Comparison of OECD Countries in Terms of Health Resource Indicators Using TOPSIS and VIKOR Methods

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 44, 7668 - 7692, 26.12.2021

Yeter Demir Uslu

https://doi.org/10.26466/opus.961183

Cited By: 1

Öz

This study, it is aimed to compare the OECD countries by using multi-criteria decision-making methods of eight different health resource indicators. Countries and/or indicators with missing data were not included in the study, in which 2019 data were used. TOPSIS and VIKOR methods, which are among the multi-criteria decision-making methods, were used and the countries were ranked in terms of the determined health resource indicators and finally, the results obtained by the two methods were compared. It was assumed that the criteria covered in the study were of equal importance and TOPSIS and VIKOR analyzes were performed under this assumption. Microsoft Excel program was used in the implementation of the methods. Five of the criteria used in the study belong to the "medical technology" indicators in the OECD's health resources classification. To rank OECD countries, the evaluation of medical technology indicators, unlike other studies in the literature, is the original aspect of the study. Similar rankings were obtained as a result of analyzes with TOPSIS and VIKOR methods. It has been observed that Turkey ranks 25th in both methods among the 26 OECD countries covered in the study. It has been concluded that to reach the health resource levels of developed and rich countries, Turkey needs additional resources and that existing resources should be directed to more medical technology areas.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, VIKOR, Health Resources, Health Resource Indicators, OECD Countries

TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri Kullanılarak OECD Ülkelerinin Sağlık Kaynağı Göstergeleri Açısından Karşılaştırılması

Öz

Bu çalışmada sekiz farklı sağlık kaynağı göstergesinin çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılarak OECD ülkelerinin karşılaştırılmasının yapılması amaçlanmıştır. 2019 yılı verileri kullanılan çalışmada eksik verileri bulunan ülkeler ve/veya göstergeler çalışmaya dahil edilmemiştir. Çok kriterli karar verme yöntemlerinden TOPSIS ve VIKOR yöntemleri kullanılarak, belirlenen sağlık kaynağı göstergeleri açısından ülkelerin sıralamaları yapılmış ve nihayetinde iki yöntem ile elde edilen sonuçların karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışma kapsamında ele alınan kriterlerin eş derecede öneme sahip oldukları varsayılmış ve TOPSIS ile VIKOR analizleri bu varsayım altında yapılmıştır. Yöntemlerin uygulanmasında Microsoft Excel programı kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan kriterlerden beş tanesi, OECD'nin yapmış olduğu sağlık kaynakları sınıflandırmasında yer alan "medikal teknoloji" göstergelerine aittir. OECD ülkelerinin sıralanması amacıyla, literatürdeki diğer çalışmalardan farklı olarak medikal teknoloji göstergelerinin de değerlendirilmesi çalışmanın özgün yanını oluşturmaktadır. TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile yapılan analizler sonucunda benzer sıralamalar elde edilmiştir. Türkiye'nin, çalışmada ele alınan 26 OECD ülkesi arasında her iki yöntemde de 25. sırada yer aldığı görülmüştür. Gelişmiş ve zengin ülke sağlık kaynağı seviyelerine erişebilmek için Türkiye’nin ilave kaynaklara ihtiyacı olduğu ve mevcut kaynakların daha fazla medikal teknoloji alanına yönlendirilmesi gerekliliği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS, VIKOR, Sağlık Kaynakları, Sağlık Kaynağı Göstergeleri, OECD Ülkeleri

