Mevsimsellik Ve Dindarlık İlişkisi

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 27, 370 - 396, 31.07.2020

Selahattin Yakut

https://doi.org/10.26466/opus.669291

Öz

Çevresiyle etkileşimi doğum öncesinden başlayan ve yaşamı boyunca devam eden insan, bu etkileşimin pozitif / negatif yönü, tonu ve şiddeti ölçüsünde psiko-sosyal, bilişsel ve duygusal dünyası şekillenen sosyal bir varlıktır. İnsanın etkileşim içerisinde bulunduğu çevre kavramı, sınırlarını kesin olarak belirlemenin mümkün olmadığı bir esnekliğe sahiptir. Bu bağlamda yaşanılan mevsimleri de çevre kavramı içerisinde değerlendirmek ve insanın psiko-sosyal dünyasını etkileme potansiyeline atıfta bulunmak mümkündür. Bu anlamda psikosomatik (beden sağlığı - ruh sağlığı etkileşimi) bir yaklaşımla insanın fizyolojik ve psikolojik sağlığını etkileme potansiyeline sahip iki kavram olarak mevsimsellik ile dindarlık ilişkisini çeşitli değişkenler açısından değerlendirme amacı taşıyan bu çalışmanın örneklem grubu Polatlı’da çeşitli yaş ve mesleklerden seçkisiz örneklem yoluyla seçilen 62 (41.89) bayan ve 86 (%58.11) erkek olmak üzere toplam 148 kişiden oluşmaktadır. “Kişisel Bilgi Formu”, “Mevsimsellik Ölçeği” ile “Dindarlık Envanteri” kullanılarak elde edilen verilerin SPSS programında frekans, aritmetik ortalama, standart sapma; çarpıklık ve basıklık değerlerinin normal dağılım puan aralığında olması üzerine parametrik testlerden t-testi, Pearson korelasyon, Anova ve Scheffe testi anlamlılık düzeyi p<0,05 kabul edilerek uygulanmış ve şu sonuçlara ulaşılmıştır: Örneklemin mevsimsellik puanının orta düzeyde olduğu, dindarlık puanının ise yüksek düzeye yakın bir ortalamaya sahip olduğu; mevsimsellik ile dindarlığın duygu boyutu arasında anlamlı pozitif yönlü zayıf düzeyde ilişki bulunduğu; yaş değişkeninin mevsimsellik puanları üzerinde oluşturduğu farkın ise istatistiksel açıdan anlamlı olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Mevsimsellik, din, dindarlık, dindarlık boyutları

Teşekkür

OPUS Toplumsal Araştırmalar Dergisi'nin yayınlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

Relationship Between Seasonality And Piety

Öz

The human being whose interaction with his environment begins before birth and continues throughout his life is a social entity whose psycho-social, cognitive and emotional world is shaped in terms of the positive / negative aspect, tone and intensity of this interaction. The concept of the environment in which man interacts has a flexibility in which it is not possible to determine its limits with certainty. In this context, it is possible to evaluate the seasons experienced within the concept of Environment and to refer to the potential to affect the psycho-social world of human beings. In this sense, psychosomatic (physical health - mental health Interaction) approach that have the potential to affect the health of people with physiological and psychological relationship between two concepts as religiosity in terms of the evaluation of several variables with seasonality, with the aim of this study was the sample group selected through sampling of various ages and professions in Polatlı seckisiz 62 (41.89) miss and 86 (%58.11) consists of persons for a total of 148 male. “Personal information form”, “Scale Seasonality” and “Piety” Inventory data obtained in SPSS by using frequency, arithmetic mean, standard deviation; skewness and kurtosis values for normal distribution be in the range of points on parametric tests, t-test, Pearson correlation, Anova, and Scheffe test significance level of P<0.05 applied to be accepted, and the following conclusions were reached: It was determined that the seasonality score of the sample was moderate, the religiosity score was close to high, there was a significant positive-directional weak relationship between seasonality and the emotion dimension of religiosity, and the difference between the age variable and seasonality scores was statistically significant

