Illinois Zorbalık, Kavga ve Mağduriyet Ölçeğinin (IZKMÖ) Türkçeye Uyarlama Çalışması

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 29 Ekim Özel Sayısı, 3670 - 3688, 31.10.2020

Mustafa Aydın , Erkan Efilti , Mustafa Diker

https://doi.org/10.26466/opus.768247

Öz

Zorbalık, günümüzde tüm dünyada eğitim öğretimin her kademesinde görülebilen ve öğrencilerin fiziksel ve ruhsal sağlığını tehdit eden oldukça ciddi bir sorun halini almıştır. Toplumsallaşmanın ilk adımlarının atıldığı okullarda zorbalık ve saldırganlık gibi davranışların sıklıkla görülmesi, tüm çocukların geleceğini, psikososyal sağlığını derinden etkileyebilmektedir. Okullarda bu tür davranışların önlenebilmesi amacıyla yapılacak çalışmalarda bu davranışların çeşitli bileşenlerinin ölçülmesi önem arz etmektedir. Gerçekleştirilen bu araştırmada, İllinois Zorbalık, Kavga ve Mağduriyet Ölçeği’nin (İZKMÖ) Türk Kültürüne uyarlanması amaçlanmıştır. Illinois Zorbalık Ölçeği (IZÖ), Illinois Kavga Ölçeği (IKÖ) ve Illinois Mağduriyet Ölçeği (IMÖ) bileşenlerinden oluşan bu ölçek, Türkçe formu oluşturma aşamaları tamamlandıktan sonra 10-18 yaş aralığındaki 637 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçeğin üç faktörlü yapısı Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sınanmıştır. Elde edilen sonuçlar, ölçeğin iyi uyum değerlerine sahip olduğunu göstermiştir. Ölçeğin güvenirliği için, ölçeğin tamamına ve tüm alt boyutlarına ilişkin Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayıları kontrol edilmiştir. Elde edilen sonuçlar ölçeğin tümünde 0,90; Zorbalık alt boyutu için 0,84; Mağduriyet alt boyutu için 0,83; Kavga etme alt boyutu için 0,81 şeklindedir. Ölçeğin %27’lik alt ve üst gruplara ilişkin t- testi analizi sonuçları, ölçekteki tüm maddeler için anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir. Ayrıca ölçeğin alt boyutlarına ilişkin standart sapma, ortalama, boyutlar arası korelasyon değerleri ve güvenirlik katsayıları da hesaplanmıştır. Bu sonuçlar, İZKMÖ’ nün Türkçe ve Türk kültürüne uygun, geçerli ve güvenilir bir araç olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Zorbalık, Mağduriyet, Kavga Etme

The Adaptation Study of Illinois Bullying, Fighting and Victimization (IBFVS) Scale for Turkish Context

Öz

Today, bullying has become a very serious problem that can be seen at all educational levels which threatens the physical and mental health of students. The frequent occurrence of bullying and aggression in schools, which is seen as the first step of socialization, can deeply affect the future and psychosocial health of all students. It is important to identify the various components of these behaviors with the studies aiming to prevent these behaviors in schools. The aim of the study is to adapt the Illinois Bullying, Fighting and Victimization Scale (IBFVS) for Turkish context. After the Turkish version was formed through required procedures, it was administered with 637 students between the ages of 10-18. Construct validity of the scale was tested via Confirmatory Factor Analysis (CFA). The obtained results showed that the scale has good fit indices. For the reliability of the scale, the Cronbach Alpha coefficients for the entire scale and all its sub-dimensions were investigated. The results obtained are 0.90 in the entire scale; 0.84 for bullying sub-dimension; 0.83 for Victimization sub-dimension; It is 0.81 for the fight sub-dimension. The results of the t-test analysis of the scale's 27% lower and 27%upper groups indicate that there is a significant difference for all items in the scale. In addition, standard deviation, mean, correlation values and reliability coefficients related to the sub-dimensions of the scale were calculated. Results show that IBFVS is a valid and reliable tool for Turkish language and Turkish culture

Anahtar Kelimeler

Bullying, fighting, victimization

Kaynakça

• Ahmed, A., Moore, T. M., Lewis, J., Butler, L., Benton, T. D., ve Boyd, R. C. (2018). Psychometric properties of bully, fighting, and victimization scales among clinically referred youth. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 27(10), 1110-1124.
• Arslan, Y. (2015). Okullarda yaşanan şiddet olaylarının düzey ve dinamiklerini anlamak: Batman Merkez örneği/Türkiye. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(5), 1-17.
• Austin, S., ve Joseph, S. (1996). Assessment of bully/victim problems in 8-11 year-olds. British Journal of Educational Psychology, 66, 447-456.
• Austin, V. L., ve Sciarra, D. T. (2017). Çocuk ve ergenlerde duygusal ve davranışsal bozukluklar (1. Basımdan Çeviri b.). (D. M. Özekes, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Balootbangan, A., ve Talepasand, S. (2015). Validation of the Illinois bullying scale in primary school students of Semnan, Iran. Journal of Fundamentals of Mental Health, 17(4), 178-85.
• Borg, M. (1998). The emotional reactions of school bullies and their victims. Educational Psychology, 18, 433- 444.
• Byrne, B. M. (1998). Structural equation modeling with LISREL. Prelis, and Simplis, 196-199.
• Crick, N. R., ve Grotpeter, J. K. (1995). Relational aggression, gender, and social psychological adjustment. Child Development, 66, 710-722.
• Çubukçu, Z., ve Dönmez, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okuldaki şiddet üzerine görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), 29-108.
• Dake, J. A., Price, J. H., ve Telljohann, S. K. (2003). The nature and extent of bullying at school. Journal of School Health, 73(5), 173-180.
• Dölek, N. (2002). Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve bir önleyici program modeli., Yayınlanmamış Doktora Tezi): Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Due, P., Holstein, B. E., Lynch, J., Diderichsen, F., Gabhain, S. N., Scheidt, P., ve Currie, C. (2005). Bullying and symptoms among school-aged children: international comparative cross sectional study in 28 countries. European journal of public health, 15(2), 128-132.
• Dilmaç, B., Yurt, E., Aydın, M., ve Kaşarcı, İ. (2016). Predictive relationship between humane values of adolescents cyberbullying and cyberbullying sensibility. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 14(1), 3-22.
• Efilti, E. (2003). Çocuklar saldırganlığı nasıl öğrenir. (Ed. Sünbül A.M), Eğitime Yeni Bakışla 2. içinde (s.189-198). Konya: Mikro Yayınları.
• Efilti, E. (2008). Orta öğretim kurumlarında okuyan öğrencilerin saldırganlık ve denetim odağı’nın karşılaştırmalı olarak incelenmesi. S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (19), 213-230.
• Eisenberg, M. E., Neumark-Sztainer, D., ve Perry, C. L. (2003). Peer harassment, school connectedness, and academic achievement. Journal of School Health, 73, 311-316.
• Espelage, D. L., ve Holt, M. K. (2001). Bullying and victimization during early adolescence. Journal of Emotional Abuse, 2(2-3), 123-142.
• Espelage, D. L., Polanin, J. R., ve Low, S. K. (2014). Teacher and staff perceptions of school environment as predictors of student aggression, victimization, and willingness to ıntervene in bullying situations. School Psychology Quarterly, 29(3), 287-305.
• Glew, G., Rivara, F., ve Freudtner, C. (2000). Bullying: Children hurting children. Pediatrics in Review, 21(6), 183- 190.
• Gültekin, Z., ve Sayıl, M. (2005). Akran zorbalığını belirleme ölçeği geliştirme çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 8(15), 121-138.
• Hu, L. T., ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.
• İnan, H. Z. (2005). Okullarda çocuklar arası zorbalık. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi(22), 161-170.
• Jöreskog, K. G., ve Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Kepenekçi, Y., ve Çınkır, D. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253.
• Kılıç, N. (2017). Ortaokul 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması (Konya ili Cihanbeyli ilçesi örneği). Journal of Educational Reflections, 1(2), 37-58.
• Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
• Koç, Z. (2006). Lise öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması. Ankara, Yayınlanmış Doktora Tezi: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kutlu, F., ve Aydın, G. (2010). Akran zorbalığı ölçek geliştirme ön çalışması: Kendini bildirim formu. Türk Psikoloji Yazıları, 13(25), 1-12.
• Leff, S. S., Patterson, C. J., Kupersmith, J. B., ve Power, T. J. (1999). Factors infl uencing teacher identifi cation of peer bullies and victim. School Psychology Review, 28(3), 505-517.
• Moller, T. (2001). Youth aggression and violence: A psychological approach. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Mynard, H., ve Joseph, S. (2000). Development of the Multidimensional Peer-Victimization Scale. Aggressive Behavior, 26, 169-178.
• Neary, A., ve Joseph, S. (1994). Peer victimization and its relationship to self-concept and depression among school girls. Personality and Individual Differences, 16(1), 183-186.
• O’Connell, P., Pepler, D., ve Craig, W. (1999). Peer involvement in bullying; Insights and challenges for intervention. Journal of Adolescence, 22, 437-452.
• Olweus, D. (1994). Bullying at school: basic facts and effects of a school based intervention program. Journal of child psychology and psychiatry, 35(7), 1171-1190.
• Olweus, D. (1996). The Olweus bully/victim questionnaire. Mimeo, HEMIL, University of Bergen, N-5015 Bergen Norwey.
• Olweus, D. (2004). The Olweus Bullying Prevention Programme: Design and implementation issues and a new national initiative in Norway. Bullying in schools: How successful can interventions be, 13-36.
• Orpinas, P. (1993). Skills training and social influences for violence prevention in middle schools: A curriculum evaluation. Doctoral dissertation, University of Texas-Houston, School of Public Health. Dissertation Abstracts International, 94-01778.
• Orpinas, P., ve Frankowski, R. (2001). The aggression scale: A self-report measure of aggressive behavior for young adolescents. Journal of Early Adolesence, 21, 50-67.
• Ortega, R., ve Lera, M. (2000). The Seville Anti-bullying in School Project. Aggressive Behavior, 26, 113-123.
• Öğülmüş, S. (2006). Okullarda şiddet ve alınabilecek önlemler. Eğitime Bakış Dergisi, 2(7), 16-24.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2), 531-562.
• Pişkin, M., & Ayas, T. (2011). Akran zorbalığı ölçeği: Çocuk formu. Akademik Bakış: Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 23, 1-12.
• Poteat, V. P., ve Espelage, D. L. (2005). Exploring the relation between bullying and homophobic verbal content: The Homophobic Content Agent Target (HCAT) Scale. Violence and Victims, 20, 513-528.
• Salmon, G., ve James, A. (1998). Bullying in school: Self report anxiety, depression and self esteem in secondary school children. British Medical Journal, 317, 63-71.
• Satan, A. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorba davranış eğilimlerinin okul türü ve bazı sosyo demografik değişkenler ile ilişkisi. İstanbul: Yayımlanmamış Doktora tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schwartz, D., Farver, J., Chang, L., ve Lee-Shin, Y. (2002). Victimization in South Korean children's peer groups. Journal Of Abnormal Child Psychology, 30, 113-115.
• Schwatrz, D. (2000). Subtypes of victim and aggressors in children’s peer groups. Journal of Abnormal Child Psychology, 28(2), 181-192.
• Shujja, S., ve Atta, M. (2011). Translation and validation of ıllinois bullying scale for pakistani children and adolescents. Pakistan Journal of Social and Clinical Psychology, 9, 79-82.
• Tarshis, T. P., ve Huffman, L. C. (2007). Psychometric properties of the Peer Interactions in Primary School (PIPS) questionnaire. Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, 28, 125-132.
• Ttofi, M. M., Farrington, D. P., Lösel, F., Crago, R. V., ve Theodorakis, N. (2016). School bullying and drug use later in life: A meta-analytic investigation. School psychology quarterly, 31(1), 8-27.
• Uysal, H., ve Dinçer, Ç. (2012). Okul Öncesi Dönemde Akran Zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468- 483.
• Wolke, D., Woods, S., Bloomfield, L., ve Karstsdt, L. (2000). The association between direct and relational bullying and behavior problems among primary school children. Journal Of Child Psychology and Psychiatry, 41, 989-1002.
• Yavuzer, Y. (2011). Okullarda saldırganlık/şiddet: Okul ve öğretmenle ilgili risk faktörleri ve önleme stratejileri. Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 43-61.