Women’s Domestic Spatial Experiences Through Privacy, Personal Space, and Belonging: A Gendered Perspective

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 5, 928 - 945

Mine Sungur

https://doi.org/10.26466/opusjsr.1730676

Öz

This study aims to provide a comprehensive analysis of women’s spatial experiences within domestic settings across different geographical regions of Turkey, through the lens of gender. It focuses specifically on the themes of privacy, personal space, and a sense of belonging. In-depth interviews were conducted either face-to-face or online with 66 women aged between 20 and 80 residing in various regions of the country. During the interviews, participants responded to questions regarding their demographic characteristics, features of their residences and surrounding environments, spatial practices, and the meaning they attribute to the home. The research employed qualitative methods, including literature review, direct observation, and audio-recorded interviews as data collection tools. A descriptive analysis approach was adopted to examine the data. Grounded in the thematic framework of privacy, personal space, and belonging, the study presents an original contribution by exploring the symbolic and experiential meanings ascribed to the home. The findings reveal that gender roles not only shape women’s social positions but also influence their spatial relationships within the domestic environment. Moreover, the study underscores the impact of the physical environment on women's sensory comfort in the home.

Anahtar Kelimeler

Women , gender , domestic space , privacy , belonging

Mahremiyet, Kişisel Alan ve Aidiyet Üzerinden Kadınların Konut Deneyimleri: Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bir İnceleme

Öz

Çalışma ile Türkiye’nin farklı coğrafyalarında yaşayan kadınların konut içi mekânsal deneyimlerini, toplumsal cinsiyet bağlamında ele alarak mahremiyet, kişisel alan ve aidiyet temaları üzerinden kapsamlı bir biçimde değerlendirmeyi amaçlamıştır. Türkiye’nin farklı coğrafyalarında ikamet eden 20-80 yaş aralığındaki örneklem kadın katılımcılar (n=66) ile yüz yüze veya çevrimiçi görüşme gerçekleşmiştir. Görüşmede katılımcılar demografik özelliklere, konut ve çevresine dair özelliklere, mekân kullanımına ve konutun anlamına yönelik soruları yanıtlamışlardır. Çalışmada literatür araştırması, gözlem, görüşmeleri ses kaydı gibi veri toplama yöntemlerinin yanı sıra betimsel analiz içeren nitel bir yöntem izlenmiştir. Betimsel analiz ile mahremiyet, kişisel alan ve aidiyet temalarından yola çıkılarak konuta yüklenen anlamların belirlenmesi açısından özgün bir çalışma niteliği taşımaktadır. Çalışmanın bulguları, toplumsal cinsiyet rollerinin sadece kadınların toplumsal konumlarını değil, aynı zamanda konut içi mekânsal ilişkilerini de belirlediğini ortaya koymuştur. Ayrıca fiziksel çevrenin kadınların duyusal konforu üzerindeki etkisini de çalışma ile tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın , toplumsal cinsiyet , konut , mahremiyet , aidiyet