Anahtar Kelimeler

Religious psychology, Seasonality, religion, piety, dimensions of piety

Kaynakça

• Acar, M. C. (2019). Öz güven ile dindarlık arasındaki ilişki: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 64-78.
• Ahbap, B. Ö. (2014). Renklerin pazarlama üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akın, G. (2014). İnsan sağlığı ve çevre etkileşimi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi,54 (1), 105-116.
• Altun, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde dindarlık ve narsisizm ilişkisi (Sinop örneği). Yayınlanmamış doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• American Psychiatric Association. (2013). DSM 5. American Psychiatric Association.
• Ann, Na. (2002). Ruhsal renginiz ve hayatınızın anlamı. (Çev.A. Kesçi). İstanbul:Ötesi Yayıncılık
• Atalar, A. (2012). Tıp fakültesi öğrencilerinde mevsimsel duygudurum bozukluğu. Uzmanlık tezi) Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi. Edirne.
• Atalay, T. (2005). İlköğretim ve liselerde dindarlık. İstanbul: DEM.
• Aydemir, B. ve Şenerol, H. (2014). İklim değişikliği ve türkiye turizmine etkileri: delfi anket yöntemiyle yapılan bir uygulama çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(31), 381-416.
• Aydemir, R. E. (2008). Dindarlık ve mutluluk ilişkisi (ilk yetişkinlik dönemi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ondokuzmayıs Üniversitesi, Samsun.
• Aydın, C. (2019). Dindarlık ile bilinçli farkındalık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 47, 241 - 269.
• Ayten, A. (2009). Prososyal davranışlarda dindarlık ve empatinin rolü. Yayımlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ayten, A. (2013). Din ve sağlık: bireysel dindarlık, sağlık davranışları ve hayat memnuniyeti ilişkisi üzerine bir araştırma. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 13(3), 7-31.
• Bakım, B., Karaahmet, E., Altınbaş, K. ve Oral, T. (2013). Winter sale on lithium levels: The impact of seasonality. Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 23(4), 315-319.
• Baynal, Fatma (2015). Yetişkinlerde dindarlık ve ruh sağlığı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi.4(1 ), 206 - 231.
• Bayraç, H. N. ve Doğan, E. (2016). Türkiye’de iklim değişikliğinin tarım sektörü üzerine etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi,11(1), 23- 48.
• Belhi, E. Z. A. (2018). Beden ve ruh sağlığı, (Çev. M. Uysal). İstanbul: Endülüs Kitap.
• Bovet, P. (1958). Din duygusu ve çocuk psikolojisi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Certel, H. (2010/1). Dini yaşantıda kalite sorunu. SDÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24, 33-59.
• Ceviz, F., H. (2009). Orta yaş ve yaşlılıkta dindarlık, mistik tecrübe ve benlik saygısı.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Çakır, B. (2015). Ortaokul öğretmenlerinin dindarlık düzeyleri ile empatik eğilim düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi: Ünye örneği.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Çekal, N. (2006). Huzurevlerinde kalan yaşlıların beslenme servisi örgütünden memnuniyet durumları, Aile ve Toplum Dergisi, 3(10).
• Çetin, Ensar, Dil, Kemal Dil, Yazıcı, Sedat ve Arslan,, Hakan (2019). Aktif yurttaşlık ile dindarlık durumu arasındaki ilişkinin sosyolojik açıdan incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 172-184. 184 DOI: 10.21733/ibad.610828.
• Dağdeviren, H. N. (1996). Bipolar duygudurum bozukluklarında mevsimsellik ve mevsimsel duygudurum bozukluğu. Tıpta Uzmanlık Tezi. Sağlık Bakanlığı İstanbul Şişli Etfal Eğt. ve Arş. Hastanesi, İstanbul.
• Dağlı, E., N. (2010). Yaşlılarda ölüm kagısı ve dindarlık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Doğan Çalışkan, Z., Kurt, Ü. ve Timur, M. C. (2017). İklim değişikliği ve ulaşım sektörü ilişkisinin ekonometrik analizi: Türkiye Örneği.ENSCON, İnternational Congress of Energy, Economy and Policy, Proceedings Book 25-26 March, İstanbul, Turkey. 1-10.
• Ekinci, M.,Okanlı, A. ve Gözüağca, D. (2005). ‘Mevsimsel depresyonlar ve baş etme yolları’. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi.8(1), 109-112.
