Fındıkta Çotanak Dökümü ile Bitki ve Meyve Özellikleri Arasındaki İlişkiler-İlk Sonuçlar

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 2, 125 - 142, 31.12.2020

Gizem Top Saim Zeki Bostan

Öz

Bu çalışma 2018 yılında Ordu ili Gölköy ilçesinde ‘Çakıldak’ fındık çeşidine ait bir üretici bahçesinde yürütülmüştür. Çalışmada çeşidinde çotanak dökümü ile bitki ve meyve özellikleri arasındaki ilişkilere ait ilk sonuçların belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 3 ocak olacak şekilde planlanmıştır. Her tekerrürdeki 25 Mayıs, 25 Haziran, 25 Temmuz ile hasat tarihinde (18 Ağustos) çotanaklar sayılmış ve buna göre çotanak döküm oranları belirlenmiştir. Hasat döneminde belirlenen bitki ve meyve özellikleri ile çotanak dökümleri arasında yapılan korelasyon analizi sonucunda, 1. dönemdeki (25 Mayıs-25 Haziran) döküm oranı ile 2. dönemdeki (25 Mayıs-25 Temmuz) döküm oranı, 2. dönemdeki ile de toplam döküm (25 Mayıs-18 Ağustos) oranı arasında pozitif önemli, 1. ve 2. dönemdeki döküm oranları ile sağlam meyve oranı arasında negatif ve önemli ilişkiler çıkmıştır. 1. dönemdeki dökümlerin artışıyla kabuklu küçük meyve oranının arttığı, 1. ve 2. dönemdeki dökümlerin artışıyla boş meyve oranının arttığı belirlenmiştir. Dal verimi ile verim etkinliği üzerine 1. ve 2. dönem çotanak dökümleri negatif yönde önemli etki etmiştir. 2. dönemdeki dökümler ile kabuklu meyve ağırlığı, kabuklu meyve iriliği, kabuk kalınlığı, iç meyve ağırlığı ve iç meyve iriliği arasında negatif önemli ilişkiler çıkmıştır. 1. dönem dökümleri bu özelliklerden sadece kabuklu meyve iriliğini, toplam döküm oranı ise iç meyve iriliğini negatif yönde ve kusurlu iç oranını da pozitif yönde etkilemiştir. Toplam meyve sayısına bütün dökümler olumsuz etki yaparken, hasattaki çotanak sayısına 2. dönemdeki ve toplamdaki dökümler olumsuz etki yapmıştır. Temel bileşen analizi sonucunda, 28 değişkenin 6 temel bileşen ile özetlendiği ve bu 6 temel bileşenin toplam varyasyonu açıklama oranının %72.115 olduğu belirlenmiştir. Birinci temel bileşenle dal verimi, toplam meyve sayısı, dal verimi etkinliği, iç meyve iriliği, kabuklu meyve iriliği, hasattaki çotanak sayısı, kabuklu meyve ağırlığı ve iç meyve ağırlığı arasındaki ilişkilerin yüksek ve pozitif yönde olduğu; 2. çotanak döküm oranı, 1. çotanak döküm oranı ve boş meyve oranı arasındaki ilişkilerin yüksek ve negatif yönde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çotanak Dökümü, Fındık, Korelasyon, Morfoloji, Pomoloji

