batıcılık- Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, 3, s. 189- 217. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sancar, S. (2014). Türk modernleşmesinin cinsiyeti erkekler devlet, kadınlar aile kurar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şaylan, G. (2002). Postmodernizm. Ankara: İmge Yayınları.
• Tekeli, İ. (2002). Türkiye’de siyasal düşüncenin gelişimi konusunda bir üstü anlatı. Modernleşme ve Batıcılık- Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, 3, s. 19- 42. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tekeli, Ş. (2011). 1980’ler Türkiyesi’nde kadınlar, 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, s. 15-46. Ş.Tekeli (Haz.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toprak, Z. (2015). Türkiye’de kadın özgürlüğü ve feminizm (1908-1935). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Tuncer, S. (2018). Women and Public Space in Turkey Gender, Modernity and the Urban Experience, London. New York:I.B.Tauris.
• Varel, O. (2000). Sabiha Gökçen Atatürk’le bir ömür. İstanbul:Altın Kitabevi.
• Yavuz, H.(1998). Batılılaşma değil, oryantalistleşme. Doğu-Batı, 2, s.115- 117. Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Yuval-Davis, N. (2003). Cinsiyet ve millet. (Çev. A. Bektaş). İstanbul: İletişim Yayınları.
• http://www.gecmisgazete.com/haber/kahraman-teyyarecimiz-11574?tamBoyut
• http://www.gecmisgazete.com/haber/tayyareci-sabiha-gokcene-merasimle-madalya verildi?page=6