Öğretmen Algılarına Göre Okul Öncesi Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları: Antalya İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 37, 4824 - 4846, 31.05.2021

Begümhan Yüksel

https://doi.org/10.26466/opus.892148

Cited By: 2

Öz

Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki memnuniyetlerini artırmada okul yöneticilerinin önemli rol ve sorumluluğu olduğu dikkate alınarak bu araştırmada, okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan kurum yöneticilerinin etik liderlik davranışlarını incelemek amaçlanmıştır. Betimsel tarama modelinde gerçekleştirilen bu araştırmaya 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Antalya il merkezindeki okul öncesi eğitim kurumlarında görev yapan 163 öğretmen dâhil edilmiştir. Araştırmada verilerinin toplanmasında demografik bilgi formu ve “Etik Liderlik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada verilerin analizinde okul öncesi öğretmenlerinin, yöneticilerin etik liderlik davranışına ilişkin algı düzeylerini saptamak için aritmetik ortalamaya, standart sapmaya bakılmış, yaş ve mesleki kıdem değişkenlerine ilişkin ortalamalar arasındaki farkın belirlenmesinde t-testi analizi yapılmıştır. Araştırmada okul öncesi eğitim kurumlarında görev alan yöneticilerin, iletişimsel etik, iklimsel etik, karar vermede etik ve davranışsal etik bağlamında orta düzeyde etik liderlik davranışlarına sahip oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi öğretmeni, okul yöneticisi, etik liderlik

Ethical Leadership Behaviors of Preschool Managers According to Teacher Perceptions: Case of Antalya

Öz

Considering that school administrators have an important role and responsibility in increasing the professional satisfaction of preschool teachers, this study aims to examine the ethical leadership behaviors of institution administrators working in pre-school education institutions. 163 teachers working in pre-school education institutions in the city center of Antalya in the 2020-2021 academic year were included in this research carried out in the descriptive survey model. Demographic information form and "Ethical Leadership Scale" were used to collect data in the study. In the analysis of the data, the arithmetic mean and standard deviation were examined in order to determine the perception levels of the preschool teachers regarding the ethical leadership behavior of the administrators, and the t-test analysis was performed to determine the difference between the means for age and professional seniority variables. In the study, it was determined that administrators working in preschool education institutions have moderate ethical leadership behaviors in the context of communicative ethics, climatic ethics, ethics in decision making and behavioral ethics.

