Çeyiz Sandığını, Giyilebilir Sanat İle Anlatmak: Sandık Sarısı Koleksiyonu

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 32, 5341 - 5358, 31.12.2020

Beyhan Pamuk

https://doi.org/10.26466/opus.728845

Cited By: 2

Öz

Toplumun örf, adet, gelenek, görenek gibi yaşam biçimini şekillendiren değerler, toplumun sanat-kültür yapılanmasının da temelinde yer almaktadır. Sanat ve kültürün kesişme noktalarından biri olan ancak günümüz şartlarında kaybolmaya yüz tutmuş “ Çeyiz Sandığı” geleneğinde hem sanatsal hem de kültürel değerler yer almaktadır. Dünyanın pek çok bölgesinde aynı amaç ama farklı biçimlerde hazırlanan çeyiz kültürü Anadolu topraklarının da yüzlerce yıllık bir geleneğidir. Özellikle kadınların el emeği ile hazırladıkları ve duygularının dışa vurum biçimi olan ancak unutulmuş kültür değerlerinden çeyiz sandıklarında, kadınlara ait eşsiz güzellikte ve güzel olduğu kadar da yaşanmışlık dolu el sanatları ürünleri görülmektedir.Motif, desen, dokuma, işleme çeşitlerinin yer aldığı tekstil ürünlerinden oluşan çeyiz, sanatın bir dalı olan giyilebilir sanat ile bütünleştirilebilen malzemelerdir. Çünkü giyilebilir sanat kavramı sanatçıların/tasarımcıların bir ifade aracı olarak tekstil ürünü olan giysiden yararlanmaları ile gelişmiştir. Dokuma sanatı içerisinde kendini gösteren giyilebilir sanat anlayışı ile sanatçılar, yeni formlar, farklı bakış açıları ile eserlerini yorumlarken kültürel değerlere de vurgu yapmışlardır. Kültürel değerlerimizi yaşatmak, farkındalık oluşturmak, tanıtmak amacıyla sanatın evrenselliğinden yararlanılan bu çalışmada; kültürel bir değere sahip olan, halen bir neslin vazgeçemediği, kadına dair yaşanmışlıkları temsil eden “Çeyiz ve Çeyiz Sandığı” olgusunu sanatın bir açısı olan “Giyilebilir Sanat” anlayışı üzerinden yorumlanmaktadır. Çalışmada, 7 kadına ait çeyizden 63 parça tekstil ürünü kullanılarak “Sandık Sarısı Koleksiyonu “ hazırlanmıştır. Koleksiyonun hazırlanma aşamasında kullanılan parçaların manevi değerleri göz önüne alınarak parçalara zarar verilmeden birleştirme teknikleri kullanılmıştır. Böylelikle parçalar istenildiği takdirde orijinal hallerine dönüştürülebilecektir. Hazırlanan bu koleksiyon ile günümüzün hem kültürel hem de tasarımsal sürdürülebilir anlayışına vurgu yapılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeyiz, Giyilebilir Sanat, Kültür

Explaining Drawer Chest with Wearable Art Collection of Yellow Dower-Chest

Öz

Values that shape the life style of society such as customs, traditions and customs are also at the basis of the art-culture structure of the society. In the tradition of “Dowry Chest”, which is one of the intersection points of art and culture, but has disappeared in today's conditions, both artistic and cultural values are included. The dowry culture, prepared in the same purpose but in different ways in many regions of the world, is a centuries-old tradition of Anatolian lands. Especially in the dowry chests, which are prepared by women by hand and which are the expressions of their feelings, but forgotten cultural values, there are unique and beautiful handicraft products as well as liveliness belonging to women.The dowry consisting of textile products including motif, pattern, weaving and embroidery are materials that can be integrated with wearable art, which is a branch of art. Because the concept of wearable art has been developed with the use of clothing , textile products as a means of expression by artists / designers. With the wearable art concept that shows itself in the weaving art, the artists emphasized cultural values while interpreting their works with new forms and different perspectives.In this study, in which the universality of art is utilized in order to keep our cultural values alive, to raise awareness and to promote them; The phenomenon of “Dowry and Dower-Chest”, which has a cultural value, which still cannot be given up by a generation, and represents the experiences of women, is interpreted through the “Wearable Art”. concept, which is an aspect of art. In the study, “Yellow of the Chest Collection” was prepared by using 63 pieces of textile products from dowry of 7 women. Considering the moral values of the pieces used in the preparation of the collection, combining techniques were used without damaging the pieces. Thus, parts can be converted to their original form if desired. With this collection, it is aimed to emphasize today's sustainable understanding of both cultural and design..

Anahtar Kelimeler

Dowry, Wearable art, Culture

Kaynakça

• Aktepe, Ş. (2012). Moda ve tekstil tasarımı sürecinde sanat / sanatçı ilişkisi. Akdeniz Sanat Dergisi, 4(7), 55-58. http://dergipark.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Atik, D., (2019). Giyilebilir sanat ifadesi ile moda. On Dokuz Mayıs Üni.Eğitim Bilimleri Enst. Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale
• Barbarosoğlu, F.,(2002). Moda ve zihniyet. İz yayıncılık, İstanbul
• Çavuşoğlu, Ç.,(2013). Diyarbakır yöresi geleneksel çeyiz sandıkları üzerine bir deneme. El Sanatları Araştırma Yöntemleri, İzmir
• Davis, F.,(1992). Fashion, culture and identity. University of Chicago Pres Chicago
• Demir, S.,(2017). Sandık ve çeyiz kültürüne müzeografik (müze ışlemleri) açidan yaklaşmak. Folklor/Edebiyat Dergisi, 23(89).
• Glassie, H.,(1993). Traditional Turkish art today. 227
• Günay, A.,(2014). Giyside sanatsal yaklaşım. Akdeniz Sanat Dergisi, 4(7), 51-54. http://dergipark.gov.tr adresinden erişilmiştir.
• Koca, E., Koç, F., Şahinoğlu, M, ve Pamuk, B.,(2009). Toplumsal statü açısından kadının giysi tercihlerini etkileyen etmenler. 21. Yüzyılın Eşiğinde Kadınlar Değişim ve Güçlenme, Uluslararası Multidisipliner Kadın Kongresi Bildiri Metni, İzmir
• Nas, E. (2018). Türk çeyiz kültürü çevresinde sözsüz iletişim dili olarak gelişen milli söz hazinesi. Turkish Studies Social Sciences. 13(18), 991-1005. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12725 ISSN: 1308-2140
• Örnek, S.V.,(2000).Türk halkbilimi. Ankara:Kültür Bakanlığı HAGEM Yayınları.
• Özkan, D. (2012). Antalya-Gazipaşa çeyiz sandığı geleneği, El Sanatları Araştırma Yöntemleri I, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, İzmir