Kaynakça

• Akçay A & Yakan A (2014). Bafra (sakız x karayaka G1) kuzularında et kalitesinin değerlendirilmesinde alternatif bir yaklaşım: temel bileşenler analizi. Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(2), 105-110.
• Akçin Y & Bostan SZ (2019). Fındıkta verim ile verim parametreleri arasındaki ilişkiler. 3. Uluslararası ÜNİDOKAP Karadeniz Sempozyumu “Sürdürülebilir Tarım ve Çevre”. Sempozyum Kitabı: 21-23 Haziran, Tokat, s. 82-85.
• Akçin Y (2018). Damla sulama yönteminde farklı sulama uygulamalarının ‘Tombul’ fındık çeşidinde depolama kalitesine etkileri. (Doktora Tezi), Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu.
• AliNiazee MT (1986). Seasonal history, adult flight activity, and damage of the obliquebanded leafroller, Choristoneura rosaceana in filbert orchards. doi:10.4039/ENT118351-4.
• AliNiazee MT (1998). Ecology and management of hazelnut pests. doi: 10.1146/annurev.ento.43.1.395
• Anonim (2002). Growing hazelnuts in the Pacific Northwest. Oregon State University Extension Service, EC 1219.
• Anonim (2008). Descriptors for hazelnut (Corylus avellana L.) (Biodiversity International and FAO.
• Anonim (2019). Ordu ili meteoroloji verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Ayfer M, Uzun A & Baş F (1986). Türk Fındık Çeşitleri. Karadeniz Bölgesi Fındık İhracatçılar Birliği Yayınları, Ankara.
• Balık Hİ (2018). Fındıkta kseni ve metakseni üzerine araştırmalar. (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Balık Hİ, Balık SK, Beyhan N & Erdoğan V (2016). Fındık çeşitleri-Hazelnut cultivars. Trabzon Ticaret Borsası, Klasmat Matbaacılık, Trabzon.
• Beyhan N & Marangoz D (1999). Fındıkta boş meyve oluşumunun incelenmesi. Türkiye lll. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Bidiriler: 14-17 Eylül, Ankara, s. 585-589.
• Beyhan N & Marangoz D (2007). An investigation of the relationship between reproductive growth and yield loss in hazelnut. doi: 0.1016/j.scienta.2007.02.007.
• Beyhan N & Odabaş F (1996). Fındıkta çiçek ve meyve dökümlerinin incelenmesi üzerinde bir araştırma. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu. Bildiriler: 10-11 Ocak, Samsun, s. 110-118.
• Beyhan N (1995). Fındıkta yumurtalık, tohum taslağı ve embriyo gelişimi. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1 (Meyve): 03-06 Ekim, Adana, s. 489-493.
• Beyhan N (1998). The reproduction physiology of hazelnut. Advanced Course-Production and Economics of Nut Crops, 18-29 May 1998, Adana.
• Beyhan N (2000). Fındığın döllenme biyolojisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15(2),116-122.
• Bignami C & Natali S (1997). Influence of irrigation on the growth and production of young hazelnuts. doi:10.17660/ActaHortic.1997.445.34.
• Bignami C, Cammilli C, Moretti G & Romoli F (2000). Irrigation of Corylus avellana L.: Effects on canopy development and production of young plants. doi: 10.17660/ActaHortic.2000.537.109.
• Bignami C, Cristofori V & Bertazza G (2011). Effects of water availability on hazelnut yield and seed composition during fruit growth. doi: 10.17660/ActaHortic.2011.922.43.
• Bignami C, Cristofori V, Ghini P & Rugini E (2009). Effects of irrigation on growth and yield components of hazelnut (Corylus avellana) in central Italy. doi: 10.17660/ActaHortic. 2009.845.47.
• Bostan SZ & Tonkaz T (2013). The effects of arid and rainy years on hazelnut yield in the Eastern Black Sea Region of Turkey. Proceedings of 24th International Scientific-Expert Conference on Agriculture And Food Industry, 25-28 September, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina, pp. 467-470.
• Bostan SZ (1995). Tombul ve Kalınkara fındık çeşitlerinde önemli meyve özellikleri arasındaki ilişkilerin path analizi ile belirlenmesi. BAHÇE, 24(1-2), 53-60.
