Türkçe Öğretiminde Hayal Gücü ve Yaratıcılık Eğitimi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 21, 378 - 404, 31.01.2020

Dilek Ünveren

https://doi.org/10.26466/opus.656984

Cited By: 7

Öz

Yaratıcı bireylerin başat niteliklerinden ve geliştirilebilir
özelliklerinden olan hayal gücünün (imgelemci olma) Türkçe öğretimindeki
yerinin araştırıldığı bu çalışmada, doküman inceleme yöntemiyle 5. sınıf Türkçe
ders kitabı ve öğretim programı incelenmiştir. Böylelikle, kitabın organizasyon
şeması içinde yer alan etkinliklerin öğrencilerin yaratıcı düşünme bağlamında
hayal kurma yetisine yönelik yeterliliklerini tespit etmek ve şema içindeki
hazırlık, dinleme, okuma, konuşma, yazma, sonraki bölüme hazırlık, etkinlik ve
tema değerlendirme sorularının hayal kurma yetisine yönelik düzenlenmesi
konusunda bir değerlendirmede bulunmak; Türkçe öğretim programının 5. sınıf
kazanımları içinde yaratıcı düşünme bağlamında ele alınan yapılarının hayal
gücünü geliştirici olma özelliklerini belirlemek ve bu kazanımların hayal gücü
eğitiminde ne şekilde işe koşulacağı konusunda düşünceler ortaya koymak
amaçlanmıştır. Sonuç olarak, Türkçe ders kitabında yer alan etkinliklerde
öğrencilerin yaratıcılıklarını ve hayal gücünü geliştirecek birçok unsura rastlanmıştır.
5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan etkinlikler; hayal gücü eğitimini
sadece formal öğrenme ortamına değil; informal öğrenme koşullarına da taşıyan
bir yapıda ele alınmıştır. Türkçe öğretiminde hayal gücü eğitiminin varlığının
araştırıldığı bu incelemede adı geçen öğrenme alanının bütün temalarda var
olduğu görülmektedir. Öğrencilere yaratıcı düşünme becerisi bağlamında hayal
gücü kazandırılması hususunda Türkçe öğretim programının beceri alanlarıyla
ilgili kazanımlarından bazıları ile hayal gücünü artırıcı çalışmalar
yapılabileceği de bu çalışmanın sonucunda ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Türkçe Öğretimi, Hayal Gücü eğitimi, Yaratıcılık, Öğretim Programı, Ders Kitabı

Imagination and Creativity Education in Turkish Teaching

Öz

In this study, which examines the place of
imagination in teaching Turkish, which is one of the important qualities and
characteristics of creative individuals, 5^th grade Turkish textbook
and curriculum have been examined by document analysis method. Thus, it was
aimed to identify the competences of the activities within the organizational
chart of the book for the improvement of imagination in the context of creative
thinking and to make suggestions to develop imaginative thinking; and to
identify the characteristics of the imaginary structures of the outcomes in the
5^th grade teaching Turkish curriculum and to put forward thoughts
about how these outcomes would be employed to develop imagination and creative
thinking. As a result, in the activities included in the Turkish textbook, many
elements have been found to improve students' creativity and imagination. These
activities were found to foster imaginative thinking not only through the
formal learning environments but also in informal learning environments.
Additionally, these imaginative structures were found in each theme of the
book. Moreover, it has been concluded that some of the outcomes related to the
areas of skills in teaching Turkish program can be employed in the development
of imaginative thinkin

Anahtar Kelimeler

Turkish Education, Imagination, Creativity, Curriculum, Textbook, Turkish Teaching, Imagination Education

Kaynakça

• Açıkalın, A. (2002). İnsan kaynağının yönetimi geliştirilmesi. Ankara: PegemA.
• Akkoyun, F. (1993). Saygı kavramına transaksiyonel analiz (TA) açısından bakış. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1 (4), 16-22.
• Arık, A. (1990). Yaratıcılık. Ankara: Kültür Bakanlığı Kültür Eserleri Dizisi, 88.
• Aslan, E. (2001). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 16 (2), 15-22.
• Davaslıgil, Ü. (1994). Yüksek gizli güce sahip lise öğrencilerinin yaratıcılıkları üzerine bir deneysel araştırma. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 53-68.
• Demir, T (2012). Türkçe öğretiminde yaratıcı yazma becerisini geliştirme ve küçürek öykü. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sos. Bil. Enst. Dergisi, 9, 343-357.
• Demirel, Ö. (2009). Eğitimde program geliştirme. Ankara: PegemA.
• Dikici, A. (2001). Sanat eğitiminde yaratıcılık. Milli Eğitim Dergisi, 149.
• Doğan, N. (2015). Yaratıcı düşünme ve yaratıcılık. (Ö. Demirel Ed.), Eğitimde Yeni Yönelimler içinde (s.167-198). Ankara: PegemA.
• Dolmaz, M. ve Kaya, E. (2017). Sosyal bilgiler dersinde bir yaratıcı yazma çalışması: yaratıcı yazma becerilerinin çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesi. International Journal of Field Education, 3 (2), 1-17.
• Haykır Ağın, H., Kaplan, H., Kıryar, A., Tarakçı, R. ve Üstün, E. (2018). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 5. Sınıf Türkçe ders kitabı, Ankara: Devlet Kitapları, Özgün.
• Kırışoğlu, O. (1991). Sanatta eğitim : Görmek, anlamak, yaratmak. Ankara: Eğitim.
• MEB Komisyon (2018).Türkçe dersi öğretim programı: 1-8. Ankara.
• Miles, M. B ve Huberman A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis. CA: Sage.
• Oğuzkan, Ş, Özgür, D. ve Tür, G. (1999). Okul öncesinde yaratıcı çocuk etkinlikleri. İstanbul: Ya-Pa.
• Rıza, E. T. (2000). Çocuklarda ve yetişkinlerde yaratıcılık nasıl uyarılır? Yaşadıkça Eğitim Dergisi. Ekim/Aralık, 68, 5-12.
• Samurçay, N. (1983). Zekâ ve yaratıcılık. Eğitim ve Bilim, 8(45), 4-12.
• San, İ. (1979). Sanatsal yaratma, çocukta yaratıcılık. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
• San, İ. (1985). Sanat ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, No: 151, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınları
• TDK (2011). Büyük Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Temizkan, M. (2011). Türkçe öğretiminde yaratıcı düşünmeyi geliştirme bakımından nasreddin hoca fıkraları. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sos. Bil. Enst. Dergisi, 8 (16), 195-223.
• Thomas, D. ve Brown, J. S (2016). Yeni nesil öğrenme kültürü, sürekli değişen bir dünya için hayal gücü yetiştirmek. (H. Uysal Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi. Ankara: Alkım.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018a). Toplumsal bellek bağlamında kültür, dil ve öğretimi. (O. Kutlu Ed.). Eğitim Bilimleri içinde (s.299-322) . Ankara: Akademisyen.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018b). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Turkish Studies, 13 (27), 1575-1592.
• Üstündağ, T. (2014). Yaratıcılığa yolculuk. Ankara: PegemA.
• Wilson, L. O (1997). ‘Creativity is…’ http//www.uwsp.edu/Education/Wilson/index.html adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin