The Relationship between Teachers’ Demonstrations of Emotional Labour and Their Level of Adherence to the Psychological Contract

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 36, 2637 - 2674, 30.04.2021

Süleyman Sırrı Aydoğan Aynur B.bostancı

https://doi.org/10.26466/opus.860699

Cited By: 3

Öz

This research is made to determine the relationship between teachers' demonstrations of emotional labour and their level of adherence to the psychological contract. The research is designed with the relational survey model. The research population consists of 1502 teachers working in public schools in the districts of Gediz, Simav, Şaphane and Çavdarhisar in Kütahya in the 2019-2020 academic year. The sample of the study is 405 teachers selected with convenience sampling method. The research data have been collected with, "Emotional Labour Scale" “Level of Adherence to the Psychological Contract Scale". Research data are analysed by One-Way Analysis of Variance (ANOVA), Independent Samples t-Test, Pearson Product-Moment Correlation and Multiple Regression Analysis. According to the results of the research, the perception levels of teachers towards the demonstrations of emotional labour are low in surface acting, high in deep acting and very high in genuine emotions. While teachers' demonstrations of emotional labour differ according to their gender, they do not differ in terms of their school level, seniority, education level, number of teachers at their school and the duration of their employment in the same school. Teachers' perception level towards adherence to the psychological contract is high. While teachers' level of adherence to the psychological contract differs according to their school level, gender and seniority; it does not differ according to their graduation status, the number of teachers at the school they work and the duration of their employment in the same school. There is a low and negative correlation between teachers' surface acting demonstrations and their level of adherence to the psychological contract. There is a positive and low level of correlation between teachers' demonstrations of deep acting and their level of adherence to the psychological contract. There is a positive and medium level of correlation between teachers' demonstrations of genuine emotions and their level of adherence to the psychological contract. Teachers’ deep acting and genuine emotion demonstrations can significantly explicate their level of adherence to the psychological contract.

Anahtar Kelimeler

Emotion demonstration, psychological contract, surface acting, deep acting

Öğretmenlerin Duygusal Emek Gösterimleri İle Psikolojik Sözleşmeye Uyma Düzeyleri Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli ile desenlenmiştir. Araştırma evreni, 2019–2020 eğitim öğretim yılında Kütahya’nın Gediz, Simav, Şaphane ve Çavdarhisar ilçelerindeki kamu okullarında çalışan 1502 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise, kolay ulaşılabilir örneklemeyle seçilen 405 öğretmendir. Araştırmada veriler “Duygusal Emek Ölçeği” ve “Psikolojik Sözleşmeye Uyma Düzeyi Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırma verileri t-Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu ve Çoklu Regresyon Analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre; öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri yüzeysel rol yapmada düşük, derinden rol yapmada yüksek ve doğal duygularda çok yüksektir. Yine öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri cinsiyetlerine göre farklılaşırken, çalıştıkları okul düzeyine, kıdemlerine, eğitim durumlarına, okuldaki öğretmen sayısına ve aynı okulda çalışma sürelerine yönelik farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri yüksektir. Öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri çalıştıkları okul düzeyine, cinsiyetlerine ve kıdemlerine göre farklılaşırken; mezuniyet durumlarına, çalıştıkları okuldaki öğretmen sayısına ve aynı okulda çalışma sürelerine göre farklılaşmamaktadır. Öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri ile yüzeysel rol yapma gösterimleri arasında negatif yönlü ve düşük; derinden rol yapma gösterimleri ile pozitif yönlü ve düşük; doğal duygular gösterimleri ile pozitif yönlü ve orta düzeyde ilişkilerin varlığına rastlanmıştır. Öğretmenlerin derinden rol yapma ve doğal duygu gösterimleri psikolojik sözleşmeye uyma düzeylerini yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Duygu gösterimi, psikolojik sözleşme, yüzeysel rol yapma, derinden rol yapma