Kaynakça

• Acar, E. (2015). Kamu kesiminde karar vermede stratejik planlamanın rolü ve önemi. F. Kırışık ve Ö. Önder (Der.), Kamu Yönetimi ve Siyaset Biliminde Karar Verme içinde (s.511-529) . Ankara: Detay Yayıncılık.
• Alpaykut, S. (2017). Türkiye’de illerin yaşam memnuniyetinin temel bi̇leşkenler analizi ve TOPSIS Yöntemiyle ölçümü üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(29), 367–395.
• Arıkboğa, Ü. (2015). Belediye bütçelerinde karar verme süreci. F. Kırışık ve Ö. Önder (Der.), Kamu Yönetimi ve Siyaset Biliminde Karar Verme içinde (s.145-170) . Ankara: Detay Yayıncılık.
• Avaner, T. ve Avaner, E. (2018). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Sağlık hizmetlerinde etkin kaynak yönetimi : Vitreoretinal Cerrahi ve Total Parenteral Nutrisyon ( TPN ) Cihaz ve malzemelerinin merkezi alım örnekleri üzerinden bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1, 131–152.
• Avcı, K. (2018). Ankara İl merkezindeki bir eğitim ve araştırma hastanesinin finansal performansının topsıs yöntemi ile değerlendirilmesi. İşletme Bilimi Dergisi, 6(2), 25–44.
• Ayyıldız, E. ve Demirci, E. (2018). Türkiye’de yer alan şehirlerin yaşam kalitelerinin SWARA Entegreli TOPSİS Yöntemi ile belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,2018(30), 67-87.
• Bekmezci, M. (2018). Sağlık kurumlarında tedarik ve malzeme yönetimi. II. International Applied Social Sciences Congress, 714–717.
• Böker, Z. ve Çetin, O. (2020). Sağlık Sektöründe Abc-Ved Ahp ve Topsıs Yöntemleri Kullanılarak Çok Kriterli Stok Sınıflandırması. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 15(53), 178–208.
• Burns, L.R., DeGraaff, R.A., Danzon, P.M., Kimberly, J.R., Kissick, W.L., ve Pauly, M.V. (2002). The Wharton School study of the health care value chain. The health care value chain: producers, purchasers and providers. San Francisco: Jossey-Bass, 3-26.
• Culyer, A. J., ve Newhouse, J. P. (2000). Introduction: The state and scope of health economics. In Handbook of Health Economics, 1, 1–8.
• Değirmenci, N., ve Yakıcı Ayan, T. (2020). OECD Ülkeri̇ni̇n sağlık göstergeleri̇ açısından bulanık kümeleme anali̇zi̇ ve topsis yöntemi̇ne göre değerlendi̇ri̇lmesi̇. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 38(2), 229–241.
• Ecevit, E. ve Çetin, M. (2010). Sağlık Harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: OECD Ülkeleri üzerine bir panel regresyon analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2(11), 166-182.
• Esen, H., Yiğit, V. ve Güldan, S. (2019). Hastanelerde AHP ve TOPSIS Yöntemi ile personel seçimi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(12), 112–128.
• Güdük, Ö. ve Güdük, Ö. (2017). Palyatif bakım üni̇teleri̇ performansınınTopsi̇s Yöntemi̇ ile değerlendi̇ri̇lmesi̇. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 511–520.
• Gulhan, Y. ve Coskun, S. (2017). TS EN 15224 healthcare service - the comparison of quality management system to other quality systems in healthcare. Pressacademia, 4(3), 410-416.
• Gün, İ. ve Kurtuluş, S. A. (2018). Sağlık göstergeleri açısından Türkiye’de Bölgeler arası eşitsizlikler. E. Önder ve B. F. Yıldırım (Der.), Sağlık Yönetiminde Karar Verme - I, içinde (s.401–426). Bursa: Dora Yayınları.
• Hayaloğlu, P. ve Bal, H. Ç. (2015). Üst orta gelirli ülkelerde sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 35–44.
• Jafari, M., Seyedjavadi, M. ve Zaboli, R. (2020). Assessment of performance in teaching hospitals: Using multicriteria decision-making techniques. Journal of Education and Health Promotion, 9(1), 1-5.
• Koçhisarlı, S. ve Özsarı, Ç. (2019). İyi yaşam endeksi göstergeleri dikkate alınarak İskandinav Ülkelerinin TOPSIS Yöntemi ile değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(94), 466–480.
• Kuzu, S. (2015). VIKOR. In B. F. Yıldırım ve E. Önder (Eds.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri (2.Baskı, p.117–132). Bursa: Dora Yayınları.
