Türk Eğitim Sisteminin Örgüt Yapısı: Denetim ve Merkezileşme

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 19, 2847 - 2866, 30.09.2019

Mustafa Çelikten , Kemal Ayyıldız , Yeliz Yeni Çelikten

https://doi.org/10.26466/opus.607124

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada Türk
Eğitim  Sisteminin örgüt yapısı
biçimselleşmesi, merkezileşmesi ve denetimi açısından incelenmesi amaçlanmıştır.
Eğitim örgütleri insan merkezli örgütler olduğu için aşırı biçimselleştirilmiş
kurallar ve prosedürler kabul görmemektedir. Türk milli eğitim sisteminde zaman
zaman biçimselleştirmeye yönelik girişimler olsa da süreç içerisinde esnemeler
olduğu görülmektedir. Özellikle yönetsel açıdan bakıldığında resmi iş ve
işlemlerin belli prosedürler yerine getirilmek suretiyle uygulanmaya başlandığı
söylenebilir.Örnek vermek gerekirse kurumların resmi yazışmalarda izleyeceği
yol ve yöntemler en ince ayrıntısına kadar Bakanlık tarafından
belirlenmektedir. Yetkinin kullanılması açısından bakıldığında yetkinin örgütün
üst kademelerinde toplandığı ve alt kademelere devredilmediği örgütler
merkezileşme derecesi yüksek örgütler, yetkinin alt kademelere devredildiği
örgütler ise merkezileşme derecesi düşük örgütler olarak adlandırılır.
Örgütlerde merkezileşme derecesini kararlara katılım ve yetki kademesi olmak
üzere iki temel ölçüt belirlemektedir. Kararlara katılım, çeşitli kademelerdeki
çalışanların örgüt kaynaklarının dağıtımı ve örgüt politikalarının belirlenmesi
gibi örgütün bütününü ilgilendiren konulardaki kararlara katılım derecesidir. Belirli
amaçlara ulaşmak amacıyla kurulan örgütlerin, amaçlara ulaşma düzeyini
belirlemek için denetime yer verilmektedir. Denetim kavramının birçok tanımı
bulunmaktadır. Yapılan tanımlarda denetimin değişik yönlerine vurgu
yapılmaktadır. Bir görevin yolunda gidip gitmediğini anlamak için yapılan
araştırma; kamu yararına davranışı kontrol etme süreci; örgütlerde kabul edilen
amaçlar doğrultusunda, belirlenen kurallara uygun olup olmadığının anlaşılması
süreci şeklinde denetimin farklı tanımları bulunmaktadır.    

Anahtar Kelimeler

Hiyerarşi, Merkezileşme, Uzmanlaşma, Denetim

Organizational Structure of Turkish Education System: Inspection and Centralization

Öz

In this study, it is aimed to examine the Turkish Education System in
terms of organizational structure, centralization and inspection. Over-stylized
rules and procedures are not accepted because educational organizations are
human-centered organizations. Even though there are attempts to formalize the
Turkish national education system from time to time, it is seen that there are
stretchings in the process. From a managerial point of view, it can be said
that formal works and transactions have started to be implemented by performing
certain procedures. Particularly from the administrative point of view, it can
be said that formal works and transactions have started to be implemented by
performing certain procedures. In terms of the use of  authority, organizations where authority is
concentrated in the upper echelons of the organization and not transferred to
lower echelons are called organizations with high degree of centralization, and
organizations where power is transferred to lower echelons are called low-level
organizations. The degree of centralization in organizations is determined by
two basic criteria: participation in decisions and level of authority.
Participation in decisions is the degree to which employees at various levels
participate in decisions concerning the organization as a whole, such as the
distribution of organizational resources and the determination of
organizational policies.

