Türk ve Rus Akademik Çalışmalarında Yeni Medya Eğitimi Sorunsalı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 35, 2290 - 2322, 31.03.2021

Olga Untila Kaplan

https://doi.org/10.26466/opus.798847

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de ve Rusya’da yeni medya eğitimi üzerine yapılan akademik çalışmaları tespit edilmeyi ve bu alandaki genel sorunlarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesini hedeflemektedir. Son yıllarda dünyanın farklı ülkelerinde küresel teknolojik değişimlere ayak uydurabilen nesiller yetiş-tirme bağlamında tartışılan medya eğitimi alanında, Türkiye’deki bu çabaların Rusya’daki çabalarla ne kadar benzediğini belirli bir açıdan ortaya koyabilmek amacıyla, sektördeki faaliyet gösteren bilirkişilerin görüşlerini de incelenmiştir. Bu çalışma kapsamında bilirkişilerin görüşleri, Türkiye’de ve Rusya’da medya eğitimindeki son durumu, eğilimleri, yabancı tecrübenin önemi, medya eğitimli eğitimcilerin eğitimi ve medya eğitiminin gelişimi için gelecek perspektifleri açıkça ortaya koymaktadır. 1988-2020 yılları arasında yeni medya eğitimine ilişkin yazılan 159 Türk ve 380 Rus olmak üzere toplam 539 akademik çalışma bu araştırmanın amaçlı “örnekleme çerçevesini” oluşturmaktadır. Bu kapsamda tespit edilen çalışmaların analizi için “Yeni Medya Eğitimi Sorunsalı Üçgeni” oluşturulmuştur. Akademik çalışmalar içerik analizi yapılarak, akademik çalışmanın konusu, kavram alanna göre dağılımı, dönemi, türü, yılı ve araştırma problemini kapsayacak şekilde incelenmiştir. Elde edilen veriler, “Yeni Medya Eğitimi Sorunsalı Üçgeni”nde belirlenen sorun gruplarına dayalı bir şekilde yorumlanmış, tablo ve şekillerle de verilerin gösterimine yer verilmiştir. Araştırma sonucunda, Türkiye’de ve Rusya’da yapılan akademik çalışmalarda yeni medya eğitimi sorunsalı üzerine yapılmış akademik çalışma sayısı oldukça sınırlı olduğu bulunmuştur. Bu çalışmada, nicel araştırma yöntemleri ele alınarak, Türkiye’deki yeni medya eğitiminin pedagojik ayağında söz konusu olan derslerin kapsadığı alanın sınırlılığı önemli bir eksiklik görülürken, dünyadaki ilk film okuluna sahip olan Rusya’da halen bilgi ve medya kültürünü oluşturma teknolojisine aşina olan uzmanların ciddi bir eksikliği olduğu kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Medya Eğitimi, Medya Eğitimi, Yeni Medya Eğitimi Sorunları, Türk Akademik Çalışmaları, Rus Akademik Çalışmaları

An Evaluation on the Problem of New Media Education in Turkish and Russian Academic Studies

Öz

In this study, to determine academic studies and new media education in Russia and Turkey aims to make a comparative evaluation of the main problems in this area. In recent years, the world's different countries in global technological change in media training areas discussed in the growing context generations can keep up these efforts in Turkey in order to reveal a certain angle it looks like how the efforts in Russia, were also examined the opinions of experts operating in the sector. The opinions of experts within the scope of this study, the current state of media education in Turkey and Russia, trends, the importance of foreign experience, training of media-trained educators and future perspectives for the development of media education clearly reveals. A total of 539 academic studies, 159 Turkish and 380 Russian, written on new media education between 1988 and 2020 constitute the purposeful "sampling framework" of this research. “New Media Education Problem Triangle” was formed for the analysis of the studies determined in this context. Academic studies were analyzed in a content analysis, including the subject of the academic study, its distribution according to the concept area, period, type, year and research question. The data obtained were interpreted based on the problem groups determined in the “New Media Education Problem Triangle”, and the display of the data was included in tables and figures. As a result, academic studies in media education in Russia and Turkey made on the question of the number of new academic studies have found to be quite limited. In this study, by considering quantitative research methods, the limitation of the areas covered by the courses mentioned in the pedagogical feet of new media education in Turkey was seen a significant deficiency in the world with the first film school of experts who are familiar with the technology to create the current information and media culture in Russia a serious It was noted that there was a deficiency.