• Lu, C., You, J. X., Liu, H. C. ve Li, P. (2016). Health-carewaste treatment technology selection using the interval 2-Tuple induced TOPSIS method. International Journal of Environmental Research and Public Health, 13(6), 562-578.
• Lustig, N. (2007). Investing in Health for Economic Development: The Case of Mexico. In Advancing Development, Palgrave Macmillan, London, 168-182.
• Mobinizadeh, M., Raeissi, P., Nasiripour, A. A., Olyaeemanesh, A. ve Tabibi, S. J. (2016). A model for priority setting of health technology assessment: The experience of AHP-TOPSIS combination approach. DARU, Journal of Pharmaceutical Sciences, 24(1), 1-12.
• Özcan, Y. (2013). Sağlık kurumları yönetiminde sayısal yöntemler. (Ş. Kavuncubaşı ve S. Yıldırım, Çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Özdemir, M. (2015). TOPSIS. In B. F. Yıldırım ve E. Önder (Der.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri içinde (2.Baskı, s.133–153). Bursa: Dora Yayınları.
• Özüdoğru, A. G. ve Görener, A. (2018). Hastane yeri seçiminde çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanımı. E. Önder ve B. F. Yıldırım (Der.), Sağlık Yönetiminde Karar Verme - I içinde (1.Baskı, s.63–84). Bursa: Dora Yayınları.
• Pekkaya, B. ve Dökmen, G. (2019). OECD Ülkeleri kamu sağlık harcamalarının çok kriterli karar verme yöntemleri̇ ile performans değerlendi̇rmesi̇. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(4), 923–951.
• Senvar, O., Otay, I. ve Bolturk, E. (2016). Hospital Site Selection via Hesitant Fuzzy TOPSIS. IFAC-PapersOnLine, 49(12), 1140-1145.
• Shojaei, P., Karimlou, M., Mohammadi, F. ve Malekafzali, H. (2016). Health Impact Assessment of Urban Development Project. Global Journal of Health Science, 8(9), 224.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2014). 2014-2018 Sağlık Hizmetlerinin Etkinliğinin Artırılması ve Mali Sürdürülebilirlik. Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Onuncu Kalkınma Planı.
• Taş, C., Bedir, N., Eren, T., Alağaş, H.M. ve Çetin, S. (2018). AHP-TOPSIS Yöntemleri Entegrasyonu ile poliklinikleri değerlendirilmesi: Ankara’da bir uygulama. Sağlık Yönetimi Dergisi, 2(1), 1–17.
• Tengilimoğlu, D. ve Yiğit, V. (2013). Sağlık işletmelerinde tedarik zinciri ve malzeme yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tezcan, N. (2020). Sürdürülebilir kalkınma amaçları kapsamında Türkiye’de sağlık göstergelerinin analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 202, 202–217.
• Torkzad, A. ve Beheshtinia, M. A. (2019). Evaluating and prioritizing hospital service quality. International Journal of Health Care Quality Assurance, 32(2), 332-346.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2012). Türkiye’nin demografik yapısı ve geleceği. 2010-2050. (01.03.2021) tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13140 adresinden erişildi.
• Türkiye Sağlık Turizmi Derneği. (n.d.). Sağlıkta dönüşüm - sağlıkta dönüşüm programı ve uygulama sonuçları. (15.03.2021) tarihinde http://www.saglikturizmi.org.tr/tr/st-donusum/program adresinden erişildi.
• Tutuncu, O. ve Kucukusta, D. (2008). The role of supply chain management ıntegration in quality management system for hospitals. International Journal of Management Perspectives, 1(1), 31–39.
• Yılmaz, Ö. ve Yakut, E. (2021). Entropi temelli TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri ile Bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1297-1321.
• Yüksel, H. (2012). Yalın sağlık. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Zhang, C., Li, R., Xia, Y., Yuan, Y., Dinçer, H. ve Yüksel, S. (2020). Analysis of environmental activities for developing public health investments and policies: A comparative study with structure equation and interval type 2 fuzzy hybrid models. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(6), 1977.