Application of Assets Tax in Turkish Financial History and Evaluation of Socio-Economic Results

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 29, 2299 - 2315, 30.09.2020

Mutlu Yoruldu

https://doi.org/10.26466/opus.735644

Cited By: 1

Öz

When reviewing the financial history of the world, one can see that the extraordinary periods had positive or negative effects and reflections on many fields, particularly on political, social, economic and cultural fields. These extraordinary periods may occur because of natural disasters such as earthquakes, floods, epidemics, hurricanes as well as of war and conflicts between countries. One of the important results of extraordinary periods in terms of public finance is the changes in the tax systems and regulations of the countries. In countries that are experiencing such periods or that are being/have been affected by such periods, governments may find it legitimate to impose an additional tax on individuals in the community. It is obvious that governments have to make certain spending in order to compensate for the destructive and disruptive effects of extraordinary periods on markets. Based on this reality, governments can try to close their finance deficits by either adding a new tax to their tax systems or expanding the base, increasing the rates or amounts of the existing taxes in the current system. The "wealth tax" in Turkish public finance history, which was put into force in 1942 in the extraordinary period of World War II is an example of such taxes. The purpose of this study is to reveal and discuss the socio-economic consequences of the “wealth tax”, which has an important place in Turkish financial history. Descriptive analysis technique, which is one of the qualitative research methods, and document scanning technique were used.

Anahtar Kelimeler

Extraordinary Taxes, Wealth Tax, Socio-economic results

Türk Mali Tarihinde Varlık Vergisi Uygulaması ve Sosyo-Ekonomik Sonuçlarının Değerlendirilmesi

Öz

Dünya’nın mali tarihine bakıldığında, ortaya çıkan olağanüstü dönemlerin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel alanlar başta olmak üzere pek çok alan üzerinde olumlu veya olumsuz etkilerinin ve yansımalarının olduğu görülmektedir. Söz konusu olağanüstü dönemler deprem, sel, salgın, kasırga gibi doğal afetlerin neticesiyle oluşabilecekleri gibi ülkeler arasında yaşanan savaş ve çatışma hallerinin bir sonucu olarak da doğabilmektedirler. Kamu maliyesi açısından olağanüstü dönemlerin meydana getirmiş olduğu önemli sonuçlardan biri ülkelerin vergi sistemleri ve mevzuatlarında gerçekleşebilmektedir. Böylesine dönemlerden geçen veya bu dönemlerden etkilenen ülkelerde devletler; vatandaşlarından ek bir vergi almayı kendileri açısından meşru görebilmektedirler. Olağanüstü dönemlerin piyasaları yıkıcı ve bozucu etkilerini telafi edebilmek için devletlerin eliyle birtakım harcamaların yapılmasının gerekliliği muhakkaktır. Bu gerçeklikten hareketle devletler vergi sistemlerine ya yeni bir vergi ekleyerek ya da mevcut sistemde var olan vergilerin tabanını genişleterek, oranlarını veya miktarlarını arttırarak finansman açıklarını temin etmeye çalışabilmektedirler. II. Dünya Savaşı’nın devam ettiği olağanüstü dönemde, Türk mali tarihinde uygulanmış olan 1942 yılında getirilen “varlık vergisi” bu tür vergilerin bir örneğini oluşturmuştur. Bu çalışmanın amacı; Türk mali tarihinde önemli bir yere sahip olan “varlık vergisi”nin sosyo-ekonomik sonuçlarını ortaya koymak ve tartışmaktır. Bu amaca ulaşmak için nitel araştırma yöntemlerinden biri olan betimsel analiz ve doküman taraması tekniğinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Olağanüstü Vergiler, Varlık Vergisi, Sosyo-Ekonomik Sonuçları

Kaynakça

• Ahmad,F. ( 1994). Demokrasi sürecinde Türkiye 1945-1980. İstanbul: Hil Yayın.
• Akar, R. (1999). Aşkale yolcuları, varlık vergisi ve çalışma kampları. İstanbul: Belge Yayınları.
• Akar, R. (2006). Tek parti dönemi: Varlık vergisinin ekonomik, toplumsal ve siyasi boyutları, Türkiye’de azınlık hakları sorunu: Vatandaşlık ve demokrasi eksenli bir yaklaşım- uluslararası konferans tebliğleri 9- 10/12/2005. İstanbul: TESEV Yayınları.
• Atagenç, İ. Ö. (2018). İzmir İktisat Kongresi ve 24 Ocak kararları sonrası Türkiye’nin liberal tecrübesinin karşılaştırmalı analizi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Gazi Akademi Genç Sosyal Bilimciler Sempozyumu 2017 Özel Sayısı, 74.
• Aksanyar, N. ve Biçer, M. (2008). II. Dünya Savaşında çıkarılan varlık vergisinin Türk basınında ve kamu oyunda yansımaları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 10.
• Boratav, K. (2003). Türkiye İktisat tarihi (1908-2002). Ankara: İmge Yayınevi.
• Clark, E.C. (1984). Varlık vergisine yeniden bakış. İstanbul: Yapıt Yayınları.
• Coşar, N. (2004). Kriz, savaş ve bütçe politikası (1926-1950). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Drometer, M., Frank, M., vd., (2018). Wealth and inheritance taxation: an overview and country comparison. Ifo Dice Report, 2, 47.
• Ergeç, D. (2005). Milli burjuvazi yaratılma sürecinde varlık vergisinin rolü. Maltepe Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Gökbunar, R., Arslan, A., vd. (2016). Varlık vergisinin Türk romanında yansımaları. Bilig Dergisi, 78, 232.
• Hansson, A. (2002). The wealth tax and economic growth. Lund University Conference Paper, 3.
• Lewis, B. (1998). Modern Türkiye’nin doğuşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Mutlu, A. (2009). Tanzimattan günümüze Türkiye’de vergileme zihniyetinin gelişimi. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı Yayınları.
• Ökte, F. (1951). Varlık vergisi faciası. İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Rudnick, R. S. ve Gordon, R. K. (1996). Taxation of wealth. Tax law design and drafting, 1, 2.
• Thaçi, L. ve Gerxhaliu, A. (2018). Tax Structure and developing countries. European Journal of Economics and Business Studies, 4 (1), 214.
• Zurcher, E. J. (2009). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.