Tarih Ders Kitaplarında Kanıt Temelli Öğrenme Yaklaşımı: Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabı Örneği

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 6413 - 6436, 31.12.2020

Mehtap Koldaş , Akif Pamuk

https://doi.org/10.26466/opus.825129

Öz

Yapılandırmacı eğitim anlayışı ile birlikte tarih öğretiminde öğrencilerin tarihsel düşünme becerileri kazanması, ders sürecinde aktif olmaları amaçlanmaktadır. Öğrencilere becerilerin kazandırılmasında ise tarihsel kanıtların (birinci el, ikinci el, farklı görüşlere ait kanıtlar) kullanılması ve bu kanıtların sorgulatılması etkili olmaktadır. Bu durum tarih derslerinde öğrencilerin küçük birer tarihçi gibi tarihsel kanıtla etkileşime girmeleri ve kendilerinden beklenen tarihsel düşünme becerilerini kazanmalarını sağlamaktadır. Bu çalışmada kanıt temelli tarih öğretimi yaklaşımına göre 2019-2020 eğitim-öğretim döneminde Talim Terbiye Kurulu tarafından onaylanan Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı incelenmiştir. Araştırmanın amacı Ortaöğretim T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabının kanıt temelli tarih öğretimine uygunluğunu ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmış ve verilere doküman analizi ile ulaşılmıştır. Elde edilen verilerin analizi betimsel analiz ve içerik analizi kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, ders kitabında kanıt temelli öğrenme anlayışında öğrencinin tarihsel düşünme becerilerini kazanmalarını sağlayan birinci elden kanıtların ikinci el kanıtlara göre daha az kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca tarih dersi öğretim programında belirlenen kazanımlar ve beceriler arasındaki ilişkinin ders kitabına yansımadığı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı, kanıt temelli tarih öğretimi, tarihsel düşünme becerileri

Evidence-Based Learning Approach in History Textbooks: Secondary Education Turkish Republic History of Revolution and Kemalism Textbook Example

Öz

History teaching in the context of constructivist education aims to gain students historical thinking skills and to be active in the course process. Using historical evidences and questioning these evidences is effective in gaining skills to students. This enables students in history courses to interact with historical evidence like little historians. Students also acquire historical thinking skills expected of them. In this study, according to the evidence-based history teaching approach, the Secondary Education textbook of Turkish Republic History of Revolution and Kemalism [T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük] has been examined. The aim of the research is to reveal the suitability to evidence-based history teaching of the Secondary Education textbook of Turkish Republic History of Revolution and Kemalism. The case study, one of the qualitative research designs, was used in the research and the data were obtained by document analysis. The obtained data were interpreted with descriptive analysis and content analysis. According to the results of the study, it was determined that first-hand evidence that enables students to gain historical thinking skills is used less than second-hand evidence in the understanding of evidence-based learning. Also it was revealed that the relationship between the acquisitions and skills determined in the history teaching program was not reflected in the textbook.

Anahtar Kelimeler

Turkish Republic History of Revolution and Kemalism textbook, evidence-based history teaching, historical thinking skills

Kaynakça

• Alabaş, R. (2007). İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler dersinde kanıt temelli öğrenme modeli: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Alaca, E. (2017). Cumhuriyet Dönemi lise tarih ders kitapları üzerine bir değerlendirme. International Online Journal of Educational Sciences, 9(4), 988 -1007.
• Alaca, E. (2019). Sosyal Bilgiler ders kitabı incelemeleri. Ed. (T. Çelikkaya, Ç. Öztürk Demirbaş, T. Yıldırım, H. Yakar). Yeni Program ve Ders İçeriklerine Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi II içinde. (s.1-21). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak E., Akgün Ö., Karadeniz Ş. ve Demirel F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çolak, K. (2008). Tarih dersi sınav sorularının bloom taksonomisi’nin bilişsel alan düzeyi açısından sınıflandırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Demirtaş, B. (2019). Ortaöğretim 12. sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı. Ankara: Mevsim Yayıncılık.
• Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Ankara: Nobel Yayın.
• Dilek, D. ve Alabaş, R. (2010). Öğrencilerde Tarihsel Düşünce Gelişimi. Ed. (M. Safran), Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri içinde. (s.123-130). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Doğan, Y. (2007). Sosyal Bilgiler öğretiminde tarihsel yazılı kanıtların kullanımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Husbands, C. (1996) What is history teaching? Open University Press, Buckingham.
• Kabapınar, Y. (Ed.) (2019). Kimlik belirleyen derslerde kanıt temelli öğrenme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kibar, H. (2019). Ortaöğretim tarih ders kitapları kanıt temelli öğrenme yaklaşımının neresindedir?:Bir saptama çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pamuk, A. (2014). Kimlik ve tarih: Kimliğin inşasında tarihin kullanımı. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Pamuk, İ. (2020). Almanya’da hayat bilgisi ders kitaplarında tarihin kullanımı. Turkish History Education Journal, 9 (1), 209-231. DOI: 10.17497/tuhed.
• Saban, A. ve Ersoy, A. (2016). Eğitimde nitel araştırma desenleri. Ankara: Anı yayıncılık.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (TTKB), (2018). Ortaöğretim T. C. İnkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretim programı. Ankara: T.C. MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Yapıcı, G. (2006). Dört kültürde tarih öğretimi yaklaşımı: İngiltere, Fransa, İsviçre ve Türkiye örnekleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yazıcı, F. (2019). Güncel tarih öğretim programı ve ders kitaplarında kanıt temelli öğretim: ‘Türk usulü bir yaklaşım mı?’ Ed. (Y. Kabapınar), Kimlik Belirleyen Derslerde Kanıt Temelli Öğrenme içinde. (s.75-101). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.