Kaynakça

• Akkaş, İ. (2019). Gender and gender discrimination arising within the framework of gender and sex concepts. EKEV Akademik Dergisi, ICOAEF (Special Issue), 97–118.
• Akyol, Ö., & Polatoğlu, Ç. (2017). Kadın bedeninin değişen toplum düzenlerinde mimari tasarıma yansıması. FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi(10), 1–23. https://doi.org/10.16947/fsmia.372567
• Altıparmak, İ. B. (2018). A sociological study on gender: Suggestions for sources and areas of struggle. Turkish Studies: Social Sciences, 13(18), 179–194.
• Altman, I. (1975). The environment and social behavior: Privacy, personal space, territory, and crowding. Brooks/Cole Publishing.
• Amirjani, R., Tabrizi, N., & Hedayatnezhad Kashi, S. M. (2025). Uncovering key components of semi-public spaces in multi-residential complexes. Sustainable Cities and Society, 112, 105000. https://doi.org/10.1016/j.scs.2025.105000.
• Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469–480. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469
• Asatekin, G. S. (1994). Anadolu’daki geleneksel konut mimarisinin biçimlenmesinde aile-konut karşılıklı ilişkilerin rolü. In Kent, planlama politika, sanat: Tarık Okyay anısına yazılar (pp. xx–xx). ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları.
• Bora, A. (2011). Kadınların sınıfı: Ücretli ev emeği ve kadın öznelliğinin inşası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bowlby, S., Gregory, S., & McKie, L. (1997). ‘Doing home’: Patriarchy, caring, and space. Women’s Studies International Forum, 20(3), 343–350.
• Bozdoğan, S. (2001). Modernism and nation building: Turkish architectural culture in the early republic. University of Washington Press.
• Gokce, D., & Chen, F. (2021). Multimodal and scale-sensitive assessment of sense of place in residential areas of Ankara, Turkey. Journal of Housing and the Built Environment, 36(3), 1077–1101. https://doi.org/10.1007/s10901-020-09798-6
• Colomina, B. (1992). Sexuality & space. New York: Princeton Architectural Press.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2018). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (S. B. Demir & M. Bütün, Çev. Eds.). Siyasal Kitabevi. (Orijinal eser 2013)
• Çelik, Z. (1993). The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. Berkeley: University of California Press.
• Çetin, A., & Beyhan, Ş. G. (2025). Space syntax analysis of visual privacy in residential buildings developed under the influence of modernism: A case study in Isparta. Nexus Network Journal. https://doi.org/10.1007/s00004-025-00819-x
• Dedeoğlu, S. (2000). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye'de aile ve kadın emeği. Toplum ve Bilim, 86(3), 139–170.
• de Macedo, P. F., Ornstein, S. W., & Elali, G. A. (2022). Privacy and housing: Research perspectives based on a systematic literature review. Journal of Housing and the Built Environment, 37(2), 653–683. https://doi.org/10.1007/s10901-022-09939-z
• Erdaş, G., & Özmen, E. F. (2019). Toplumsal cinsiyet kavramının konut mekân organizasyonu ve konut reklamları üzerine etkisi. Megaron, 14(Suppl. 1), 11–28. https://doi.org/10.5505/MEGARON.2018.01488
• Evren, M. B., & Kafescioglu, F. G. (2025). A method to identify gated communities in Istanbul: Göktürk neighborhood. Tasarım Kuram, 21(44), 1–20.
• Güven Ulusoy, F. Ö., & Üstün, B. (2019). Hierarchical space organization of traditional Turkish architecture. International Journal of Heritage Architecture, 2(4), 468–484. https://doi.org/10.2495/HA-V2-N4-468-484
• Heller, A. (1995). Where are we at home? Thesis Eleven, 41, 1–18.
• Hammad, A., Li, M., & Vrcelj, Z. (2025). Reinterpreting privacy and community: Social and spatial transformations from traditional Arabian neighbourhoods to contemporary gated communities. Buildings, 15(7), 1111. https://doi.org/10.3390/buildings15071111
• Hunt, P. (1989). Gender and the construction of home life. In G. Allan & C. Crow (Eds.), Home and family: Creating the domestic sphere (pp. 66–81). London: The Macmillan Press.
• Imamoğlu, E., & Imamoğlu, V. (1996). İnsan, evi ve çevresi: Ankara’da bir toplu konut araştırması. T.C. Toplu Konut İdaresi Başkanlığı.
• Karakaya, H. (2018). Toplumsal cinsiyet algısı, din ve kadın. Journal of Analytic Divinity, 2(2), 36–62.
• Karaman, F., & Erman, O. (2014). From traditional to modern: Changes in the spatial structure of single family houses in Turkey. International Journal of Academic Research, 6(5), 86–92.
• Koçak Turhanoğlu, F. A., & Beklan Çetin, O. (2023). Toplumsal cinsiyet bağlamında ‘ev’in anlamı ve ev ile kurulan ilişkinin farklılaşması. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 26(1), 40–60. https://doi.org/10.18490/sosars.1290150
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage Publications.
• Low, S. M., & Altman, I. (1992). Place attachment: A conceptual inquiry. In I. Altman & S. M. Low (Eds.), Place Attachment (pp. 1–12). New York: Plenum Press.
• Madanipour, A. (2003). Public and Private Spaces of the City. London: Routledge.
• Madigan, R., & Munro, M. (2002). ‘The more we are together’: Domestic space, gender and privacy. In T. Chapman & J. Hockey (Eds.), Ideal homes? Social change and domestic life (pp. 61–72). London: Routledge.
• Mallett, S. (2004). Understanding home: A critical review of the literature. The Sociological Review, 52(1), 62–89.
• Massey, D. (1994). Space, place and gender. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Sage.
• Moreira, A., & Farias, H. (2022). Gendered spaces at home: Feminine and masculine traits in domestic interiors. International Journal of Social Science Studies, 10(6), 91–104. https://doi.org/10.11114/ijsss.v10i6.5786
• Obeidat, B., Abed, A., & Al-Huraibi, Y. (2025). The dilemma of visual privacy and communal open spaces: The case of gated communities in Jordan. City, Territory and Architecture, 12(4), Article 4. https://doi.org/10.1186/s40410-025-00255-x
• Öymen Gür, Ş., & Yalçınkaya Erol, Ş. (2013). Ev: Kadın büyürken…. ICONARP International Journal of Architecture and Planning, 1(2), 101–131. http://iconarp.selcuk.edu.tr/iconarp/article/view/23
• Özsoy, S., Öztürk, Ü., & Kahraman, Y. (2017). Toplumsal cinsiyet ve bilim ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Dört Öge(12), 93–104.
• Pink, S. (2013). Doing visual ethnography (3rd ed.). London: Sage Publications.
• Prost, A. (1992). Fronteiras e espaços do privado. In P. Ariès & G. Duby (Eds.), História da vida privada: Da primeira. São Paulo: Companhia das Letras.
• Rapoport, A. (1969). House form and culture. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Sarı, B. (2022). Gender, domesticity and house in Turkey: Context and state of research [Master’s thesis, Middle East Technical University].
• Spain, D. (1992). Gendered Spaces. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Sungur, M. (2020). Değişen sosyal paradigmaların mekânsal mahremiyete etkileri: Konya konut tipolojilerinin analizi [Doktora tezi, Konya Teknik Üniversitesi].
• Tuncer, M. (2002). Eski Ankara–Yeni Ankara: Tarihi kent dokusunun korunması. Türk Yurdu Dergisi, (Ankara Sayısı).
• Turkish Statistical Institute [TÜİK]. (2022). Zaman kullanım araştırması 2022. Ankara: TÜİK Yayınları.
• Türkün, A. (2011). Urban regeneration and hegemonic power relationships: The role of state in İstanbul. International Planning Studies, 16(1), 61–72. https://doi.org/10.1080/13563475.2011.552473
• UN-HABITAT. (2014). Women and housing: Towards inclusive cities (T. Osanjo, Ed.). United Nations Human Settlements Programme.
• UN Women. (2020). Progress of the World’s Women 2019–2020: Families in a changing world. New York: United Nations.
• Ünal, F., Tarhan, S., & Çürükvelioğlu Köksal, E. (2017). The role of gender, class, department, and gender formation in predicting gender perception. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 227–236.
• Verschaffel, B. (2002). The meanings of domesticity. The Journal of Architecture, 7(3), 287–296.
• Willis, G. B. (2015). Analysis of the cognitive interview in questionnaire design. Oxford University Press.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Güncellenmiş baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.