Yetişkinlerde Sıfatlara Dayalı Kişilik Özellikleri, Otomatik Düşünceler ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 5792 - 5817, 31.12.2020

Ali Fuat Yalçın , Betül Karaman

https://doi.org/10.26466/opus.681101

Öz

Bu araştırmanın amacı; otomatik düşüncelerin ve sıfatlara dayalı kişilik özelliklerinin, yaşam doyumunu yordayıp yordamadığının incelenmesidir. Bu araştırmada Bacanlı, İlhan ve Aslan tarafından geliştirilen Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi, Kendall, Howard ve Hays tarafından geliştirilen Otomatik Düşünceler Ölçeği, Diener vd. tarafından yılında geliştirilen Yaşam Doyum Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma grubu Necmettin Erbakan Üniversitesi Meram Tıp Fakültesi hastanesi polikliniklerine başvuran ve servislerinde tedavi gören hastalardan oluşmuştur. Katılımcılar; 131’i erkek, 229’u kadın hastadan oluşmaktadır. Yapılan analizlerin sonucunda cinsiyetlere göre yaşam doyumunda ve cinsiyetlere göre kişilik envanteri alt boyutları arasında anlamlı farklılık görülmemiştir. Cinsiyetlere göre otomatik düşünceler ölçeğinin olumlu benlik ve yalnızlık/umutsuzluk alt boyutlarında anlamlı farklılık yokken olumsuz benlik ve uyumsuzluk/pişmanlık alt boyutları anlamlı farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca ;medeni duruma göre yaşam doyumunda anlamlı farklılık görülmemiştir. Medeni duruma göre duygusal dengesizlik, dışa dönüklük, deneyime açıklık ve sorumluluk alt boyutlarında anlamlı farklılık yokken, yumuşak başlılık alt boyutunda anlamlı farklılık olduğu görülmüştür. Yine, medeni duruma göre otomatik düşünceler ölçeğinin olumsuz benlik, olumlu benlik ve uyumsuzluk/pişmanlık alt boyutlarında anlamlı farklılık yokken yalnızlık/umutsuzluk alt boyutu anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Yaşam doyumu ile kişilik envanterinin dışa dönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk alt boyutları arasında pozitif yönlü, duygusal dengesizlik/nevrotizm alt boyutu arasında ise negatif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. ayrıca; yaşam doyumu ile otomatik düşünceler ölçeğinin olumsuz benlik, yalnızlık/umutsuzluk ve uyumsuzluk/pişmanlık alt boyutları arasında negatif yönlü olumlu benlik alt boyutu arasında ise pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Yapılan regresyon analizinde; Duygusal dengesizlik/Nevrotizm kişilik özelliği yaşam doyumunu negatif yönlü; Dışa dönüklük, Deneyime açıklık, Yumuşak başlılık ve Sorumluluk kişilik özellikleri ise pozitif yönlü yordamaktadır. Aynı zamanda yaşam doyumunu Otomatik Düşünceler Ölçeği’nin Olumlu benlik alt boyutu pozitif yönlü, Olumsuz benlik, Yalnızlık/umutsuzluk ve Uyumsuzluk/pişmanlık alt boyutları negatif yönlü yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kişilik, Yaşam Doyumu, Otomatik Düşünceler, hasta

Destekleyen Kurum

Necmettin Erbakan Üniversitesi BAP Koordinatörlüğü

Proje Numarası

16131021

Exmination of Personal Features Based to Adjectives at Adults, Automatic Thoughts and Life Satisfaction

