Beyazperdeden Dijital Medyaya: Film İzleme Deneyiminin Değişimi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 32, 5075 - 5110, 31.12.2020

Batu Anadolu

https://doi.org/10.26466/opus.796968

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma ile yeni iletişim ortamlarının yarattığı imkanlar doğrultusunda, sinema deneyiminde ve gösterim olanaklarında yaşanan değişim incelenmiştir. Sinemanın bir endüstriye dönüşmesinde gösterim pratiklerinin rolü ve gelişimi önem arz etmektedir. İnsanların sinema salonlarına gitmesinde boş zamanı değerlendirme, kamusal alana çıkma ve sosyalleşme gibi unsurlar rol oynarken, zaman içerisinde film gösterim mekanları ve film izleme deneyimleri çoğullaşmıştır. Bu gelişmeler, bir filmin deneyimlenmesindeki tercih ve davranışlar üzerine yeniden düşünmeyi gerektirmektedir. Çalışmanın amacı; bahsi geçen değişim aracılığıyla izleyicilerin sinema salonunun içinde ya da dışında film izlemesine neden olan faktörleri ve motivasyonları tanımlamak, geleceğe dönük bir perspektif oluşturarak alana katkı sağlamaktır. Çalışma kapsamında İstanbul’da bulunan altı üniversitenin sinema kulüplerindeki gösterimlere katılan kırk sekiz öğrenciyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiş ve elde edilen bulgular betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışmada yer verilen sinema kulüplerinin film izleme deneyiminin sürdüğü, film materyallerinin ve dijital medya platformlarının paylaşıldığı yerler olduğu tespit edilmiş, ayrıca katılımcılarda ticari salonlarda da düzenli film izleme şartı aranmıştır. Bulguların yorumlanmasıyla şu sonuçlara ulaşılmıştır: Katılımcılar için sinemaya gitmek her şeyden önce sosyal bir aktivitedir. Katılımcılar; bilişsel, içeriksel ve duygusal-bütünleştirici faktörlere yönelik olumlu bir yaklaşım oluşturmaktadırlar. Bunun yanında mekana bağlı faktörler, dijitalleşmeye bir tepki olarak ön plana çıkmaktadır. Sinema salonu dışında film izleme deneyimi ise bireysel bir izleme deneyimini temsil etmektedir. Bu izleme deneyiminde beklentiler, sinema salonuna göre düşürülmektedir. Buna karşın zamansal, ekonomik ve diğer izleyicilerin davranışlarına yönelik olumsuz bakış açısı gibi faktörler nedeniyle tercih edilmektedir

Anahtar Kelimeler

Sinema, Yeni Medya, Yöndeşme, İzleyici Araştırmaları, Film İzleyicisi

Teşekkür

Makaleye olan katkılarından dolayı Prof. Dr. Nüket Elpeze Ergeç'e ve Prof. Dr. Hatice Sofu'ya sonsuz teşekkürler.

From Silver Screen To Digital Media: A Research on the Change of Film Watching Experience

Öz

In this study, in line with the possibilities created by new communications media, the changes in cinema experience and exhibition opportunities were examined. The role and development of exhibition practices in the context of transformation of cinema into an industry is important. While factors such as spending leisure time, going to the public sphere and socializing play a role in people going to movie theaters, film watching spaces have become pluralized in the course of time. These developments require rethinking the preferences and behaviors in experiencing a film. Purpose of the study is to contribute to the literature in terms of create a future-oriented perspective by defining the factors and motivations that cause audiences to see or watch a film in or outside of movie theater. As part of the study, in-depth interviews were conducted with forty-eight students who participated in the screenings at the cinema clubs of six universities in Istanbul, and the findings were subjected to descriptive analysis. It was determined that the cinema clubs were places where the movie watching experience continued, film materials and digital media platforms were shared, and the participants were required to see movies regularly in movie theaters. With the interpretation of the findings, the following conclusions were reached: For participants, going to the cinema is first and foremost a social activity. Participants develop a positive approach towards cognitive, contextual and emotional-integrative factors. In addition, spatial factors come to the fore as a reaction to digitalization. The film watching experience outside the cinema become individualized. In this watching experience, expectations are reduced compared to the movie theatre. After all, it is preferred due to factors such as temporal, economic and negative perspective on the quality of other audiences.

