An Investigation of The Relationships between Organizational Stress, Organizational Commitment and Learned Resourcefulness

Yıl 2019, Cilt: 11 Sayı: 18, 2165 - 2200, 30.06.2019

Hande Bilgili Erol Tekin

https://doi.org/10.26466/opus.557530

Cited By: 13

Öz

Individuals undergo stress for reasons such as
inequality in organizations, role ambiguity, time pressure, workload density
etc. Stress encountered in organizations is of capital importance for managers,
employees and organization’s benefits. However, although reasonable stress
creates positive effects, organizational stress often leads to negativity in
organizational issues such as motivation, performance, job satisfaction,
communication and organizational commitment. In this context, the aim of this
study is to investigate the relationship between organizational stress,
organizational commitment and learned resourcefulness. Within the scope of this
aim, a questionnaire was applied to 291 research assistants and lecturers
working at public universities. The collected data were analyzed with SPSS 23.0
program. The obtained data were analyzed by factor, correlation and regression
analysis. Results of analysis, organizational stress has been shown to reduce
organizational commitment. In addition, it has been determined that the learned
resourcefulness has an effect on prevention of organizational stress. Finally,
it has also been found that learned resourcefulness has an effect that
increases organizational commitment. The study aims to contribute to the
literature in terms of combining the concepts of organizational commitment,
organizational stress and learned resourcefulness.

Anahtar Kelimeler

Organizational stress, Organizational commitment, Learned resourcefulness

Örgütsel Stres, Örgütsel Bağlılık ve Öğrenilmiş Güçlülük İlişkisi Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bireyler örgütlerde
yaşanan eşitsizlik, rol belirsizliği, zaman baskısı, iş yükünün fazla olması
gibi nedenlerden dolayı strese maruz kalabilmektedirler. Örgütlerde yaşanan
stres; yöneticiler, çalışanlar ve örgütün çıkarları açısından oldukça önem
taşımaktadır. Çünkü makul seviyede stres olumlu etkiler ortaya çıkarmasına
rağmen örgütsel stres motivasyon, performans, iş tatmini, iletişim ve örgütsel
bağlılık gibi örgütsel konularda çoğu kez olumsuzluklara neden olabilmektedir. Bu
bağlamda çalışmanın temel amacı; örgütsel stres, örgütsel bağlılık ve
öğrenilmiş güçlülük arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç çerçevesinde kamu
üniversitelerinde çalışan 226 öğretim elemanı üzerinde anket çalışması
gerçekleştirilmiştir. Toplanan veriler SPSS 23.0 programı ile analiz edilmiştir.
Elde edilen verilere faktör, korelasyon ve regresyon analizleleri uygulanarak
hipotezler test edilmiştir. Analizler sonucunda; örgütsel stresin örgütsel
bağlılığı azalttığı görülmüştür. Ayrıca öğrenilmiş güçlülüğün örgütsel stresi
önleme noktasında etkisinin olduğu bulunmuştur. Son olarak öğrenilmiş
güçlülüğün örgütsel bağlılığı arttırıcı bir etkiye sahip olduğu da tespit
edilmiştir. Çalışma örgütsel bağlılık, örgütsel stres ve öğrenilmiş güçlülük
kavramlarını birlikte ele alması açısından yazına katkıda bulumayı
hedeflemektedir