Öz

The purpose of this study is to examine whether or not automatic thoughts and adjectives based personality predict life satisfaction. In this study, Life Satisfaction Scale, Automatic Thoughts Scale, and Adjective Based Personality Test questionnaires were applied The study group consisted of persons who applied to polyclinics of Meram Faculty of Medicine Hospital, Necmettin Erbakan University. 131 of participants were male and 229 of them were female. As a result of the analyses performed, there was no significant difference between sub-dimensions of life satisfaction according to the genders and personality inventory according to the genders. Besides no significant difference in the positive self-concept and loneliness/hopelessness subscales of the automatic thoughts scale according to gender, it was seen that negative self-concept and incompatibility/regret sub-dimensions differed significantly. There was no significant difference in life satisfaction according to marital status. There was no significant difference in emotional instability (neuroticism), extroversion, openness to experience, and responsibility sub-dimensions according to marital status, there was a significant difference in peacefulness sub-dimension. As a result of the analysis, it was observed that there was no significant difference in negative self-concept, positive self-concept and incompatibility/regret sub-dimensions of automatic thoughts scale, while the loneliness/hopelessness sub-dimension differed significantly. In adition, a significant positive correlation was found between the life satisfaction and the extroversion, openness to experience, peacefulness and responsibility sub-dimensions of personality inventory and a negative correlation was found between emotional instability/neuroticism sub-dimension. Also a negative relationship was found between the life satisfaction and the negative self-concept, loneliness/hopelessness and incompatibility/regret sub-dimensions of automatic thoughts scale and a positive relationship was found between positive self-concept sub-dimension. In the regression analysis performed; Emotional instability/Neuroticism Personality predicts life satisfaction negatively; and extroversion, openness to experience, peacefulness and responsibility personality predict life satisfaction positively. Meanwhile, life satisfaction is positively predicted by the positive self-concept sub-dimension of Positive Thoughts, negatively predicted by negative self-concept, loneliness/hopelessness and incompatibility/regret sub-dimensions.

