Public Relations against the Fifth Column: Analysis of Nadi and Sertel's Articles on the Fifth Column on the Axis of Informing the Public

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 41, 3654 - 3678, 01.09.2021

Murat Başarır

https://doi.org/10.26466/opus.959398

Öz

The aim of this study is to evaluate the frameworks of the information presented to the public about the fifth column activities, which came to the fore at a time when the Second World War started and the concerns about its spread to Turkey increased, in terms of public relations. Based on the document analysis carried out for this purpose, the existence of Cumhuriyet newspaper writer Yunus Nadi’s and Tan newspaper writer M. Zekeriya Sertel’s columns in 1940 on the fifth column activities have been determined and these articles have been selected as purposeful samples. The information of the selected columns has been processed and analyzed by thematic coding in the qualitative data analysis program Maxqda. As a result of the analyzes made, it has been observed that the relevant writers presented contents that can be evaluated in the categories of 'describing the fifth column' and 'opposing the fifth column activities', to the public. In the explanation category of the fifth column, it has been determined that references were presented, descriptions were made and examples were shown; in the category of resistance, it was seen that the necessity to be vigilant by preserving national unity was emphasized, examples of attitudes and behavior patterns that people should apply against the fifth column were presented. The study differs from its counterparts in dealing with the handling of the issue by the gatekeepers in the Turkish press in the golden age of fifth column activities.

Anahtar Kelimeler

Public Relations, Fifth Column, Propaganda, Public Opinion, History of Public Rela-tions

Beşinci Kola Karşı Halkla İlişkiler: Nadi ve Sertel’in Beşinci Kola Dair Kaleme Aldıkları Köşe Yazılarının Kamuoyunu Bilgilendirme Ekseninde Analizi

Öz

Bu çalışmanın amacı, İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı ve Türkiye’ye sıçramasına yönelik endişelerin arttığı bir dönemde gündeme gelen beşinci kol faaliyetlerine dair kamuoyuna sunulan enformasyondaki çerçeveleri halkla ilişkiler açısından değerlendirmektir. Bu maksatla gerçekleştirilen doküman incelemesine bağlı olarak 1940 yılında Cumhuriyet gazetesi yazarı Yunus Nadi ile Tan gazetesi yazarı M. Zekeriya Sertel’in beşinci kol faaliyetlerini konu alan köşe yazılarının varlığı tespit edilmiş ve bu yazılar amaçlı örneklem olarak seçilmiştir. Seçilen köşe yazılarındaki enformasyon, nitel veri analiz programı Maxqda’da tematik kodlamaya tabi tutularak işlenmiş ve analizleri gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler neticesinde, ilgili yazarların ‘beşinci kolu anlatma’ ve ‘beşinci kol faaliyetlerine karşı koyma’ kategorileri içerisinde değerlendirilebilecek içerikleri kamuoyuna sundukları gözlenmiştir. Beşinci kolu açıklama kategorisinde referansların sunulduğu, betimlemelerin yapıldığı, örneklerin gösterildiği tespit edilmiş; karşı koyma kategorisinde ise milli birliği muhafaza ederek müteyakkız kalınması gerektiğinin vurgulandığı, kişilerden beşinci kola karşı tatbik etmeleri gereken tutum ve davranış kalıplarına yönelik örneklerin sunulduğu görülmüştür. Çalışma, beşinci kol faaliyetlerinin altın çağında, konunun Türk basınında eşik bekçilerince işlenişini ele almasıyla benzerlerinden ayrılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Halkla İlişkiler, beşinci kol, propaganda, kamuoyu, halkla ilişkiler tarihi