• Elmas, H., E. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin dindarlık eğilimlerinin bazı kişilik özellikleri ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Erkol, M. (2015). Türkiye’de dini hayatı anlamlandırmak: dindarlık olgusu ve dindarlığın ölçülmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 17(2), 131-161.
• Gencer, N. (2019). Dindarlık ve öznel iyi oluş: uluslararası bir bakış. din ve bilim - Muş Alparslan Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi. 2(1), 97-114.
• George, D. Ve Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference 17.0 update (10th Edition). Boston: Pearson, 2-85.
• Glock, C.Y. (1998). Dindarlığın boyutları üzerine, (Çev. M. Emin Köktaş), Din Sosyoloji, (Der.) Yasin Aktay-M. Emin Köktaş, İstanbul: Vadi Yayınları.
• Gürsu, O. (2011). Ergenlik döneminde psikolojik sağlık ve dindarlık ilişkisi.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Konya.
• Hamer, D. ve Copeland, P. (1999). Genlerimizle yaşamak. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Han, Ling vd. (2000).Seasonal variations in mood and behavior among Chinese medical students. American Journal of Psychiatry 157, 133-135.
• Hökelekli, H. (2003). Din psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Hökelekli, H. (1991). Ölüm ve ölüm ötesi psikolojisi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,3(3), 151-165.
• Hökelekli, H. (1998). Din psikolojisi, 3.Basım, Ankara:TDV Yayınları.
• Kandemir, F. (2016). Umut-iyimserlik ve dindarlık ilişkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Karaca, F. (2000). Ölüm psikolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karslı, N. (2019). Psikolojik iyi oluş ve dindarlık ilişkisi: Trabzon ilahiyat örneği. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15, 173-205
• Kartopu, S. ve Başkonuş, L. (2019). Ergen suçluluğu ve dindarlık lise örneklemi üzerinde bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,8(16),185-217.
• Kılıç, S. (2018).SPSS uygulama görüntüleri eşliğinde istatistik çözümlemeleri. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Kımter, N (2011). Üniversiteli gençlerde dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(2) , 39 - 60.
• Kiremitçi Canıöz, E. ve Coşkun, H. (2018). Üniversite öğrencilerinin mevsimsellik ve öznel iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkide depresyon ve anksiyetenin aracı rolü. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi , 8(2), 419-439, doi:10.23863/kalem.2019.110
• Kiremitçi, E. (2016). Üniversite öğrencilerinde mevsimsellik ve öznel iyi oluş ilişkisinin psikolojik semptomlara göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bolu
• Kline, R. B.(2011). Principles and practice of structural equation modeling ( third edition). New York: The Gouilford Press.
• Koç, M. (2009). Dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişki: yetişkinler üzerine ampirik bir araştırma. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 18(1), 473 - 493.
• Köktaş, M. E. (1993). Türkiye’de dinî hayat, İzmir örneği. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Kula, N. (2001). Kimlik ve din. İstanbul: Ayışığı Kitapları.
• Kurt, A. (2009). Dindarlığı etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.18 (2) 1-26.
• Kutlu, R. (2018). Çevresel faktörlerin mekan kalitesi ve insan sağlığına etkileri. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – TOJDAC,8(1), 67-78.ISSN: 2146-5193,
• Mehmedoğlu, A. U. (2004). Kişilik ve din, 1. Basım, İstanbul: Dem Yayınları.
• Mehmedoğlu, Y.(2004). Ahlak ve dini gelişim, çocuğum değerlerini öğreniyor, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Noyan, M. A., Elbi, H. ve Korukoğlu, S. (2000). Mevsimsel gidiş değerlendirme formu (MGDF): Güvenilirlik araştırması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 1(2), 69-77.
• Okyayuz, Ü. H. (1999). Sağlık Psikolojisi. Ed. Ü. H. Okyayuz, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Öğük, E. (2019). Dindarlık algıları ve şiddet. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.7(1) , 1 - 30.
• Özcan, Z. (2016). Empati ve dindarlık arasındaki ilişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 5(8), 2758 - 2781.
• Özdamar, K. (2002). Paket programlarla istatiksel veri analizi -1. Eskişehir: Kaan Kitapevi.