Anahtar Kelimeler

Hierarchy, Centralization, Specialization, Inspeciton

Kaynakça

• Aldemir, M. C. (1985). Örgütler ve yönetimi: makro bir yaklaşım. Ankara:Bilgehan Basımevi.
• Alpugan, O., Demir, H., Oktav, M. ve Üner, N. (1997). İşletme ekonomisi ve yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayın
• Araç, N. B. (2009). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve yetkilendirilmeye ilişkin görüşleri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Aydın, İ. (2005). Öğretimde denetim. Ankara: Pegem Akademi.
• Aydın, M. (1986). Çağdaş eğitim denetimi. Ankara: İM Eğitim Araştırma Yayın Danışmanlık AŞ.
• Baransel, A. (1979). Çağdaş yönetim düşüncesinin evrimi: Klasik ve neo-klasik yönetim ve örgüt teorileri. İstanbul: İstanbul Ünv. İşletme Fakültesi Yayınları.
• Başaran, İ. E. (2000). Eğitim yönetimi. Ankara: Feryal Matbaası.
• Başdemir, H.Y.(2012). Türk eğitim sisteminin yapısal sorunları ve bir öneri. Liberal Düşünce, 17(67), 35-53.
• Bozkuş, K.(2016). Örgüt yapısı ve okullar. Kesit Akademi Dergisi (The Journal Of Kesit Academy), 2(4), 236-260.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem.
• Chatzoglou, P.D., Diamantidis, A. D., Vraimaki, E., Vranakis, S.K. ve Kourtidis, D. A. (2011). Aligning IT, Strategic orientation and organizational structure. Business Process Management Journal, 17(4), 663-687.
• Can, N., ve Çelikten, M. (2000). Türkiye’de eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi süreci. Milli Eğitim Dergisi, 148(8), 43-50.
• Çelikten, M. (2003). Okul kültürünün şekillendirilmesinde müdürün rolleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 56-61.
• Daft, R. L., Murphy, J., & Willmott, H. (2010). Organization theory and design. Cengage learning EMEA.
• Demirkasimoğlu N. (2011). Türk eğitim sisteminde bir alt sistem olan denetim sisteminin seçilmiş bazı ülkelerin denetim sistemleri ile karşılaştırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 23-48.
• Efil, İ. (2002). İşletmelerde yönetim ve organizasyon. Ankara: Alfa Yayınları.
• Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayın Dağıtım AŞ.
• Erdoğmuş, N.(1997). Örgütlerde yetki devrinden personelin güçlendirilmesine geçişte yöneticilerde koçluk (coaching) becerilerinin geliştirilmesi. 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Deniz Harp Okulu, İstanbul.
• Erserim, A.(2011). yönetim muhasebesi aracı olarak çok boyutlu performans değerleme ve örgüt yapısı ilişkisi üzerine bir araştırma. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 21-33.
• Goyne, J., Padgett, D., Rowicki, M.A., Triplitt, T. (1999). The journey to teacher empowerment. ERIC Document Reproduction Service no. ED 434 384.
• Hanson, E. M. (1996). Educational administration and organizational behavior, Boston:Allyn and Bacon.
• Jones, G. R. (2004). Organizational theory, design and change text and cases. 4th Ed., Upper Saddle River, New Jersey:Pearson/Prentice Hall.
• Koçel, T. (2010). Davranışsal (neo-klasik) yönetim ve orga¬nizasyon teorisi. işletme yöneticiliği, (12.Baskı). İçinde (s 231-244), İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Lillis, K. M. (1992). Improving basic education: preconditions for successful inspection and supervision-implications for training. International Institute for Educational Planning.
• Özkan, H. H. ve Çelikten Y. (2017). Milli eğitim sisteminin örgütsel yapısı ve maarif müfettişleri alt sisteminin işleyişi. OPUS- Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 965-990.
• Özdemir, B. (2016). Örgütsel yapı ve kaynak temelli görüş kapsamında örgütlerde rekabet stratejileri: Türkiye'nin ilk 1000 sanayi kuruluşu’nda bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Pugh, D. S., D. J. Hickson, C. R. Hinings ve C. Turner. (1968). Dimensions of organization structure. Administrative Science Quarterly. 13(1), 65-105.
• Robins, S.P. (1998). Organizational behavior, New Jersey: Prentice-Hall.
• Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2013). Organizational behavior. New Jersey: Pirentice Hall.
• Sullivan, S., Glanz, J. (2000). Supervision That improves teaching. California: Corwin Press.
• Taymaz. H. (1997). Eğitim sisteminde teftiş. Ankara: TAKAV Matbaası.
• Tolay, E. (2013). Kamu hizmet örgütleri yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.