Kaynakça

• Akbulut, E. (2017). Halkla ilişkilerin tarihsel gelişimi. İçinde F. Geçikli (Ed.), Halkla ilişkiler (s.30-48). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Akdenizli, B. (2012). Gazete haberciliğinde içerik çözümleme yöntem ve tekniği: Sunum ve temsil üzerine bir uygulama. Içinde Ö. Güllüoğlu (Ed.), İletişim bilimlerinde araştırma yöntemleri: Yazılı metin çözümleme (1. Baskı, s.133-162). Ankara: Ütopya.
• Atabek, N. (2002). Kamuoyu, medya ve demokrasi. Kurgu, 19(1), 214-229.
• Atabek Şendur, G. ve Atabek, Ü. (2007). Medya metinlerini çözümlemek: Içerik, göstergebilim ve söylem çözümleme yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Başarir, M. (2020). II. Dünya Savaşı döneminde müttefik devletlere yapılan bir basın gezisinin halkla ilişkiler tarihi, modelleri ve uygulamaları kapsamında analizi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 8(2), 961-983. https://doi.org/10.19145/e-gifder.726514.
• Berkes, N. (1942). Propaganda nedir?. Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi.
• Broom, G. M. and Sha, B. L. (2013). Cutlip and Center’s effective public relations (11th ed). Boston: Pearson. Çetin, B.N. (2016). Propaganda olgusu ve propagandanın amerikanlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 239-266. https://doi.org/10.18069/fusbed.61313.
• Çi̇fci̇, M. ve Yildirim, T. (2012). Kâşgarlı Mahmud’un kullandığı temel propaganda teknikleri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 32, 33-41.
• Çolak, S. ve Aydar, M. (2020). Savaş ve propaganda: 1683 Viyana Kuşatması üzerine bir değerlendirme. Belleten, 84(301), 1045-1096. https://doi.org/10.37879/belleten.2020.1045.
• Domenach, J.-M. (1995). Politika ve propaganda (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Geçi̇kli̇, F. (1999). Geçmişten günümüze propaganda kavramı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi | Istanbul University Faculty of Communication Journal, 9, 265-276. https://doi.org/10.17064/iüifhd.25289.
• Grunig, J. E. (2005). İletişim, halkla ilişkiler ve etkin örgütler: Kitaba genel bir bakış. Içinde J. E. Grunig (Ed.) ve E. Özsayar (Çev.), Halkla ilişkilerde ve iletişim yönetiminde mükemmellik (s.11-42). İstanbul: Rota yayınları.
• Güllüoğlu, Ö. (2014). Halkla ilişkiler ve propaganda ilişkisi üzerine kuramsal bir değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 12(1-2), 505-520.
• Kapani, M. (1997). Politika bilimine giriş (9. bs). Ankara: Bilgi Yayinevi.
• Loeffel, R. (2015). The fifth column in world war II: Suspected subversives in the pacific war and Australia. London: Palgrave Macmillan UK.
• MacDonnell, F. (1995). Insidious foes: The Axis Fifth Column and the American home front. UK:Oxford University Press.
• Mardin, B. (1988). Halkla ilişkilerin ABD’de gelişimi ve Avrupa’ya girişi. 21-26. Halkla İlişkiler Sempozyumu-87, Ankara: Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Nadi, Y. (1940a, 16 Mayıs). Beşinci kol, hıyanet kolu!... Cumhuriyet, s. 1,6.
• Nadi, Y. (1940b, 30 Mayıs). Her memlekette beşinci kol. Cumhuriyet, s. 1,6.
• Nadi, Y. (1940c, 5 Haziran). Bütün milletçe tutacağımız tek yol milli birlik yoludur. Cumhuriyet, s.1,6.
• Özer, N. P. (2019). Propagandada yöntemler, araçlar ve bir propaganda modeli olarak; Herman ve Chomsky propaganda modeli. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 1(1), 15-30.
• Özkan, A. (2018). Propaganda çeşitleri. İçinde M. Karaca ve C. Çakı (Ed.), İletişim ve Propaganda (s.75-114). Eğitim yayınevi.
• Peltekoğlu, F. (2016). Halkla ilişkiler nedir (9. bs). İstanbul: Beta Yayınları.
• Seitel, F. P. (2016). Halkla ilişkiler uygulaması (S. Mengü, Çev.). Ankara:Nobel.
• Sertel, M. Z. (1940a, 20 Ağustos). Beşinci kola karşı altıncı kol. Tan, s. 1,2.
• Sertel, M. Z. (1940b, 21 Ağustos). Altıncı kolun vazifeleri. Tan, s. 1,2.
• Sertel, M. Z. (1940c, 23 Ağustos). Altıncı kol uyanık ve faaliyettedir. Tan, s. 1,2.
• Sezgin, M. (2007). Meslek yüksekokulları için MEB-YÖK uyumlu halkla ilişkiler (1. bs). Konya: Yücemedya.
• Şehi̇toğlu, M. ve Doğanay, R. (2019). İran kaynaklarına göre Nazi döneminde almanların iran’daki casusluk ve propaganda faaliyetleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 449-465. https://doi.org/10.18069/firatsbed.538773.
• Tarhan, A. (2008). Halkla ilişkiler modelleri. İçinde A. Kalender ve M. Fidan (Ed.), Halkla ilişkiler (s.121-144). Konya: Tablet yayınları.
• TDK. (2021a). Beşinci kol. https://sozluk.gov.tr/ erişim tarihi: 16.06.2021.
• TDK. (2021b). İçinde Şüyuu vukuundan beter. https://sozluk.gov.tr/ erişim tarihi: 28.06.2021.
• Terkan, B. (2005). Gündem belirleme: Medya ve siyasal gündem üzerine bir çalışma. Konya: Tablet Kitabevi.