Eldivan İlçesinde Yaşayan Yaşlılara İnformal Bakım Verenlerin Bakım Yükleri

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 43, 6764 - 6789, 07.11.2021

Tahsin Barış Değer , Yadigar Ordu

https://doi.org/10.26466/opus.926095

Cited By: 2

Öz

Çalışmada Eldivan ilçesinde yaşayan yaşlılara bakım veren aile bireylerinin (informal bakım veren) bakım yükünü tespit etmek amaçlandı. Bakım veren katılımcılara mahalle muhtarlarından destek alınarak ulaşıldı ve görüşmeler yüz yüze gerçekleştirildi. Katılımcıların bakım yükü Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği (ZBYÖ) kullanılarak tespit edildi. Yaşlıların ve bakım verenlerin sosyodemografik, sağlık ve sosyal verilerine araştırmacılar tarafından tasarlanan sorularla ulaşıldı. Yaşlıların bağımlılık seviyeleri Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği ile tespit edildi. Bakım verenlere ait ZBYÖ puan ortalaması 31,05±15,81 olarak bulundu. İleri yaşta olan, eğitim seviyesi düşük olan, kronik hastalığı bulunan, kronik hastalık ve kullanılan ilaç sayısı fazla olan, uyku problemi yaşayan ve bir işte çalışmıyor olan bakım verenlerde bakım yükü yüksek, evden sık sık dışarıya çıkan, düzenli yürüyüş ve spor yapan, ailesi ile vakit geçiren ve bilgisayar kullanan bakım verenlerde bakım yükü düşük olarak bulundu.Yatalak olan, bir engeli bulunan ve idrarını tutamayan (inkontinans) yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü yüksek olarak bulundu. Yaşlının bağımlılığı artış gösterdikçe bakım verenin yükünün de artırdığı tespit edildi.

Anahtar Kelimeler

Bakım Yükü, Bakım Veren, Yaşlı Bakımı

Destekleyen Kurum

Çankırı Karatekin Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Projesi (BAP) kapsamında desteklenmiştir

Proje Numarası

Proje No: EYO 080120B27

Teşekkür

Çalışmanın gerçekleştirilmesinde desteğini esirgemeyen Eldivan Kaymakamı Emre OĞUZTÜRK, İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Müdürü Kadir MARTİN ve ilçe mahalle muhtarlarına teşekkürü bir borç biliriz.

Care Burden of Informal Caregivers of the Elderly Living in Eldivan District

Öz

In the study, it was aimed to determine the care burden of family members (informal caregivers) who care for the elderly living in Eldivan district. Caregiving participants were reached with the support of the neighborhood headmen and the interviews were held face to face. The care burden of the participants was determined using the Zarit Care Burden Scale (ZCBS). Sociodemographic, health and social data of the elderly and their caregivers were reached with questions designed by the researchers. The addiction levels of the elderly were determined with the Katz Daily Living Activities Scale. The mean ZCBS score of the caregivers was found to be 31.05 ± 15.81. Care burden was found to be high in caregivers who are aged adult, have low education level, have chronic diseases, have the high number of drugs used, have sleep problems and are not working, and to be low in caregivers who go out from home often, walks regularly, spend time with their family and use computers. Care burden was found to be high in the caregivers who care for the bedridden, disabled, and incontinent elderly. It was determined that as the dependence of the elderly increased, the burden of the caregiver also increased.