Anahtar Kelimeler

Örgütsel stres, Öğrenilmiş güçlülük, Örgütsel bağlılık

Kaynakça

• Ağıralioğlu, N. (2012). Türkiye’de üniversitelerin kalitesini belirlemek için bir yaklaşım. Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 2(3), 147-165.
• Akgün, S. ve Ciarrochi, J. (2003). Learned resourcefulness moderates the relationship between academic stress and academic performance. Educational Psychology, 23(3), 287-294.
• Aktaş, A. M. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(4), 25-42.
• Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M. ve Şahin, M. (2014). Meslek yüksekokullarındaki mevcut durum: Sorunlar ve bazı çözüm önerileri. Journal of Higher Education and Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 4(3), 133-140.
• Allen N. J. ve Meyer, J. P. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review.1(1), 61-89.
• Allen, N. J. ve Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to organizations. Journal of Occupational Psychology, 63, 1-18.
• Aydın, İ. (2012). Örgütsel stres kaynakları ve yönetimi: Yozgat Emniyet Müdürlüğü bünyesinde bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat.
• Bakioğlu, A., ve Yaman, E. (2004). Araştırma görevlilerinin kariyer gelişimleri: Engeller ve çözümler. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 20, 1-20
• Bateman, T. S. ve S. Strasser (1984), A longitudinal of the antecedents of organizational commitment. Academy of Management Journal, 27(1), 95–112.
• Bhatti, M. H., Bhatti, M. H., Akram, M. U., Hashim, M. ve Akram, Z. (2016). Relationship between Job Stress and organizational commitment: An empirical study of banking sector. E3 Journal of Business Management and Economics, 7(1), 29-37.
• Çakır, A. (2014). Kamu sağlık sektöründe öğrenilmiş güçlülük ile stresle başa çıkma arasındaki ilişki. Doktora Tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, İstanbul.
• Çetin, B. (2018). Otel işletmelerinde öğrenilmiş güçlülük ve iş stresi ilişkisinde algılanan sosyal desteğin düzenleyicilik rolü: Kapadokya örneği. Doktora Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Çınar, F., Şengül, H. ve Koyucu, R. G. (2016). Hastane çalışanlarının öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi. Journal of International Social Research, 9(44). 1039-1046.
• Çöl, G. (2004). Örgütsel bağlılık kavramı ve benzer kavramlarla ilişkisi. İşgüç Endüstyri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6(2), 20.03.2019 Tarihinde https://www.isguc.org/?p=article&id=233&cilt=6&sayi=2&yil=2004 adresinden Erişilmiştir.
• Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un öğrenilmiş güçlülük ölçeği’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2, 269-274.
• Doğan, S., ve Kılıç, A. G. S. (2007). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirmenin yeri ve önemi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29, 37-61.
• Efeoğlu, İ, E. ve Özgen, H. (2007). İş-aile yaşam çatişmasinin iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlilik üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştirma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 237-254.
• George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step:A simple study guide and reference. Boston. Allyn & Bacon.
• Gökdeniz, İ. (2005). Üretim sektöründeki işletmelerin örgüt içi stres kaynaklari ve mobilyacilik sektöründe bir uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 173-189.
• Göksel, A. ve Tomruk, Z. (2016). Akademisyenlerde stres kaynakları ile stresle başa çıkmada ve stres durumunda gösterilen davranışların ilişkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 315-343.
• Güçlü, H. (2006). Turizm sektöründe durumsal faktörlerin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gül, H., Oktay, E., Gökçe, H. (2008).İş tatmini, stres, örgütsel bağlılık, işten ayrılma niyeti ve performans arasındaki ilişkiler: sağlık sektöründe bir uygulama, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E Dergisi, 15, 72-82
• Gümüştekin, G. E. ve Gültekin, F. (2009). Stres kaynaklarının kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 147-158.
• Gümüştekin, G. E., ve Öztemiz, A. B. (2005). Örgütlerde stresin verimlilik ve performansla etkileşimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 271-288.
• Güney, S. (2011). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• Jamal, M., ve Baba, V. V. (2000). Job stress and burnout among canadian managers and nurses: An empirical examination. Can J Public Health, 91(6), 454-58.
• Janssen, O. (2004). The barrier effect of conflict with superiors in the relationship between employee empowerment and organizational commitment, Work & Stress, 18(1), 56-65.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara:Asil Yayın Dağıtım.
• Karataş, S., ve Güleş, H. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş tatmini ile örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 74-89.