Anahtar Kelimeler

New Media Education,, Media Education, Turkey, Russia, Academic Studies

Kaynakça

• Akgül, M. ve Akdağ. M. (2017). Türkiye’de yeni medya eğitimi üzerine niceliksel bir betimleme. Erciyes İletişim Dergisi “Academia”, 5(1), 210-220.
• Анайкина, Ю. С. (2011). Формирование социального опыта старшеклассников в процессе медиаобразования. Yüksek Lisans Tezi, Genişletilmiş Özet, Kostroma Nekrasov Devlet Üniversitesi, Kostroma.
• Aygün, H. A. (2009). Yeni ilköğretim programının uygulanmasıyla eğitim teknolojileri kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri: İstanbul İli Ümranye İlçesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Боговиз, А. В., Лобова, С. В., Рагулина, Ю. В., Алексеев, А.Н., ve Гарнова, В. Ю. (2017). Медиаобразование в регионах России: проблемы и перспективы. Медиаобразование. Media Education. 3, 7-14. 2 Ocak 2020 tarihinde https://cyberleninka.ru/article/n/mediaobrazovanie-v-regionah-rossii-problemy-i-perspektivy adresiden erişilmiştir.
• Bozkurt F., ve Çoşkun D. (2018). 21. yy okuryazarlığı: Öğretmen adaylarının medya algılarına genel bir bakış, Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 493-511.
• Çağlar, E. (2012). Yeni medya dolayımlı eğitim ortamında fatih projesi öğretmenlerinin pedagojik uygulamalarının uluslararası öğretmen standartları ile karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.
• Çobanoğlu, A. O. (2018). Öğretmenlerin eğitim teknolojileri kullanım durumları ile sosyal medya alışkanlıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Dieuzeide, H. (1984). Communication and education: Media education. Ed. Z. Morsy, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, Paris. 2 Şubat 2020 tarihinde https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000062522 adresinden erişilmiştir.
• Дейкина, А. Ю. (2000). Развитие познавательных интересов дошкольников в процессе медиаобразования. Yüksek Lisans Tezi, Genişletilmiş Özet. Barnaul Devlet Pedagoji Üniversitesi, Barnaul.
• Elitaş, T. (2017). Uzaktan eğitim lisans sürecinde yeni iletişim teknolojileri:Atatürk Üniversitesi uzaktan eğitim merkezi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Engin, M. (2013). Üniversitelerde teknoloji yoğun uzaktan eğitim sistemlerinin üretim, uygulama ve yönetim süreçlerinin incelenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ersoy, H. (1998). Türk ve Alman eğitim sistemlerinde orta öğretimlerin ve müfredatlarının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Фатеева, И. А. (2008). Журналистское образование в России: теория, история, современная практика. Doktora Tezi. Genişletilmiş Özet, Çelyabinsk Devlet Üniversitesi, Ekaterinburg.
• Фedorov F., ve Levitskaya A. (2020). Dissertation researches on media literacy education in Commonwealth of Independent States (CIS), Media Education (Mediaobrazovanie), 60(1): 63-99. doi:10.13187/me.2020.1.63
• Фëдоров, А. В. (2009). Медиаобразование вчера и сегодня. Moskova, МОО ВПП ЮНЕСКО «Информация для всех». 14 Mart 2020 tarihinde http://window.edu.ru/catalog/pdf2txt/782/62782/32886 adresinden erişilmiştir.
• Фëдоров, А. В. (2007). Состояние медиаобразования в мире: мнения экспертов. Медиаобразование, 1, 44-82. 15 Mart 2020 tarihindehttps://mediaeducation.ucoz.ru/load/stati_mediaobrazovanie_mediagramotnost_mediakompetentnost_mediapedagogika/4 adresinden erişilmiştir.
• Фëдоров, А. В., ve Левицкая, А. А. (2018). Массовое медиаобразование в России на современном этапе, Медиаобразование, 2, doi:10.13140/RG.2.2.28598.60486
• Галченков, A. C., ve Авдеева, Г. В. (2019). Реализация интегрированного медиаобразования в школе. Современное состояние медиаобразования в России в контексте мировых тенденций Konferans Kitabı, Taganrog. 25 Mart 2020 tarihindehttps://www.researchgate.net/publication/337089759_Sovremennoe_sostoanie_mediaobrazovania_v_Rossii_v_kontekste_mirovyh_tendencij_k_65letiu_pocetnogo_prezidenta_Associacii_kinoobrazovania_i_mediapedagogiki_Rossii_professora_AV_Fedorova_mat_mezdunarod_adresinden erişilmiştir.
