Dijital Sağlık Hizmetlerinin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 38, 5440 - 5472, 15.06.2021

Hilal Özen

https://doi.org/10.26466/opus.927187

Cited By: 2

Öz

Günümüzde COVID-19 salgının da etkisiyle hızla gelişen dijital sağlık hizmetleri giderek önem kazanırken, bireylerin sağlık çalışanlarına yer ve zamandan bağımsız olarak daha hızlı ve kolay ulaşmasına imkânı vermektedir. Sağlık çalışanları ile online ortamda yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmesine de olanak veren tele tıp ve mobil sağlık uygulamaları bireylerin sağlık hizmetlerine erişimini kolaylaştırmaktadır. Eylül 2015’te Birleşmiş Milletler tarafından gerçekleştirilen Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi'nde 193 üye devlet tarafından 17 adet Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi belirlenmiştir. Bu hedeflerin pek çok alanda olduğu gibi sağlık alanında da etkileri bulunmaktadır. BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Zirvesi’ne katılan üye devletlerin sağlıkla ilgili Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinde ilerlemeyi hızlandırmak için bilgi ve iletişim teknolojilerinin potansiyelinden yararlanmayı taahhüt etmelerinden ilham alarak gerçekleştirilen bu çalışma, dünyada ve ülkemizde giderek çok daha ivmeli bir şekilde büyüyen dijital sağlık hizmetleri pazarına dikkatleri çekmek ve bu hizmetleri Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında değerlendirmek üzere hazırlanmıştır. Bu çalışmanın amacı dijital sağlık uygulamaları kapsamında olan aynı zamanda Türkiye’de de yaygınlaşmaya başlayan tele tıp ve mobil sağlık hizmetlerinin, BM’nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ’ne olan etki ve katkılarını incelemektir. Bu bağlamda, belirtilen sağlık uygulamalarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinden Hedef 3’e doğrudan, Hedef 10 ile Hedef 13’e ise dolaylı etkileri bulunduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, dijital sağlık, teletıp, mobil sağlık, sürdürülebilir kalkınma hedefleri

Evaluation of Digital Health Services in Terms of Sustainable Development Goals

Öz

Digital health services which are developing rapidly with the effect of the COVID-19 pandemic give individuals faster and easier access to healthcare professionals, regardless of place and time. Telemedicine and mobile health applications, which also allow face-to-face online interviews with healthcare professionals, facilitate individuals' access to healthcare services. In September 2015, 193 member states determined 17 Sustainable Development Goals (SDG) at “Sustainable Development Summit” held by United Nations. These goals have effects in the field of health as well as in many other areas. This study, inspired by the commitment of the member states participating in the UN Sustainable Development Summit to take advantage of the potential of information and communication technologies for accelerating the progress in health-related Sustainable Development Goals. For this reason, this study draws attention to the increasingly growing digital health services market in Turkey as well as in the world and has been prepared to evaluate these services within the scope of Sustainable Development Goals. The aim of this study, is to examine the impact and contribution of telemedicine and mobile health services, that are also spreading in Turkey, on sustainable development goals. In this context, it has been concluded that the specified health practices have direct effects on SDG 3, and indirect effects on SDG 10 and SDG 13.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, digital health, telemedicine, mobile health, sustainable development goals