Anahtar Kelimeler

Preschool Teacher, School Administrator, Ethical Leadership

Kaynakça

• Acar, G. ve Kaya, M. (2012). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(1), 95-102.
• Akdoğan, A. ve Demirtaş, Ö. (2014). Etik liderlik davranışlarının etik iklim üzerindeki etkisi: örgütsel politik algılamaların aracı rolü. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 107-124.
• Alatlı, A. (1999). Schrödinger’in kedisi. İstanbul: Boyut Yayınevi.
• Aydın, İ.P. (2002). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Bahar, B. (2019). Etik liderliğin çalışanlar ve örgütler açısından sonuçları: Kavramsal bir inceleme. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları-Dergisi, 11(18), 2506-2524. DOI: 10.26466/opus.553130
• Bandura, A. and Walters, R. H. (1986). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-hall.
• Baştuğ, İ. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik davranışlarına ilişkin öğretmen görüşleri (Konya ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Bridge, B. (2003). Eğitimde vizyoner liderlik ve etkin yöneticilik. İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Brown, M. E. and Treviño, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The leadership quarterly, 17(6), 595-616.
• Brown, M. E., Treviño, L. K. and Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational behavior and human decision processes, 97(2), 117-134.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (13.bs.). Ankara: Pegem yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A. Ç. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin algıladıkları örgütsel güven ve yıldırma arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 37(165), 137-151.
• Ciulla, B. J. (2004). Ethics and leadership effectiveness. J. Antonakis, A.T. Cianciolo and R. J. Sternberg (Ed.). The nature of leadership içinde (s. 302-327). London: Sage.
• Çelik, V. (2012). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çetin, D. (2016). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin iş doyumu ile ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Zirve Üniversitesi, Gaziantep.
• Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirtaş, Ö. ve Akdoğan, A. (2015). The effect of ethical leadership behavior on ethical climate, turnover intention, and affective commitment. Journal of Business Ethics, 130(1), 59-67.
• Erdoğan, Ç. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin etik liderlik davranışları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Erdoğdu, M., Umurkan, F. ve Kuru, T. (2013). Okul yöneticilerinin etik liderlik rolleri ile kurum imajı arasındaki ilişkiler. İZU Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 37–54.
• Ergüç, N. (2002). İlköğretim müfredat laboratuvar okulları müdürlerinin mesleki etik ilkelere ilişkin davranışları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Garcia, V. C. (2003). A case study of a holistic model for the professional development of school administration. (A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Education). University of New Mexico, Albuquerque: New Mexico.
• Gülcan, M., Kılınç, A. ve Çepni, O. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin etik liderlik davranışları gösterme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 123-142.
• Güllü, E. (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre ilköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gültekin, M. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gümüşeli, A. İ. (2004). Okul müdürlerinin öğretim liderliğini sınırlayan etmenler. Eğitim Yönetimi, 2(2), 23-34.
• Haynes, N. M., Emmons, C., and Ben-Avie, M. (1997). School climate as a factor in student adjustment and achievement. Journal of educational and psychological consultation, 8(3), 321-329.
• Helvacı, M. A. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeyleri. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 2(1), 391-410.
• Karagöz, A. (2008). İlk ve orta öğretim okulu müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan etik liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki (Bursa ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karaköse, T. (2007). Okul yöneticilerinin etik liderliği. Çağdaş Eğitim, 32(338), 25–30.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Küçükkaraduman, E. (2006) İlköğretim okul müdürlerinin etik davranışlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Mayer, D. M., Kuenzi, M., Greenbaum, R., Bardes, M. and Salvador, R. B. (2009). How low does ethical leadership flow? Test of a trickledown model. Organizational behavior and human decision processes, 108(1), 1-13.
• Mendonca, M. (2001). Preparing for ethical leadership in organizations. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 18(4), 266-276.
• Moorhouse, J. R. (2002). Desired characteristics of ethical leaders in business educational political and religious organization from East Tennessee (Unpublished doctoral dissertation). East Tennnessee State University, Tennessee.
• Neubert, M. J., Carlson, D. S., Kacmar, K. M., Roberts, J. A. and Chonko, L. B. (2009). The virtuous influence of ethical leadership behavior: Evidence from the field. Journal of Business Ethics, 90(2), 157-170.
• Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.
• Resick, C. J., Hanges, P. J., Dickson, M. W. and Mitchelson, J. K. (2006). A cross-cultural examination of the endorsement of ethical leadership. Journal of Business Ethics, 63(4), 345-359.
• Ruiz-Palomino, P., Ruiz-Amaya, C. and Knörr, H. (2011). Employee organizational citizenship behaviour: The direct and indirect impact of ethical leadership. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 28(3), 244-258.
• Tabachnick B. G. and Fidell L.S. (2013) Using multivariate statistics. (6th edition). Boston: Pearson.
• Tombak, N. ve Bakan, H. (2014). İlköğretim okulu yöneticilerinde etik liderlik: Muğla ili örneği. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 95-121.
• Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi, Elâzığ.
• Uğurlu, C. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yönetici etik liderlik davranışına ilişkin algıları. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 203-213.
• Velasquez, M. G., and Velazquez, M. (2002). Business ethics: Concepts and cases. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Wekesser, C. (1995). Ethics. San Diego, CA: Greenhaven Pres.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda örgütsel güven ölçeğinin geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 739–756.
• Yılmaz (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yılmaz, K. (2008). Eğitim yönetiminde değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yücel, B. G. (2019). Okul öncesi yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Zeren, H. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile bu okullarda görevli öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.