Kaynakça

• Akbaş, A. ve Bostancı, A. B. (2019). Öğretmenlerin örgütsel politika algıları ile duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 43-60.
• Akyüz, N. E. (2014). Psikolojik sözleşme ve örgütsel özdeşleşme ilişkisi: Ankara PTT Başmüdürlüğü örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Alemdar, M. (2019). Sosyal sermayenin eğitim-öğretim süreçlerine yansıması: Duygusal okuryazarlık ve duygusal emek bağlamı. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Alev, S. (2018). Öğretmenlerin genel öz yeterlilik algıları ile duygusal emek davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi: İzlenim yönetimi taktiklerinin aracılık rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ashforth, B. E. ve Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy Of Management Review, 18(1), 88-115.
• Balcı, A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Basım, H. N. ve Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 77-90.
• Basım, H. N., Beğenirbaş, M. ve Yalçın, R. C. (2013). Effects of teacher personalities on emotional exhaustion: mediating role of emotional labor. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(3), 1488-1496.
• Beğenirbaş, M. ve Meydan, C. H. (2012). Duygusal emeğin örgütsel vatandaşlık davranışıyla ilişkisi: öğretmenler üzerinde bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 159-181.
• Beğenirbaş, M. ve Yalçın, R. C. (2012). Hizmetkâr liderlik algısının duygusal emek üzerine etkileri: hizmet çalışanları üzerinde bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 19(37), 159-194.
• Beğenirbaş, M. (2013). Kişiliğin öğretme stillerine etkisinde duygusal emek ve tükenmişliğin aracılık rolü: Öğretmenler üzerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bekaroğlu, A. (2011). Kurum içi adaletin şartlı değişken olarak psikolojik sözleşme ihlaline verilen tepkiler üzerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bıyık, Y. ve Aydoğan, A. (2014). Duygusal emek ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 159-180.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Ceylan, A. K. (2017). Öğretmenlerin duygusal emeklerinin sosyo-demografik değişkenler yönünden özellikleri: Batman ili araştırması. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2), 122-132.
• Cihangiroğlu, N. ve Şahin, B. (2010). Organizasyonlarda önemli bir fenomen: Psikolojik sözleşme. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 1-16.
• Cingöz, E. (2018). Öğretmenlerinin duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Cribbs, A. J. (2015). Emotional labor and conflict in schools: Teacher perceptions of the emotional display rules necessary for negative teacher-student interactions.Unpublished doctoral dissertation, University of Pittsburgh, Pittsburgh, PA.
• Çağlayan, B. (2016). Psikolojik sözleşme algısının örgütsel bağlılığa etkisi: Devlet okullarında görev yapan ilkokul ve ortaokul öğretmenleri üzerinde bir uygulama Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi. Çankaya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çaldağ, M. A. (2010). Duygusal emek davranışlarının sağlık çalışanlarında iş sonuçlarına etkileri.Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çavuş, E. (2018). Okulların DNA profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Çay, A. Y. (2019). Okul yöneticilerinin farklılıkları yönetme becerileri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Çekiç, O. ve Göç, A. (2016). İlkokulda görev yapan sınıf öğretmenleri ile liselerde görev yapan branş öğretmenlerinin duygusal emek düzeyleri. VII. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi , Çanakkale,
• Çildir, T. K. (2008). Ankara ilköğretim okullarında çalışan yönetici ve öğretmenlerin takas kuramının algılanmasına ilişkin algıları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çukur, C. Ş. (2009). Öğretmenlerde duygusal işçilik ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Psychology, 33(6), 626-633.
• Dahmaz, A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları ile duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Deliveli, K. (2019). Eğitim örgütleri açısından duygusal emeğin önemi. Toplum Bilimleri Dergisi, 25, 190-215.
• Demircan, P. (2016). İş-aile çatışması – Duygusal emek ilişkisinde lider desteğinin rolü: eğitim üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Diefendorff, J. M. ve Gosserand, R. H. (2003). Understanding the emotional labor process: A control theory perspective. Journal of Organizational Behavior, 24(8), 945-959.
• Diefendorff, J. M., Croyle, M. H. ve Gosserand, R. H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labor strategies. Journal of vocational behavior, 66(2), 339-357.
• Doğan, S. ve Demiral, Ö. (2007). The role and importance of emotional intelligence on institutions’ success. Management and Economy, 14(1), 209-230.
• Doğan Ö. (2017). Okulların sosyal sermaye düzeyleri ile öğretmenlerin psikolojik sözleşmeleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Doğan M. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek ve örgütsel yabancılaşma davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Dönmez, N. (2015). Okullarda görev yapan öğretmenlerin psikolojik sözleşme düzeyleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Erken, S. A. (2018). Lise öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eroğlu, Ş. G. (2014). Örgütlerde duygusal emek ve tükenmişlik ilişkisi üzerine bir araştırma. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute/Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 147-160.
• Ertürk, A., Kara, S. B. K. ve Güneş, D. Z. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: Bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4),1723-1744.
• George, C. (2010). Psychological Contract: Managing and Developing Professional Groups. Maidenhead, G.B.: Open University Press. Chapter 1.