Anahtar Kelimeler

Cinema, New Media, Convergence, Audience Research, Film Audience

Kaynakça

• Abbate, J. (2017). İnternetin popülerleşmesi. D. Crowley (Der.), İletişim Tarihi: Teknoloji-Kültür-Toplum içinde (s. 472-479). (Çev. Berkay Ersöz). İstanbul: Siyasal Kitabevi.
• Abisel, N. (1995). Popüler sinema ve türler. Ankara: İmge.
• Akbulut, H. (2016). Sinemaya gitmek ve seyir: Bir sözlü tarih çalışması. D. Bayrakdar (Der.), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 12: Sinema ve Seyirci içinde (s. 231-252). İstanbul: Bağlam.
• Akbulut, H. (2020a, Nisan 12). Online platformlar düşmanlaştırılmadan seyir pratiği çoğullaştırılmalı. 18 Kasım tarihinde http://sineblog.org/ozel-soylesi-prof-dr-hasan-akbulut-online-platformlari- dusmanlastirmadan-seyir-pratigi-cogullastirilmali/ adresinden erişildi.
• Akbulut, H. (2020b, Mayıs 22). Sinema seyirciliği pandemiyle nasıl şekillenecek?. 18 Kasım tarihinde https://www.indyturk.com/node/183216/kultur/sinema-seyirciligi-pandemiyle-nasil-sekillenecek adresinden erişildi.
• Arslan, S. (2015). Sinemasal eğlence. M. Oğuz, M. Akser ve Z. Altundağ (Der.), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 11: Sinema ve Yeni içinde (s. 203-209). İstanbul: Bağlam.
• Atkinson, S. (2014).Beyond the screen: Emerging cinema and engaging audiences. Londra: Bloomsbury.
• Austin, B. (1986). Motivations for movie attendance. Communication Quarterly, 34(2), 115-126.
• Aziz, A. (2008). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Balan, C. (2015). Münevverler harikalar sinemasında: Yirminci yüzyıl dönümü İstanbul’unda sinema deneyimleri. M. Oğuz, M. Akser ve Z. Altundağ (Der.), Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler 11: Sinema ve Yeni içinde (s. 195-202). İstanbul: Bağlam.
• Bellour, R. (2012). The cinema spectator: A special memory. I. Christie (Der.), Audiences Defining and Researching Screen Entertainment Reception içinde (ss. 206-217). Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Casetti, F. (2011). Sinemasal deneyim. (Çev. D. Kırmızı). sinecine, 2(2), 81-93.
• Castells, M. (2005). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür birinci cilt: Ağ toplumunun yükselişi. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cuaron, A. (Yönetmen). (2018). Roma [Film]. Meksika, ABD: Espectáculos Fílmicos El Coyúl, Pimienta Films, Participant MediA, Esperanto Filmoj.
• Culkin, N. (2008). Digital cnema: No country for old entrepreneurs?. Journal of Retail Marketing Management Research, 1(2), 44-58.
• Di̇ker, C. (2019). Az daha fazladır: Dijital seyir platformlarının tüketim kültürü açısından izleyicilerin seyir alışkanlıklarına olan etkisi. Erciyes İletişim Dergisi, 1, 1-20.
• Erdoğan, Y. (Yönetmen). (2019). Organize İşler: Sazan Sarmalı [Film]. Türkiye: BKM Film.
• Erkılıç, H. (2009). Düş şatolarından çoklu salonlara değişen seyir kültürü ve sinema. Kebikeç Dergisi, 27, 143- 162.
• Erkılıç, H. (2020, Mayıs 1). Dijital platformların yükselişini dillendirmek sinemaya ihanet değil. [Blog yazısı]18 Kasım tarihinde http://sineblog.org/ozel-soylesi-doc-dr-hakan-erkilic-dijital-platformlarin-yukselisini- dillendirmek-sinemaya-ihanet-degil/ adresinden erişildi.
• Göker, N. (2017).Türkiye’de sinema seyircisi: İstanbul, Ankara ve İzmir örneğinde bir izleyici araştırması. The Journal Of Academic Social Science Studies, 64, 431-456.
• Göker, N. (2018). Sinema seyirci ilişkisini etki çerçevesinde düşünmek bir izleyici araştırmasının sonuçları. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, 270-292.
• Habermas, J. (2004). Kamusal alan (M. Özbek, Der.), Kamusal Alan içinde (s. 95-102). (M. Özbek, Çev.). İstanbul: Hil Yayın.