Anahtar Kelimeler

Care Burden, Caregiver, Elderly Care

Proje Numarası

Proje No: EYO 080120B27

Kaynakça

• Altay, B., Erkuran, H. ve Aydın Avci, İ. (2018). Alzheimerlı hastaya bakım verenlerin bakım yükü ve etkileyen faktörler. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 1-8.
• Arik, G., Varan, H. D., Yavuz, B. B., Karabulut, E., Kara, O., Kilic, M. K., … Cankurtaran, M. (2015). Validation of Katz index of independence in activities of daily living in Turkish older adults. Archives of Gerontology and Geriatrics, 61(3), 344–350.
• Ay, S., Ünübol, H., Ezer, S., Omay, O. ve Sayar, G. (2017). Evaluation of the relationship between caregiver burden, coping styles and levels of anxiety and depression in caregivers of old age patients. Family Practice and Palliative Care, 2(3), 38-44.
• Blanco, V., Guisande, M. A., Sánchez, M. T., Otero, P., López, L. ve Vázquez, F. L. (2019). Síndrome de carga del cuidador y factores asociados en cuidadores familiares gallegos [Caregiver burden and associated factors in family caregivers in the Community of Galicia, Spain]. Revista Espanola de Geriatria y Gerontologia, 54(1), 19–26.
• Bostan, H. ve Sertkaya Doğan, Ö. (2019). Türkiye’nin demografik dönüşümü ve nüfus projeksiyonlarına göre fırsatlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 24(41), 61-90.
• Chan, S. W. C. (2010). Family caregiving in dementia: The Asian perspective of a global problem. Dement Geriatr Cogn Disord, 30, 469-478.
• Dağdeviren, T., Demir, N., Adahan, D., Dağdeviren, M. ve Tekin, O. (2020). Evde sağlık hizmeti alan hastaların bakım verenlerinde bakım yükü. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 186-195.
• Erdem, M. (2010). Yaşlıya bakım verme. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(3), 101-106.
• Erkan, H. ve Altuntaş, M. (2019). Evde sağlık hizmeti alan hastalarda bakım yükünün değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal, 19(3), 591-601.
• Ge, L. ve Mordiffi S. Z. (2017). Factors associated with higher caregiver burden among family caregivers of elderly cancer patients: a systematic review. Cancer Nurs, 40(6), 471-478.
• Ghazawy, E. R., Mohammed, E. S., Mahfouz, E. M., ve Abdelrehim, M. G. (2020). Determinants of caregiver burden of persons with disabilities in a rural district in Egypt. BMC Public Health, 20(1), 1156.
• Hirono, N., Kobayashi, H. ve Mori, E. (1998). Caregiver burden in dementia: evaluation with a Japanese version of the Zarit caregiver burden interview. No To Shinkei, 50(6), 561-567.
• Honea, N. J., Brintnall, R., Given, B., Sherwood, P., Colao, D. B., Somers, S. C. ve Northouse, L. L. (2008). Putting Evidence into Practice: Nursing assessment and interventions to reduce family caregiver strain and burden. Clinical Journal of Oncology Nursing, 12(3), 507–516.
• İnci, F. (2006). Bakım Verme Yükü Ölçeği'nin Türkçe'ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirliği. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalı, Denizli.
• İnci, F. H. ve Erdem, M. (2008). Bakım verme yükü ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11(4), 85-95.
• Jafari, H., Ebrahimi, A., Aghaei, A., ve Khatony, A. (2018). The relationship between care burden and quality of life in caregivers of hemodialysis patients. BMC Nephrology, 19(1), 321.
• James, K., Thompson, C., Holder Nevins, D., Donaldson Davis, K., Willie-Tyndale, D., McKoy Davis, J., … Eldemire-Shearer, D. (2021). Socio-demographic, Health and Functional Status Correlates of Caregiver Burden Among Care Recipients Age 60 Years and Older in Jamaica. Journal of Community Health, 46(1), 174–181.
• Karaca, T., Altinbas, Y. ve Aslan, S. (2019). Caring for patients with a tracheostomy at home: A descriptive, cross-sectional study to evaluate health care practices and caregiver burden. Wound Management & Prevention, 65(3), 22–29.
• Karahan, A. ve İslam, S. (2014). Fiziksel engelli çocuk ve yaşlı hastalara bakım verme yükü üzerine bir karşılaştırma çalışması. Clinical and Experimental Health Sciences, 3(5), 1-7.
• Katz, S. (1983). Assessing self maintenance: Activities of daily living, mobility and instrumental activities of daily living. JAGS, 31(12), 721-726.