• Özdemir, Y. Z. (2018). Bipolar bozuklukta mevsimsellik ve klinik özellikler ile ilişkisi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı. İzmir.
• Özgüner, H. (2004). Doğal Peyzajın İnsanların Psikolojik Ve Fiziksel Sağlığı Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi,2, 97-107. Seri: ISSN: 1302-7085..
• Özkan, O. (2016). Öfke kontrolü ve dindarlık ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta.
• Öztürk, Latif M., İsa, G. ve Yılmaz, S. S. (2017). Lisans öğrencilerinin mutluluk ve dindarlık ilişkisi: Kırıkkale Üniversitesi örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 8(1), 23 - 39.
• Pargament, K. I. (2005). Acı ve tatlı: Dindarlığın bedelleri ve faydaları üzerine bir değerlendirme. (Çev. A. U. Mehmedoğlu). Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi,5(1), 279-313.
• Polat, Ö. ve Uslu, E. E. (2010). Türkiye’nin dış ticaret verilerinde mevsimsellik. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.9(2)407-423.
• Roecklein, K. A. ve Rohan, K. J. (2005). Seasonal affective disorder: An overview and update. Psychiatry (Edgmont).2(1), 20-26.
• Rosenthal, N. E., Sack, D. A., Gillin, J. C., Goodwin, F. K., Davenport, Y., Mueller, P.S., Newsome, D. A. ve Wehr, T. A. (1984). Seasonal affective disorder: A description of the syndrome and preliminary findings with light therapy. Archives of General Psychiatry, 41(1), 72-80.
• Santrock, J. W. (2012). Yaşam boyu gelişim-gelişim psikolojisi, (Çev. G. Yüksel). Ankara:Nobel Akademik Yayınları.
• Sevindik, D. (2015). Orta yaş dönemi bireylerde dindarlık-mutluluk ilişkisi (Denizli örneği).Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta.
• Simrén, M., Axelsson, J., Gillberg, R., Abrahamsson, H., Svedlund, J. ve Björnsson, E. S. (2002). Quality of life in inflammatory bowel disease in remission: The impact of IBS like symptoms and associated psychological factors. The American Journal of Gastroenterology. 97(2), 389-396.
• Subaşı, N. (2001). Gündelik hayat ve dinsellik.Avrupa Günlüğü, 2, 237-260.
• Şahin, A. (1999).İlahiyat, tıp ve mühendislik fakültelerinde okuyan öğrencilerde dini hayatın boyutları üzerine karşılaştırmalı bir araştırmaYayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.İzmir.
• Şengül, F. (2007). Dindarlık ve ruh sağlığı ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Şentepe, A. (2015). Yaşlılık döneminde dini başaçıkma. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 186-205.
• Şentürk, Ü. (2016). Yaşlılık: özellikler, davranışlar ve sorunlar.(). (Editör:M. Zencirkıran). içindeDavranış bilimleriİstanbul: Dora Yayınları.
• Temiz, Y. E. (2019). Alçakgönüllülük, dindarlık, psikolojik iyi olma ve yaşam doyumu değişkenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
• Tokur, B. (2011). Stres-dindarlık ilişkisi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Yakut, S. (2016). Öğretmenlerde yabancılaşma, yalnızlık ve dindarlık ilişkisi: Polatlı örneği. Yayımlanmamış doktora tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Yapıcı, A. (2007). Ruh sağlığı ve din: psiko-sosyal uyum ve dindarlık. Adana: Karahan.
• Yapıcı, A. (2012). türk toplumunda cinsiyete göre dindarlık farklılaşması: bir meta analiz denemesi. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12, 1-34.
• Yıldız, M. (1998). Dini hayat ile ölüm kaygısı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yıldız, M. (2001). Dindarlığın tanımı ve boyutları üzerine psikolojik bir çalışma. Tabula Rasa. ISSN:1302-8898 , 1, 19-42.
• Yılmaz, F. (2019). Dindarlık ve hoşgörü ilişkisi (konya merkez ilçelerinde görev yapan öğretmenler örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yoğurtcu, F. (2009). Yetişkinlerde dindarlık ve ruh sağlığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yöney, T. H., Taybıllı, B. ve Göktepe, E. O. (1995). İstanbul’da üniversite öğrencilerinde ruhsal durum ve davranışlarda mevsimsellik. Düşünen Adam. 8(1), 38-42.
• Yumuşak, Sedat ve Boz, Hakan (2013). The Effect of Seasonal Affective Disorder on the Employees in Accommodation Establishments. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(2), 371-394.
• Yüksel, B. N. (2019). Bağımlı kişilik yapısı ile dindarlık eğilimleri arasındaki ilişki üzerine nicel bir araştırma: Düzce üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. 2,.9- 26.