• Hall, S. (2001). Encoding, decoding. S. During (Der.), The Cultural Studies Reader içinde (s. 507-517). Londra: Routledge.
• Hansen, M. (1991). Babel & Babylon: Spectatorship in American silent film. Massachusetts: Harvard University Press.
• Hansen, M. (2004). Yirmi yılın ardından Negt ve Kluge’nin “kamusal alan ve tecrübe”si: Değişken karışımlar ve genişlemiş alanlar. (M. Özbek, Der.), Kamusal Alan içinde (s. 141-177). (M. Özbek, Çev.). İstanbul: Hil Yayın.
• Hansen, M. (2012). Cinema and experience. Los Angeles: University of California Press.
• Hilmes, M. (2009). Digital television: High definitions. (G. Creeber ve R. Martin, Der.), Digital Cultures içinde (s. 46-60). Berkshire: Open University Press-McGraw-Hill.
• Jarvie, I.C. (2013). Towards a sociology of the cinema: A comparative essay on the structure and functioning of a major entertainment industry. Londra: Routledge.
• Jenkins, H. (2006). Convergence Culture: Where Old and New Media Collide. New York: New York University Press.
• Jensen, K.B. (2005). Danimarka televizyon haberleri hakkında nitel ampirik bir çalışma. Ş. Yavuz (Der.), Medya ve İzleyici: Bitmeyen Tartışma içinde (s. 131-159). (Ş. Yavuz, Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
• Kanzler, M. (2014).The Turkish film ındustry: Key developments 2004 to 2013. Strasbourg, European Audiovisual Observatory.
• Karaduman, S. (2018). Yeni iletişim teknolojileri ve film izleme alışkanlıkları. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 163-174.
• Katıksız, A. ve Yorulmazer, D. (Yönetmen). (2020). Aşk 101 [Dizi]. Türkiye: Ay Yapım.
• Katz, E. ve Foulkes, D. (1962). On the use of the mass media as escape: Clarification of a concept. Public Opinion Quarterly, 26, 377-388.
• Kırel, S. (2012). Kültürel Çalışmalar ve sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Kim, H., S. Park ve Park, Y. (2014).Study on satisfaction of movie viewers watching movies on smartphones. Advanced Science and Technology Letters, 67, 78-83.
• Konukman, E. (2018). Değişen film izleme alışkanlıkları ve sinemada Hollywood gerçeği: Radyo televizyon ve sinema bölümü öğrencilerinin konuya yaklaşımı. TRT Akademi, 3(5), 304-321.
• Lam, C. (2011). Portable media affected spectatorship. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 17(4), 431–443.
• Lichtenstein, A. ve Rosenfeld, L.B. (1983). Uses and misuses of gratifications research: An explication of media functions. Communication Research, 10, 97–109.
• Liyin, Y. (2020, Temmuz 8). Streaming services sales up 50 percent during the COVID-19 era. 18 Kasım tarihinde https://secondmeasure.com/datapoints/streaming-services-grow-fifty-percent-covid-19/ adresinden erişildi.
• Lowe, M. (2020, Ekim 22). Mitch Lowe - Netflix pioneer on the entertainment industry's future and 'Pitch Up In The Sky'. 18 Kasım tarihinde https://www.euronews.com/2020/10/22/mitch-lowe-netflix-pioneer-on-the- entertainment-industry-s-future-and-pitch-up-in-the-sky adresinden erişildi.
• Maxwell, R. ve Miller, T. (2011). Old, new and middle-aged media convergence. Cultural Studies, 25(4), 585 603.
• Mayne, J. (1993). Cinema and spectatorship. Londra: Routledge.
• McQuail, D. (2005). McQuail’s mass communication theory. Londra: Sage.
• McQuail, D. ve Windahl, S. (2010).İletişim modelleri - Kitle iletişim çalışmalarında. (K. Yumlu, Çev.). Ankara: İmge.
• Medin, B. (2018). Dijital kültür, dijital yerliler ve günümüzdeki yeni film seyir deneyimleri. Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), 142-158.