• Gegeoğlu, Ş. (2014). Ortaöğretim Okullarındaki Öğretmenlerin Mesleki Alanda Eğitim Teknolojilerini Kullanma Düzeylerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Genel, M. G. (2015). Yeni medya araştırmaları 1. güncel tartışmalar ekseninde. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Гендина, Н. И. ve Косолапова, Е. В. (2019). Медийно-информационная грамотность в структурепрофессиональной подготовки педагогов, журналистов, библиотекарей, Вестник КемГУКИ, 46, 180-194, DOI:10.31773/2078-1768-2019-46-180-194
• Görgülü Aydoğdu, A. (2015). Eleştirel farkındalık yaratmada yeni medya okuryazarlığı ve yeni medya bilinci üzerine bir inceleme. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Göysarı, M. (2016). A comparative loock at media literacy education in Turkey focusing on the shift to a more critical approach and new media updates in the curriculum. Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul.
• Gülecen, S. (2008). Afganistan ve Türkiye eğitim sistemlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Hacısalihoğlu, H. (2008). Ticaret meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin eğitim teknolojilerini kullanım düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Hansu, E. (2019). Yeni medya okuryazarlığı açısından ortaöğretim üzerinde ampirik bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Işkın, P. (2015). Öğretmen görüşlerine göre yeni medya okuryazarlığı programı. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Иванова, Н. А. (2004). Инновационная технология обучения профессионального ориентированому иноязычному общениюв контексте медиаобразования. Yüksek Lisans Tezi. Genişletilmiş Özet, Ticaret ve Ekonomi Üniversitesi, Voronej.
• Искаков, Б. А. (2013). Развитие медиакомпетентности учителей в условиях ресурсного центра. Yüksek Lisans Tezi. Genişletilmiş Özet, Doğu Kazakistan Devlet Üniversitesi, Barnaul.
• Исакова Т. Б. (2019). Освещение проблем медиаобразования в научных трудах. Часть 2. Научные исследования в области медиаобразования в России в период 2012-2018 гг., Вестник Волжского университета имени В. Н. Татищева, 1, 2, 111-120. 3 Nisan 2020 tarihinde https://cyberleninka.ru/journal/n/vestnik-volzhskogo-universiteta-im-v-n- tatischeva?i=1045314 adresinden erişilmiştir.
• Журин, А. А. (2004). Интеграция медиаобразования с курсом химии средней общеобразовательной школы. Doktora Tezi. Genişletilmiş Özet, Devlet Bilim Kurumu, Rusya Eğitim Akademisi İçerik ve Yönetim Yöntemleri Enstitüsü, Moskova.
• Кантор, А. Р. (2010). Телевизионное образование как фактор развития информационной культуры учащейся молодежи в современных условиях. Yüksek Lisans Tezi. Genişletilmiş Özet, Ural Devlet Üniversitesi, Ekaterinburg.
• Karasar, Ş. (1999). Sanal yüksekeğitim: Yeni iletişim teknolojilerinden internetin kullanımı. Doktora Tezi Özeti, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kardaş, M. N., ve Yıldırım, Ş. (2017). Medya okuryazarlığı alanında yapılan araştırmalar: Bir kaynakça denemesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 34. 22 Nisan 2020 tarihinde http://www.yyusbedergisi.com/dergiayrinti/medya- okuryazarligi-alaninda-yapilan-arastirmalar-bir- kaynakca- denemesi_127 adresinden erişilmiştir.
• Кильпеляйнен, Е. С. (2019). Трансформация профессиональных компетенций журналиста в период цифровизации медиапространства. Doktora Tezi. Genişletilmiş Özet, Rusya Halkların Dostluğu Üniversitesi, Moskova.
• Kocatürk, F. (2006). AB ülkelerinde mesleki eğitim sistemlerinde ilişkin yaklaşımlar ve Türkiye için uyum analizi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Koçak, A. ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(3), 21-28, 12 Mayıs 2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/177956 adresinden erişilmiştir.
• Korkmaz, T. (2005). Türk ve İngiliz eğitim sistemlerinin karşılaştırılması.Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Korucu, A. T. (2016). Web 2.0 teknolojilerini kullanma sıklığının ders başarısı üzerindeki etkisine yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 379-394.