• Göç, A. (2017). Okul Yöneticilerinin duygusal emek ve iş doyumu arasındaki ilişkiye dair bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Güney, S. (2017). Örgütsel davranış (4. Basım). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Güngör Delen, M. (2017). Duygusal emek ve tinsel emek. Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Hargreaves, A. (2001). The emotional geographies of teachers’ relations with colleagues. International Journal Of Educational Research, 35(5), 503-527.
• Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: The commercialization of human felling. University of California Press.
• Hoşgörür, T. ve Yorulmaz, Y. I. (2015). The relationship between teachers' leadership behaviours and emotional labour: Ögretmenlerin liderlik davranışları ile duygusal emekleri arasındaki ilişki. Online Submission, 5(2), 165-190.
• Isenbarger, L. ve Zembylas, M. (2006). The emotional labour of caring in teaching. Teaching and Teacher Education, 22(1), 120-134.
• Kalayci, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. İstanbul: Asil Yayın Dağıtım Ltd.Sti.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel yayın dağıtım, 81-83.
• Karcıoğlu, F. ve Türker, E. (2010). Psikolojik sözleşme ile örgütsel bağlılık ilişkisi: Sağlik çalışanları üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 121-140.
• Kaya, E. (2009). Özel okul öğretmenlerinin duygusal emek davranışını algılama biçimleri ile iş doyumları ve iş stresleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Keleş, Y. (2014). Örgütsel adaletin duygusal emek üzerindeki etkisi: antalya’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Kıral, E. (2016). Psychometric properties of the emotional labor scale in a Turkish sample of school administrators. Eurasian Journal of Educational Research, 63, 71-88, http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2016.63.5.
• Koçak S. (2016). Ortaöğretim kurumlarındaki psikolojik sözleşme üzerinde güçlendirici liderlik davranışlarının rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kruml, S. M. ve Geddes, D. (2000). Exploring the dimensions of emotional labor: The heart of Hochschild’s work. Management Communication Quarterly, 14(1), 8-49.
• Mavi, D. (2015). Öğretmen görüşlerine göre duygusal emek, iş özellikleri ve iş akışı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik sözleşmenin personelin tutum ve davranışlarına etkileri: Tıbbi satış temsilcileri üzerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Moran, C. (2018). İlköğretim kurumlarındaki öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Morrison, E. W. ve Robinson, S. L. (1997). When employees feel betrayed: A model of how psychological contract violation develops. Academy of management Review, 22(1), 226-256.
• Oral, A. G. L. ve Köse S. (2011). Hekimlerin duygusal emek kullanımı ile iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 463-492.
• Önal G. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öz, E. Ü. (2007). Duygusal emek davranışlarının çalışanların iş sonuçlarına etkisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş.
• Özdaşlı, K. ve Çelikkol, Ö. (2012). Psikolojik sözleşme: Kavramsal çerçeve ve bir içerik analizi Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(7), 14-154.
• Özgün, A. ve Tozkoparan, G. (2015). Duygusal emek davranışının iş stresine etkisi: Eğitim sektöründe bir araştırma. Örgütsel Davranış Kongresi, 58-62.
• Polatkan, N. N. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Rafaeli, A. ve Sutton, R. I. (1987). Expression of emotion as part of the work role. Academy of management review, 12(1), 23-37.
• Robinson, S. L. (1996). Trust and breach of the psychological contract. Administrative Science Quarterly, 41 (4), 574-599.
• Rousseau, D. M. ve McLean Parks, J. (1993). The contracts of individuals and organizations. Research In Organizational Behavior, 15, 41-43.
• Rousseau, D. M. (1998). The problem of the psychological contract considered. Journal Of Organizational Behavior, 19, 665-671.
• Sağır, Ö. Ü. M. ve Ekici, F. (2020). Örgütlerde psikolojik sözleşme ve duygusal emek: sanayi işletmeleri örneği. 5. İKSAD uluslararası sosyal bilimler kongresi, 106.
• Savaş, A. C. (2012). İlköğretim okul müdürlerinin duygusal zekâ ve duygusal emek yeterliklerinin öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• TEDMEM. (2014). Öğretmen gözüyle öğretmenlik mesleği (Türk Eğitim Derneği Rapor No. 3). Ankara.
• Truta, C. (2014). Emotional labor and motivation in teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 127, 791-795.
• Turnley, W. H. ve Feldman, D. C. (2000). Re‐examining the effects of psychological contract violations: unmet expectations and job dissatisfaction as mediators. Journal of organizational behavior, 21(1), 25-42.
• Winograd, K. (2003). The Functions of teacher emotions: the good, the bad, and the ugly. Teachers College Record, 105(9), 1641-1673.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2012). Özel dershane öğretmenlerinin psikolojik sözleşmeleri. E]EDLIS Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 11-22.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y., Güner, M. ve Sen, B. (2015). The relationship between teachers' emotional labor and burnout level. Eurasian Journal of Educational Research, 5, 75-90.
• Yılmaz Daban, B. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Yin, H. B., Lee, J. C. K., Jin, Y. L. ve Zhang, Z. H. (2013). Exploring the Relationship among Teachers’ Emotional Intelligence, Emotional Labor Strategies and Teaching Satisfaction. Teaching and Teacher Education, 35, 137-145.
• Zembylas, M. (2004). The emotional characteristics of teaching: An ethnographic study of one teacher. Teaching and Teacher Education, 20(2), 185-201.