• Medin, B. (2018). Günümüz sinema seyir gündeminin belirlenmesi. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 28, 43-62.
• Mendelsohn, H. (1966). Mass entertainment. New Haven: New Haven College & University Press.
• Mulvey, L. (2012). Saniyede 24 kare ölüm: Durağanlık ve hareketli görüntü. (S. Dingiloğlu, Çev.). İstanbul: Doruk.
• Negt, O. ve Kluge, A. (2004). Kamusal alan ve tecrübe’ye giriş. (M. Özbek, Der.), Kamusal Alan içinde (s. 133- 139). (M. Özbek, Çev). İstanbul: Hil Yayın.
• Öz, P. (2012). Pelikülden dijitale sinemada seyir kültürü ve seyircinin değişen konumu. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 2(2), 65-73.
• Özen, E. ve Çelenk, S. (2006). Sinema endüstrisinin ekonomik yöndeşme eğilimleri: Hollywood örneği. İletişim: Araştırmaları Dergisi, 4(1), 67-96.
• Özsoy, A . (2017). Sinema, yeni seyir deneyimleri ve çocuk izleyici. TRT Akademi, 2(4), 356-374.
• Öztürk, F. (2019, Ağustos 2). Netflix: RTÜK'ün internet yönetmeliği ne getiriyor, kurul üyeleri ne diyor?. 18 Eylül 2020 tarihinde https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-49193378 adresinden erişildi.
• Palmgreen, P., Cook, P. L., Harvill, J. G. ve Helm, D. M. (1988). The motivational framework of moviegoing: Uses and avoidances of theatrical films. Current Research in Film: Audiences, Economics, and Law, 4, 1-23.
• Patton, M.Q. (1990).Qualitative evaluation and research methods. Los Angeles: Sage.
• Pool, I.S. (1983). Technologies of freedom. Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University.
• Ravazzoli, E. (2016).Cinemagoing as spatially contextualised cultural and social practice. Alphaville Journal of Film and Screen Media, 11, 33 -44.
• Stacey, J. (1994). Star gazing: Hollywood cinema and female spectatorship. Oxford: Routledge.
• Stafford, T. F., Stafford M. R. ve Schkade, L. L. (2004). Determining uses and gratifications for the ınternet. Decision Sciences, 35(2), 259-288.
• Staiger, J. (2000). Perverse spectators: The practices of film reception. New York: New York University Press.
• Süalp, Z.T. (2004). Kamusal Alan, Deneyim ve Kluge. (Der. M. Özbek), Kamusal Alan içinde (s. 653-675). İstanbul: Hil Yayın.
• Tanrıöver, H.U. (2011). Türkiye’de film endüstrisinin konumu ve hedefleri. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Tekin, H.H. (2006). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13), 101-116.
• Tryon, C. (2009). Reinventing cinema: Movies in the age of media convergence. New Jersey: Rutgers University Press.
• TÜİK. (2020, Haziran 16). Sinema ve tiyatro istatistikleri, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni. 18 Eylül 2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33622 adresinden erişildi.
• Tüzün, S. (2013). Multipleks sinema salonları ve Türkiye örneğinde sinema sektöründe değişen güç dengeleri. sinecine, 4(1), 85-115.
• Ulin, J. (2010). The business of media distribution: Monetizing film, tv and video content in an online world. Massachusetts: Focal Press.
• Ünal sansürü doğruladı: Aşk 101'deki Osman eşcinseldi. (2020, Temmuz 7). Gazete Duvar. 18 Eylül 2020 tarihinde https://www.gazeteduvar.com.tr/gundem/2020/07/07/unal-sansuru-dogruladi-ask-101deki- osman-escinseldi/ adresinden erişildi.
• Yavuz, D. (2012). Türkiye sinemasının 22 Yılı: 1990-2011 Sayısal verilerle 22 yıllık döneme bakış. İstanbul: Antrakt Yayınları.
• Yavuz, Ş. (2015). Kitle iletişim araştırmalarında anadamar/çoğulcu ve eleştirel/radikal kuram arasında yöndeşme tartışmaları. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 25-39.
• Yaylagül, L. (2014). Kitle iletişim kuramları: Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Ankara: Dipnot Yayınları.