• Korkut, G. ve Gençtürk, Z. (2019). Yaşlılara bakım veren aile bireylerinde algılanan bakım yükü ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 3(3), 53-78.
• Misra, S., Oswal, R. ve Patel, M. (2020). Family burden in caregivers of elderly with cognitive impairment residing in rural and tribal population of a district in Western India - A baseline study. Indian Journal of Community Medicine: Oofficial Publication of Indian Association of Preventive & Social Medicine, 45(4), 445–447.
• Muñoz Bermejo, L., Postigo Mota, S., Casado Verdejo, I., ve De Llanos Peña, F. (2015). El cuidador mayor de personas mayores. Sobrecarga y apoyosocıal [elderly caregıvers of elderly people: burden and socıal support]. Revista de Enfermeria (Barcelona, Spain), 38(12), 52–58.
• Pehlivanoğlu, E. F. Ö., Özkan, M. U., Balcıoğlu, H., Bilge, U., Ünlüoğlu, İ. (2018). Yaşlılar için Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği'nin Türkçe' ye uyarlanması ve güvenilirliği. Ankara Med J, 2, 219-223.
• Sağlam, Z., Koç, Z., Çınarlı, T. ve Korkmaz, M. (2016). Altmışbeş yaş ve üzeri bireylere bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yükü ile etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 40-60.
• Shrestha, D., Rathi, S., Grover, S., Taneja, S., Duseja, A., Chawla, Y. K. ve Dhiman, R. K. (2020). Factors Affecting Psychological Burden on the Informal Caregiver of Patients with Cirrhosis: Looking Beyond the Patient. Journal of Clinical and Experimental Hepatology, 10(1), 9–16.
• Sinha, P., Desai, N. G., Prakash, O., Kushwaha, S. ve Tripathi, C. B. (2017). Caregiver burden in Alzheimer-type dementia and psychosis: A comparative study from India. Asian Journal of Psychiatry, 26, 86–91.
• Sögüt, Ç. ve Erbay Dündar, P. (2017). Evaluation of caregivers' burden of the patients receiving home health service in Manisa. Turkish Journal of Public Health, 15(1), 37-46.
• Soysal, P. (2017). Günlük yaşam aktiviteleri. A. T. Işık ve P. Soysal (Ed.), Geriatri Pratiğinde Ölçekler içinde, (s.34). İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevleri Yayıncılık, 1. Baskı.
• Sütlü, S., Yılmaz, M. ve Mandıracıoğlu, A. (2020). Identifying the caregiver burden for the elderly population aged≥85 years in a province. Ege Tıp Dergisi, 59(4), 302-309.
• Tamanini, J. T., Santos, J. L., Lebrão, M. L., Duarte, Y. A. ve Laurenti, R. (2011). Association between urinary incontinence in elderly patients and caregiver burden in the city of Sao Paulo/Brazil: health, wellbeing, and ageing study. Neurourology and Urodynamics, 30(7), 1281–1285.
• Tarı Selçuk, K. ve Avcı, D. (2016). Kronik hastalığa sahip yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü ve etkileyen etmenler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-9.
• Tessitore, A., Marano, P., Modugno, N., Pontieri, F. E., Tambasco, N., Canesi, M., … Antonini, A. (2018). Caregiver burden and its related factors in advanced Parkinson's disease: Data from the PREDICT study. Journal of Neurology, 265(5), 1124–1137.
• Toseland, R.W., Smith, G., McCallion, P. (2001). Family Caregivers of the frail Elderly. A. Gitterman (Ed.), Handbook of social work practice with vulnerable and resilient populations içinde (s.548-581). New York, Columbia University Press, Second Edition.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 05 Nisan 2021 tarihinde http://sozluk.gov.tr adresinden erişildi.
• Türken Gel, K. ve Tokur Kesgin, M. (2017). İnformal bakım verenlerin bakım yüküne ilişkin hemşirelerin görüşleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(4), 267-278.
• Unver, V., Basak, T., Tosun, N., Aslan, O. ve Akbayrak, N. (2016). Care burden and self-efficacy levels of family caregivers of elderly people in Turkey. Holistic Nursing Practice, 30(3), 166–173.
• Uşarel, C. ve Işık, A. T. (2017). Bakıcı tükenmişliği. A. T. Işık ve P. Soysal (Ed.), Geriatri Pratiğinde Ölçekler içinde, (s.206). İstanbul: İstanbul Tıp Kitapevleri Yayıncılık, 1. Baskı.
• Yu, H., Wang, X., He, R., Liang, R. ve Zhou, L. (2015). Measuring the caregiver burden of caring for community-residing people with Alzheimer's disease. PloS One, 10(7), e0132168.
• Zarit, S. H., Reever, K. E. ve Bach-Peterson, J. (1980). Relatives of the impaired elderly: Correlates of feelings of burden. Gerontologist, 20, 649-655.