Milli Gelir, Bankacılık Kredi ve Mevduat Hacmi ile Menkul Kıymetler Borsası İşlem Hacmi Etkileşimi

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 19, 2592 - 2626, 30.09.2019

Mustafa Canbaz

https://doi.org/10.26466/opus.588751

Öz

Gayri safi milli gelir ile finansal göstergeler
ülkelerin gelişmişliği hakkında önemli verilerdir. Ülkeler, bu göstergeler esas
alınarak sınıflandırılmış olsalar da, temelde diğer sosyal göstergeler de
belirleyicidir. Bu çalışma, söz konusu göstergelerden banka mevduat ve krediler
ile gayri safi milli gelir ve hisse senetleri piyasasındaki işlem hacmi
değişkenleri arasındaki etkileşimi araştırmak amacıyla yapılmıştır. Ek olarak,
analiz döneminde yaşanan 2008 krizinin değişkenler üzerinde yapısal kırılma yapıp-yapmadığı
araştırılmıştır. Çalışma kapsamına bu dört değişkenin 2002 ile 2011 arası dönem
verileri alınmıştır. Analizde kullanılan temel yöntem, vektör otoregresif (VAR)
modeldir. Elde edilen sonuçlara göre, uzun dönemde banka mevduat hacmi en
dışşal, ikinci en az dışsal değişken menkul kıymetler borsası işlem hacmi
olmuştur. Buna karşılık, beklendiği gibi, en yüksek dışsallık milli gelirdir.
Milli gelir, önemli oranda dış faktörlere bağlıdır. Elde edilen bu sonuçlar
genel teori ve diğer çalışmalarla benzerdir. Ayrıca değişkenlerin diğer
değişkenlere katkısı önemli düzeydedir. Öte yandan, bankalar mevduatı 2004’ün
ilk çeyreği ile 2006’nın ilk çeyreğinde ‘kırılma’ yaşamıştır. Buna karşılık
banka kredileri 2008’in üçüncü çeyreğinde ‘kırılma’ yaşamıştır. Böylece, 2007
sonbaharında başlayan küresel kriz mevduatlara kriz öncesi yansırken, kredilere
sonrasında yansımıştır.

Anahtar Kelimeler

mevduat ve kredi hacmi, Bankacılık, işlem hacmi, gayrisafi milli gelir, vektör otoregresif (VAR) model, Jel Kodu: G24, D53, H81, E44, C58

Interaction of National Income, Banking Credit, Deposit Volume and Stock Exchange Transaction Volume

Öz

Gross national income and financial indicators are
important data on the development of countries. Although countries are
classified on the basis of these indicators, other social indicators are also
determinative. This study was conducted to investigate the interaction between
bank deposits and loans and the trading volume variables in the gross national
income and equities market. In addition, it was investigated whether the 2008
crisis experienced during the analysis period had structural refraction on the
variables. The data for the period between 2002 and 2011 of these four
variables were taken into the scope of the study. The basic method used in
analysis is the vector autoregressive (VAR) model.  According to the results, bank deposit volume
in the long term was the most external, and the second least external variable
was the stock exchange trading volume. In contrast, as expected, the highest
externality is national income. National income depends significantly on
external factors. These results are similar to General Theory and other
studies. In addition, the contribution of variables to other variables is
significant. On the other hand, banks ‘deposits experienced’ breakdowns ' in
the first quarter of 2004 and the first quarter of 2006. In contrast, bank
lending experienced a ‘break-even’ in the third quarter of 2008. Thus, the
global crisis that began in the fall of 2007 reflected deposits before the
crisis, while loans were reflected after.

Anahtar Kelimeler

Banking, deposit and credit volume, transaction volume, gross national product, vector autoregressive model, Jel Kodes: G24, D53, H81, E44, C58