Kaynakça

• Acıbadem evinizde, (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.acibadem.com.tr/acibadem-evinizde/ adresinden erişildi.
• Ada sigorta canlı ve görüntülü sağlık danışmanlığı hizmeti, 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.adasigorta.com.tr/sayfa-canli-ve-goruntulu-saglik-danismanligi-hizmeti-8 adresinden erişildi.
• Ak, B. (2013). Sağlıkta yeni hedef: Dijital hastaneler. Akademik Bilişim 2013 – XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. 23-25 Ocak 2013 – Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 971-976.
• Akdağ, R. (2012). Türkiye sağlıkta dönüşüm programı, değerlendirme raporu (2003-2011), 1 Nisan 2021 tarihinde https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/SDPturk.pdf adresinden erişildi.
• Akdeniz’den, e-dergi (Ocak-Şubat 2021). Kanser Tedavisinde Son Teknoloji Akdeniz Üniversitesi’nde. 15 Nisan 2021 tarihinde http://galeri.akdeniz.edu.tr/Akdenizden/pdf/e-Akdenizden-03.pdf adresinden erişildi.
• Alam, M. Z., Hu, W. ve Barua, Z. (2018). Using the UTAUT model to determine factors affecting acceptance and use of mobile health (mHealth) Services in Bangladesh. Journal of Studies in Social Sciences, 17(2), 137-172.
• Alverson, D. C. (2021). International and global telemedicine: Making It Work. Telemedicine, Telehealth and Telepresence içinde (s.235-255). Springer Nature Switzerland AG 2021 235 R. Latif et al. (eds.). https://doi.org/10.1007/978-3-030-56917-4_15.
• Anadolu Sigorta 7/24 Sağlık Danışmanlığı, (2020, Mart 24). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.anadolusigorta.com.tr/medyada-biz/basin-bultenleri/anadolu-sigortadan-7-24-canli-ve-goruntulu-saglik-danismanligi-hizmeti adresinden erişildi.
• Asi, Y. M., and Williams, C. (2018). The role of digital health in making progress toward Sustainable Development Goal (SDG) 3 in conflict-affected populations. International Journal of Medical Informatics, 114, 114-120, http://dx.doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2017.11.003.
• Bektaş, G. ve Şimşek, F. (2016). İleri yaş sağlık turizminde mobil sağlık hizmetlerinin önemi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(4), 179-185.
• BM – Birleşmiş Milletler, Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi, (t.y.). 17 Hedef - Tarihi, 20 Mart 2021 tarihinde https://sdgs.un.org/goals adresinden erişildi.
• CCR Easy Connetct Video, (2019). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.ccr.group/easyconnect-video/ adresinden erişildi.
• Deloitte, 2021 Global Healthcare Outlook: Accelerating Industry Change, 5 Nisan 2021 tarihinde https://www2.deloitte.com/global/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/global-health-care-sector-outlook.html adresinden erişildi.
• Denizli Özel Sağlık Hastanesi, Sağlık Evde (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.saglikhastanesi.com.tr/saglik-evinizde/ adresinden erişildi.
• Dijital Hastane, (2015, 2 Eylül). HBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi), 5 Nisan 2021 tarihinde https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,4881/hbys-hastane-bilgi-yonetim-sistemi.html adresinden erişildi.
• Doctor Turkey, (2020). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.doctorturkey.com.tr/ adresinden erişildi.
• Doğramacı, Y. G. (2020). Teletıp, Sağlık Turizmi ve Uzaktan Sağlık Hizmetleri: Mesafeli Sözleşmeler. İstanbul Hukuk Mecmuası, 78(2), 657-710. DOI: 10.26650/mecmua.2020.78.2.0014.
• Dünya Gazetesi (2018, 1 Aralık). E-sağlık sektöründeki büyüme ivme kazandı. 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.dunya.com/saglik/e-saglik-sektorundeki-buyume-ivme-kazandi-haberi-433626 adresinden erişildi.
• Faggini, M., Cosimato, S., Nota, F. D., and Nota, G. (2018). Pursuing Sustainability for Healthcare through Digital Platforms. Sustainability, 11, 1-15, doi:10.3390/su11010165.
• Florence Online Tıbbi Danışma Hizmeti, (2020). 5 Nisan 2021 tarihinde https://online.florence.com.tr/ adresinden erişildi.
• Frank, S. R. (2000). Digital health care—the convergence of health care and the Internet. Journal of Ambulatory Care Management, 23(2) 8–17.