• Ковшарова, Т. В. (2006). Формирование медиаобразованности старшеклассников в эколого-информационном педагогическом пространстве урока. Yüksek Lisans Tezi. Genilşetilmiş Özet, İrkutsk Eğitimcilerin İleri Eğitim Enstitüsü, İrkutsk.
• Кутькина, О. П. (2006). Педагогические условия формирования медиакомпетентности будущих библиотечно- информационных специалистов. Yüksek Lisans Tezi. Genişletilmiş Özet, Barnaul Devlet Pedagoji Üniversitesi, Barnaul.
• Недбай, В. В. (2006). Формирование медиакультуры младьшегоподростка. Yüksek Lisans Tezi. Genişletişmiş Özet, Krasnoyarsk Devlet Pedagoji Üniversitesi, Krasnoyarsk.
• Оzan, C. (2009). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin eğitim teknolojileri açısından yeterlilikleri: Erzurum İli örneği. Yüksek Lisan Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Özarslan, Z. (2019). Türkiye’de Lisans Düzeyindeki Yeni Medya Eğitimi ve Sektör Beklentileri Üzerine Bir Değerlendirme, Moment Dergi. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 6(1), 150- 175. 30 Mayıs 2020 tarihinde https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/764452 adresinden erişilmiştir.
• Пашинян, И. (2012). Контент-анализ как метод исследования: Достоинства и ограничения, Научная периодика проблемы и решения, 3(9) https://www.researchgate.net/publication/286253695_Kontent- analiz_kak_metod_issledovania_dostoinstva_i_ogranicenia
• Почепцов, Г. (2013). Новые медиа – старые проблемы. Пси Фактор, 1 Haziran 2020 tarihinde https://psyfactor.org/lib/newmedia4.htm adresinden erişilmiştir.
• Schaeffer, P. (1984). Mass media and the school: Descartes or McLuchan?. Ed. Z. Morsy, Media Education, United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Paris, 16 Haziran 2020 tarihinde https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000062522 adresinden erişilmiştir.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173). 430-453. 30 Kasım 2020 tarihinde http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/3278 adresinden erişilmiştir.
• Скуднова, T. Д, ve Пашкова, M. Н. (2019). Медиаобразование и медиавоспитание в Испании, Современное состояние медиаобразования в России в контексте мировых тенденций. Konferans Kitabı, Taganrog. 28 Haziran 2020 tarihinde https://www.researchgate.net/publication/337089759_Sovremennoe_sostoanie_mediaobrazovania_v_R ossii_v_kontekste_mirovyh_tendencij_k_65letiu_pocetnogo_prezidenta_Associacii_kinoobrazovania_i_ mediapedagogiki_Rossii_professora_AV_Fedorova_mat_mezdunarod_adresinden erişilmiştir.
• Topuz, H. (2005). Medya eğitimi: Medya çözümlemesi. Ed. Türkoğlu, N. I. Uluslararası Medya Okuryazarlığı Konferansı Bildiri Özetleri Kitapçığı 23-25 Mayıs 2005, İstanbul.
• Untila Kaplan, O. (2020). Medya Sağlık Okuryazarlığında Küresel Ortaklık Arayışları, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37, 697-731.
• Возчиков, В.А. (1999). Развитие коммуникативных умений студентов педвуза средствами журналистик. Yüksek Lisans Tezi. Genişletilmiş Özet, Barnaul Devlet Pedagoji Üniversitesi, Barnaul.
• Возчиков, В.А. (2007). Философия образования и медиакультура информационноно общества. Doktora Tezi. Gemişletilmiş Özet, Rusya Herzen Devlet Pedagoji Üniversitesi, Sankt-Peterburg.
• Щербакова, М. А. (2008). Формирование теоретических способностей учащихся старшего школьного возраста при реализации медиаобразования. Yüksek Lisans Tezi. Genişletilmiş Özet, Kemerovo Devlet Üniversitesi, Kemerovo.
• Yavuz, K. (2018). Investigation of university students’ new media literacy Levels. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yazıcı, İ. (2009). Türk Eğitim Sistemi İle Kanada Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Yadıgar G. (2010). Uzaktan eğitim sistemlerinin etkinliliğinin değerlendirilmesi: Gazi Üniversitesi bilişim sistemleri uzaktan eğitim tezsiz yüksek lisans programı örneği. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yengin, D. (2014). Yeni Medya ve Dokunmatik Toplum, İstanbul: Derin Yayınları.
• Yıldırım, İ. E. (2015). Akademisyenlerin ve Öğrencilerin Gözünden Üniversitedeki Halkla İlişkiler Eğitimi: Romanya ve Türkiye Eğitim Sistemlerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.