• Kennett, D. J. ve Keefer, K. (2006). Impact of learned resourcefulness and theories of intelligence on academic achievement of university students: An integrated approach. Educational Pschology, 26(3), 441 457.
• Koç, H. (2009).Örgütsel bağlılık ve sadakat ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 200-211.
• Korkut, H. ve Yalçınkaya, M. (1999). Araştırma görevlilerinin sorunları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(17), 19-36.
• Korkut, H., Mustan, T., ve Yalçınkaya, M. (1999). Araştırma Görevlilerinin Sorunları. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 5(1), 19-36.
• Köknel, Ö. (1989). Çağımızın hastalığı stres. İstanbul.Milliyet Yayınları.
• Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L. ve Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences. Journal of Vocational Behavior, 61(1), 20-52.
• Öğüt, A., Akgemci, T., ve Demirsel, M. T. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi bağlamında örgütlerde işgören motivasyonu süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 277-290.
• Onay, M. ve Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Garsonlar ve aşçıbaşılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372.
• Orloff, J. (2005). Pozitif enerji. İstanbul. Dharma Yayınları.
• Özkan, M. S. ve Yıldız, Z. (2015). Öğrenilmiş güçlülük: Kavramsal bir inceleme. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 25(1), 25-40.
• Paşa, M., ve Kaymaz, K. (2013). Stres yönetimi.Bursa: Aktüel Yayıncılar.
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, R. T., ve Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59(5), 603-609.
• Rosenbaum, M. (1980). A schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings. Behavior Therapy, 11(1), 109-121.
• Rosenbaum, M. (1980). Individual differences in self-control behaviors and tolerance of painful stimulation. Journal of Abnormal Psychology, 89(4), 581-590.
• Rosenbaum, M. (1990). The role of learned resourcefulness in self control health behavior.In (M. Rosenbaum Ed), Learned Resourcefulness: On Coping Skills, Self-Control and Adaptive Behavior, (s.3-30). New York: Springer.
• Rosenbaum, M., ve Cohen, E. (1999). Equalitarian marriages, spousal support, resourcefulness, and psychological distress among Israeli working women. Journal of Vocational Behavior, 54(1), 102-113.
• Rosenbaum, M., ve Jaffe, Y. (1983). Learned helplessness: The role of individual differences in learned resourcefulness. British Journal of Social Psychology, 22(3), 215-225.
• Şahin, B. (2014). Seyahat acentası çalışanlarında örgütsel stresin örgütsel bağlılıkla ilişkisi üzerine bir araştırma: İstanbul örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 17(32), 193-210.
• Siva, A. N. (1991). Coping with stress, learned powerfulness, and depression among infertile people. Doctoral Dissertation, Hacettepe University, Ankara.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Tekin, E. ve Birincioğlu, N. (2017a). araştirma görevlilerinin örgütsel bağlılık düzeylerinin kadro türü ve demografik özellikler açısından incelenmesi. International Journal of Economic & Administrative Studies, 19, 171-196.
• Tekin, E. ve Birincioğlu, N. (2017b). Bilgi çağının odak noktası üniversitelerde mantar yönetimi, International Journal of Academic Value Studies, 3(14), 22-29.
• Tiryaki, T. (2005).Örgüt kültürünün örgütsel bağlılık üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Kütahya.
• Topaloğlu, M., Koç, H. ve Yavuz, E. (2008). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bazı temel faktörler açısından analizi. Kamu-İş Dergisi, 9(4), 201-218.
• Üzüm, H., Yalçın, H. B., Özen, G., ve Yüktaşır, B. (2014). Akademik yaşam ve örgütsel stresin kaynakları. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(1-4), 23-35.
• Viljoen, J. P., ve Rothmann, S. (2009). Occupational stress, ill health and organisational commitment of employees at a university of technology. Sa Journal of Industrial Psychology, 35(1), 67-77.
• Yazıcıoğlu, İ. ve Topaloğlu, I. G. (2009). Örgütsel adalet ve bağlılık ilişkisi: konaklama işletmelerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 3-16.
• Yıldırım, M. H., Gülpınar, Ş. ve Uğuz, Ş. (2012). İş yaşamında öğrenilmiş güçlülük ile iş stresi arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 133-144.
• Yıldız, D. (2014). Örgütlerde öğrenilmiş güçlülük kavramı ve insan kaynakları departmanı çalışanlarının öğrenilmiş güçlülük düzeylerinin incelenmesi. Master’s Thesis, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Yılmaz, A., ve Ekici, S. (2003). Örgütsel yaşamda stresin kamu çalışanlarının performansına etkileri üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 1-20.
• Yılmaz, K., ve Şahin, T. (2017). Eğitim fakültelerindeki araştırma görevlilerinin mesleki deneyimlerinin incelenmesi: araştırma görevlisi olmanın anlamına ilişkin fenomenolojik bir çalışma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 44, 143-168.
• Yürür, S., ve Keser, A. (2010). Öğrenilmiş güçlülük: Öğretmenler üzerinde bir uygulama. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(1), 59-70.