• Gromenko, A. (2021). 7 points checklist for mobile health app development, 19 Nisan 2021 tarihinde https://code-care.com/blog/healthcare-mobile-application-development/ adresinden erişildi.
• Hizmet Hastanesi e-Doktor, (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.hizmethastanesi.com/kampanyalar/hizmet-hastanesi-e-doktor/ adresinden erişildi.
• İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SKD Türkiye), (2016). 100 Maddede Sürdürülebilirlik Rehberi, 5 Nisan 2021 tarihinde http://www.skdturkiye.org/files/yayin/100-maddede-surdurulebilirlik-rehberi.pdf adresinden erişildi.
• Kent Online Doktor, (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.kentsaglikgrubu.com/online-doktor.html adresinden erişildi.
• Khilnani, A., Schulz, J., and Robinson, L. (2020). The COVID-19 pandemic: new concerns and connections between eHealth and digital inequalities. Journal of Information, Communication and Ethics in Society, 18(3) 393-403, DOI 10.1108/JICES-04-2020-0052.
• Kılınç Hukuk ve Danışma, (2020). Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Dijitalleşmesi. 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.kilinclaw.com.tr/turkiyede-saglik-hizmetlerinin-dijitallesmesi/ adresinden erişildi.
• Konduri, N., Aboagye-Nyame, F., Mabirizi, D., Hoppenworth, K., Kibria, M. G., Doumbia, S., Williams, L. ve Mazibuko, G. (2018). Digital health technologies to support access to medicines and pharmaceutical services in the achievement of sustainable development goals. Digital Health, 4, 1-26, DOI: 10.1177/2055207618771407.
• Kosif, K. F. (2019). Kurumların Dijital Dönüşüm Süreçlerinin İncelenmesi: Bir Sağlık Kurumu İçin Öneri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Enformatik ABD, İstanbul.
• Kuter, N. ve Ünal, H. E. (2009). Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Etkileri. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 9( 2), 146-156.
• Mathews, S. C., McShea, M, Hanley, C. L., Ravitz, A., Labrique, A. B. ve Cohen, A. B. (2019). Digital health: a path to validation. NPJ Digital Medicine, 2, 1-9, https://doi.org/10.1038/s41746-019-0111-3.
• Medical Park Evde, (2020, Mayıs 6). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.medicalpark.com.tr/online-doktor-gorusmesi/n-230 adresinden erişildi.
• Medicana Online Hekim, (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.medicana.com.tr/ OnlineHekim adresinden erişildi.
• Memorial E-Doktor (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.memorial.com.tr/memorial-evinizde adresinden erişildi.
• Merrell, R. C., ve Doarn, C. R. (2016). Sustainable Development Goals and Telemedicine. Telemedicine and E-health, 22, 10, DOI: 10.1089/tmj.2016.29013.rcm.
• Miaclinics E-Doktor - Online Doktor, (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://miaclinics.com/e-doktor-ve-goruntulu-doktor-gorusmesi/ adresinden erişildi.
• Mburu, S. N., and Kamau, O. (2018). Framework for Development and Implementation of Digital Health Policies to Accelerate the Attainment of Sustainable Development Goals: Case of Kenya eHealth Policy. 11th Health Informatics in Africa Conference (HELINA 2018), 32-38.
• Novillo-Ortiz, D, Marin, H. D. F., Saigí-Rubió, F. (2018). The role of digital health in supporting the achievement of the Sustainable Development Goals (SDGs). International Journal of Medical Informatics, 114, 106-107, https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2018.03.011.
• Özge, A. ve Uludüz, D. (2020). Pandemi Döneminde Öne Çıkan Bir Gerçek: Teletıp Uygulamaları. Nörolojik Bilimler ve COVID-19 içinde (s.79-85). 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri.
• Palozzi, G., Schettini, I. ve Chirico, A. (2020). Enhancing the Sustainable Goal of Access to Healthcare: Findings from a Literature Review on Telemedicine Employment in Rural Areas. Sustainability, 12, 3318; doi:10.3390/su12083318.
• Peker, S. V, Giersbergen M. Y. V. ve Biçersoy, G. (2018). Sağlık bilişimi ve Türkiye’de hastanelerin dijitalleşmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 3(3), 228-267.