Kaynakça

• Acar, F., (2013). Türkiye ekonomisine genel bakış:(2001 - 2013). ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi, 1(2), 15-32
• Albayrak, A. S., (2008). Değişen varyans durumunda en küçük kareler tekniğinin alternatifi ağılıklı regresyon analizi ve bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 10(2), 111-134
• Alkin, E., (2009). Herkes için ekonomi. İstanbul:İstanbul Ticaret Odası Yayını.
• Babacan, A., (2010). Yükselen değer Türkiye: Genel makroekonomik görünüm. içinde (s. 189-198), İstanbul:Müsiad Yayını.
• Barışık, S. ve Çevik, E., (2010). Türkiye’de 2000 sonrasında ekonomik konjonktürün tahmininde İMKB ve izdırap endeksi etkileşim analizi, 9. Ulusal İşletmecilik Kongresi, 6-8 Mayıs Zonguldak, 162-164.
• BDDK, (2010). Krizden istikrara Türkiye tecrübesi:Çalışma tebliği (Gözden Geçirilmiş 3. bsk), Ankara:BDDK Yayınları.
• Brooks, C. (2008). Introductry econometrics for finance. (2. Bs), Cambridge, UK:Cambridge University Press.
• Davidson, R. ve MacKinnon, J. G., (1999). Econometric theory and methods. New York, USA:Oxford University Press.
• Dickey, D. A. ve Fuller, W. A., (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root, Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431
• Direkçi, T., (2006). Kamu açıklarının makro ekonomik etkileri: Türkiye çalışması. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Erdinç, Y. (2004). Yatırımcı ve teknik analiz sorgulanıyor. Ankara:Siyasal Kitabevi.
• Ersan, İ. ve Günay, S., (2009). Kredi riski göstergesi olarak kredi temerrüt swapları (CDSs) ve kapatma davasının Türkiye riski üzerine etkisine dair bir uygulama. Bankacılar Dergisi, 71, 3-22.
• Ertuğrul, M., (2008). Değer-fiyat ayrimi ve işletme değeri: Kuramsal bir bakış. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3(2), 143-154
• Ferguson, N. (2012). Paranın yükselişi. (B. Pala Çev.), (2. Bs), İstanbul:YKY.
• Göçer, İ., ve Mercan, M., ve Bölükbaş, M. (2015). Bankacılık sektörü kredilerinin istihdam ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Türkiye ekonomisi için çoklu yapısal kırılmalı eş bütünleşme analizi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 65-84
• Granger, C. W. J., (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3), 424-438
• Heffernan, S., (2005). Modern banking. England:John Wiley & Sons, Ltd.
• Işık, N. (2005). Enflasyonla Mücadelede politika aracı seçimi: Bir vektör otoregresyon (VAR) analizi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 341-354.
• Karacaoğlan, Ç. (2011). Yabancı bankaların Türk bankacılık sektörüne girişi. Yayınlanmamış MBA Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karahan, Ö., Yılgör, M. ve Özekin, A. A., (2018). Türkiye’de banka kredilerindeki genişleme ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(636), 25-36
• Kılıç, M., (2018). Kredi hacminin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye üzerine bir analiz, Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 4(15), 1036-1043
• Korkmaz, T. ve Çevik, E. İ., (2008). Petrol fiyat şoklarının Türkiye’de makro ekonomik değişkenler üzerindeki Etkisi, 12. Ulusal Finans Sempozyumu, 22-25 Ekim, Kayseri, 157-178.
• Lebe, F. ve Bayat, T., (2011). Taylor kuralı: Türkiye için bir vektör otoregresif model analizi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 11( Özel Sayı), 95-112.
• Mercan, M., (2013). Kredi hacmindeki değişimlerin ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye ekonomisi için sınır testi yaklaşımı, Bankacılar Dergisi, 84, 54-71
• Parasız, M. İ., (1997). Para banka ve finansal piyasalar:Teori ve politikalar. Bursa:Ezgi Kitabevi.
• Peker, O. ve Canbazoğlu, B., (2011). Türkiye’de banka kredi kanalının işleyişi: Ampirik bir analiz, Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18(2), 127-143
• Phillips, P. C. ve Perron, P., (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75, 335-46 Şakar, B., (2011). Banka kredileri ve yönetimi. (3. Bs), İstanbul:Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
• TBB. (2013). Bankalarımız 2012. Türkiye Bankalar Birliği Yayın No: 294.
• Tiryaki, G. (2012). Finansal istikrar ve bankacılık düzenlemeleri:1990-2010 Türkiye tecrübesi işığında. İstanbul:TBB.
• Turgut, A. ve Ertay, H. A., (2016). Bankacılık sektörünün ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine nedensellik analizi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4), 114-128.
• Tuna, K. ve Bektaş, H., (2013). Kredi hacminin ekonomik büyüme üzerindeki rolünün incelenmesi: Türkiye örneği. Journal of Financial Researches & Studies / Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9), 139-150)
• Uludağ, İ. ve Arıcan, E., (2001). Finansal hizmetler ekonomisi:Piyasalar, kurumlar, araçlar. İstanbul:Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.,
• Vurur, N. S. ve Özen, E., (2013). Türkiye’de mevduat banka kredisi ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 117-131
• Yetiz, F., (2016). Bankacılığın doğuşu ve Türk bankacılık sistemi, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 107-117