Anahtar Kelimeler

personality, automatic thoughts, liife satisfaction, patient

Proje Numarası

16131021

Kaynakça

• Allport, G. W. (1927). Concepts of trait and personality. Psychological Bulletin, 24(5), 284-293 Aydın, G., ve Aydın, O. (1990). Otomatik düşünceler ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Psikoloji Dergisi, 7(24), 51-55.
• Bacanlı, H., İlhan, T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kişilik kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara Dayalı Kişilik Testi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Bailey, R. C., ve Miller, C. (1998). Life satisfaction and life demands in college students. Social Behavior and Personality: An international journal, 26, 51-56.
• Beck A. T. (2015). Bilişsel terapi ve duygusal bozukluklar. İstanbul: Litera Yayıncılık
• Cüceloğlu D. (2013). İnsan ve davranışı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çeçen, A.R. (2007). Humor styles in predicting loneliness among Turkish university students. Social Behavior and Personality: An international journal, 35, 835-844.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi , 15(59), 1250-1262.
• DeNeve, K. M., ve Cooper, H. (1998). The happy personality: A meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being. Psychological Bulletin, 124(2), 197–229. https://doi.org/10.1037/0033-2909.124.2.197
• Diener, E. (1984). Subjective wellbeing, Psychological Bulletin, 95(3) 542-575
• Diener, E. (1994). Assesing subjective well-being: progress and opportunities, Social Indicators Research, 31, 103-157.
• Diener, E. (2003). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index, American Psychologist, 55(1), 34-43
• Diener, E., Emmons, R. A., Laresen, R. J. ve Griffin, S. (1985) The satisfaction with life scale, Journal of Personality Assessment, 49, 71-75
• Diener, E., Lucas, R. E., ve Oishi, S. (2002). Subjective wellbeing: The science of happiness and life satisfaction. C. R. Snyder ve S. J. Lopez (Eds.), Handbook of positive psychology, New York: Oxford University pres, 63-73.
• Diener, E., Oishi, S. ve Lucas, R. E. (2003). Personality, culture, and subjestive wellbeing: Emotional and Cognitive Evalutions Of life, Anual Riview of Psychology, 54, 403-425
• Diener, E., Sandvik, E., Seidlitz, L. ve Diener, M. (1993). The relationship between income and subjective vvcll- being: Rclative or absolutc?, Social Indicators Research, 28, 195-223
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E. ve Smith, H. L. (1999). Subjective Wellbeing: Three Decades of Progress, Psychological Bulletin, 125(2),
• Eryılmaz, A ; Öğülmüş, S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik modeli. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 189-203
• Fujita, F., Diener, E. , ve Sandvik, E. (1991). Gender differences in negative affect and well-being: the case for emotional intensity, Journal of Personality and Social Psychology, 61(3), 427-434.
• Furnham, A., ve Cheng, H. (1997). Personality and happiness. Psychological Report https://doi.org/10.2466%2Fpr0.1997.80.3.761
• Gündoğar, D., Gül, S. S., Uşkun, E., Demirci, S., ve Keçeci, D. (2007). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordayan etkenlerin incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 10 (1), 14-27
• Hayes, N. (2013). Psikolojiyi anlamak, Çev. Pınar Şengözer, İstanbul: Optimist Yayınları
• Jung, C. Gustav (2005). Kişiliğin gelişimi. (Çev. A. Aydoğan). Kişilik oluşumu ve sorunları, İstanbul: İz Yayıncılık, 205-209
• Kaplan, H. (2014) İş doyumu yaşam doyumu ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı, İstanbul.
• Kopala-Sibley, D.C. ve Santor, D. A. (2009). The mediating role of automatic thoughts in the personality– event–affect relationship, Cognitive Behavior Therapy. 38(3), 153-61 · September 2009.
• Korkmaz, S. (2006). Üniversite öğrencilerinde depresyonun yordanması:sosyo demografik değişkenler, olumsuz yaşam olayları, algılanan beklentiler, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Lu L., ve Hu, C. H.(2005). Personality, leisure experiences and happiness, Journal of Happiness Studies, 6,325–342 https://link.springer.com/journal/10902
• Lucas, R. E., ve Fujita, F. (2000). Factors influencing the relation between extraversion and pleasant affect. Journal of Personality and Social Psychology, 79(6), 1039–1056. https://doi.org/10.1037/0022-3514.79.6.1039
• McCrae, R. R., ve Costa, P. T. (1991). Positive and negative valence within the five-factor model, Journal of Research in Personality, 29, 443-460
• Morgan, C. T. (1991). Psikolojiye giriş. Çev. S. Karataş vd., Meteksan, 8. Baskı, Ankara,
• Özaydınlık, Ş (2014) Evli çiftlerin evlilik uyumu ile kişilik özellikleri ve romantik ilişkilerindeki sosyal ilginin incelenmesi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özkan Ö. (2013). İnternet kullanımıyla ilgili değişkenlerin cinsiyet, kişilik özellikleri, yaşam doyumu ve bağlanma stilleri açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara:
• Plagnol A.C. ve Easterline R. (2008). Aspirations, attainments, and satisfaction: life cycle differences between american women and men Journal of Happiness Studies, 9(4), 601-619
• Robbins S. P. ve Judge T. A. (2013). Örgütsel davranış. (Çev: İ. Erdem). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık
• Schimmack, U., Diener, E. ve Oishi, S. (2002). Life-satisfaction is a momentary judgment and a stable personality characteristic: The use of chronically aecessible and stable sources, Journal of Personality, 70(3), 345-384.
• Sinanoğlu B. (2016). Lise son sınıf öğrencilerinin depresyon, anksiyete belirtileri ve olumsuz otomatik düşüncelerinin taranması. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Şimşek, E. (2011). Örgütsel iletişim ve kişilik özelliklerinin yaşam doyumuna etkileri, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir: Yayımlanmamış Doktora Tezi
• Tuzgöl-Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 132-143
• Tümkaya S., Çelik M. ve Aybek B. (2010). Lise öğrencilerinde boyun eğici davranışlar, otomatik düşünceler, umutsuzluk ve yaşam doyumunun incelenmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 77-94
• Yetim, U. (2003). The impacts of individualism/collectivism, self-esteem, and feeling of mastery on life satisfaction among the Turkish university students and academicians. Social Indicators Research, 61(3), 297–317. https://doi.org/10.1023/A:1021911504113