• Presti, L. L., Testa, M., Marino, V., ve Singer, P. (2019). Engagement in healthcare systems: Adopting digital tools for a sustainable approach. Sustainability, 11, 1-15; doi:10.3390/su11010220.
• Sherman, J. D., Thiel, C., MacNeill, A., Eckelman, M. J., Dubrow, R., Hopf, H. Lagasse, R., Bialowitz, J.Costello, A., Forbes, McG., Stancliffe, R., Anastas, P., Anderko, L., Baratz, M., Barna, S., Bhatnagar, U., Burnham, J. Cair, Y. ve Bilec, M. M. (2020). The green print: Advancement of environmental sustainability in healthcare. Resources, Conservation and Recycling, 161, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2020.104882
• Statista, (2021). 2015 ilk çeyreğinden 2020 son çeyreğine kadar Google Play’de bulunan mobil sağlık aplikasyon sayısı. 5 Nisan 2021 tarihinde https://www.statista.com/statistics/779919/health-apps-available-google-play-worldwide/ adresinden erişildi.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Bilgi ve Belge Yönetimi Dairesi Başkanlığı, (2020). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Değerlendirme Raporu, ISBN NO : 978-605-7751-13-3, Ankara.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (t.y.). Sürdürülebilir Kalkınma Hakkında Temel Bilgiler. 5 Nisan 2021 tarihinde http://www.surdurulebilirkalkinma.gov.tr/temel-tanimlar/ adresinden erişildi.
• Telemedico, (t.y.). 5 Nisan 2021 tarihinde https://telemedi.co/tr/ adresinden erişildi.
• Tezcan, C. (2016). Sağlığa yenilikçi bir bakış açısı: Mobil sağlık. TÜSİAD-T/2016-03/575. 5 Nisan 2021 tarihinde https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/8676-dunya-ornekleri-isiginda-turkiyede-mobil-saglik adresinden erişildi.
• Tongue, B. (2019). Designing sustainability into the Digital Healthcare Revolution. British Journal of Healthcare Management, 25(4), 1-3. https://doi.org/10.12968/bjhc.2019.0038.
• TÜİK, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2020, Sayı:33679, 1 Nisan 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2020-33679 adresinden erişildi.
• Türk Tabipleri Birliği (TTB), (2021). 1 Nisan 2021 tarihinde https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/teletip_hakkinda_gorus.pdf adresinden erişildi.
• UN Sustainable Development Summit 2015, Press Release (BM Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi 2015, Basın Bülteni) 15 Mart 2021 tarihinde https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/8331Curtain%20raiser%20PR_Sustainable%20Development%20Summit.pdf adresinden erişildi.
• Yıldız, H. (2016). Innovative practices ın the healthcare ındustry within the context of sustainability: Green hospitals. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi KAÜİİBFD, 7, 13, 323-340.
• Yıldırım, H. H., ve Konca, M. (2018). Türkiye'de özel sağlık kurumları sektörü: mevcut durum, sorunlar ve çözüm öneriler. TÜSPE-Türkiye Sağlık Politikaları Enstitüsü, TÜSPE Yayınları, Göktuğ Ofset, Ankara.
• Weinstein, R. S., Lopez, A. M., Joseph, B. A., Erps, K. A., Holcomb, M., Barker, G. P., Krupinski, E. A. (2014). Telemedicine, telehealth, and mobile health applications that work: Opportunities and barriers. The American Journal of Medicine, 127(3), 183-187.
• Wernhart, A., Gahbauer, S. ve Haluza, D. (2019). eHealth and telemedicine: practices and beliefs among healthcare professionals and medical students at a medical university. Plos One, 14(2)xx-xx, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0213067.
• WHO, World Health Organization-a (2010). Telemedicine: Opportunities and developments in Member States. Report on the second global survey on eHealth Global Observatory for eHealth series - Volume 2. 2 Nisan 2021 tarihinde https://www.who.int/goe/publications/goe_telemedicine_2010.pdf adresinden erişildi.
• WHO, World Health Organization-b (t.y.). Digital health-overview. 23 Mart 2021 tarihinde https://www.who.int/health-topics/digital-health#tab=tab_1 adresinden erişildi.
• World commission on environment and development (WCED) (1987). Our Common Future: Report of the World Commission on Environment and Development. Oxford: Oxford University Press.