• Bostan SZ (1997a). Tombul, Palaz ve Sivri fındık çeşitlerinde çotanaktaki meyve sayısı ile diğer bazı özellikler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 7: 23-27.
• Bostan SZ (1997b). Kalınkara fındık çeşidinde kusurlu meyve olşumu ve ikiz içlilik ile bazı meyve özellikleri arasındaki ilişkiler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 7: 1-5.
• Bostan SZ (1998). Bazı önemli fındık çeşitlerinde tohum taslağı gelişimi üzerine bir araştırma. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 22: 295-298.
• Bostan SZ (2005). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinde fındık üretim ve verimi ile bazı önemli iklim değerleri arasındaki ilişkiler. Doğu Karadeniz Bölgesi Kalkınma Sempozyumu. Bidiriler Kitabı : 13-14 Ekim, Trabzon, s. 1-10.
• Bostan SZ (2006). Fındık tarımında iklimin yeri ve önemi. 3. Milli Fındık Şurası. Bildiriler: 10-14 Ekim 2004, Giresun, s. 422-425.
• Bostan SZ (2009). Modern meyvecilik sürecinde fındık yetiştiriciliğimizin durumu. 9. Aybastı-Kabataş Kurultayı. Yayın No: 17-18 Temmuz 2008, Ordu, s. 7-12.
• Bostan SZ (2019). Fındıkta kabuklu ve iç meyve kusurları. doi: 10.29278/azd.644005.
• Cristofori V, Muleo R, Bignami C & Rugini E (2014). Long term evaluation of hazelnut response to drip irrigation. doi: 10.17660/ActaHortic.2014.1052.23.
• Çalışkan T (1995). Fındık Çeşit Kataloğu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, TÜGEM, BÜGEM, Ankara. Ertan E (2007). Variability in leaf and fruit morphology and in fruit composition of chestnuts (Castanea sativa Mill.) in the Nazilli region of Turkey. doi: 10.1007/s10722-006-0020-6.
• Germain E (1994). The reproduction of hazelnut (Corylus avellana L.): A review. doi: 10.17660/ActaHortic.1994.351.19
• Girona J, Cohen M, Mata M, Marsal J & Miravete C (1994). Physiological, growth and yield responses of hazelnut (Corylus avellana L.) to different irrigation regimes. doi: 10.17660/ActaHortic.1994.351.50.
• Gispert JR, Tous J, Romero A, Plana J, Gil J & Company J (2005). The influence of different irrigation strategies and the percentage of wet soil volume on the productive and vegetative behavior of the hazelnut treee (Corylus avellana L.). doi: 10.17660/ActaHortic.2005.686.47.
• İşbakan H & Bostan SZ (2020). Fındıkta bitki morfolojik özellikleri ile verim ve meyve kalite özellikleri arasındaki ilişkiler. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 10 (1), 43-56.
• Külahçilar A, Tonkaz T & Bostan SZ (2018). Effect of irrigation regimes by mini sprinkler on yield and pomological traits in Tombul hazelnut. doi: 10.17660/ActaHortic.2018.1226.45.
• Lagerstedt HB (1977). The occurrence of blanks in the filbert Corylus avellana L. and possible causes. doi: 10.1007/BF02866585.
• Liu J, Cheng Y, Yan K & Liu Q (2012). An investigation on mechanism of blanked nut formation of hazelnut (Corylus heterophylla fisch). doi: 10.5897/AJB11.1192
• Mačkić K, Pejić B, Belić M, Janković D & Pavlović L (2016). Hazelnut (Corylus avellana L.) response to microsprinkler irrigation in climatic conditions of Vojvodina province. Research journal of agricultural science, 48: 1-7.
• Milosevic T & Milosevic N (2012). Cluster drop phenomenon in hazelnut (Corylus avellana L.). Impact on productivity, nut traits and leaf nutrients content. 10.1016/j.scienta.2012.10.003.
• Mingeau M, Ameglio T, Pons B & Rousseau P (1994). Effects of water stress on development growth and yield of hazelnut trees. doi: 10.17660/ActaHortic.1994.351.33.
• Mohammadzedeh M, Fattahia R, Zamania Z & Khadivi-Khubb A (2014). Genetic identity and relationships of hazelnut (Corylus avellana L.) landraces as revealed by morphological characteristics and molecular markers. doi: 10.1016/j.scienta.2013.12.025.
• Okay AN, Kaya A, Küçük YV & Küçük A (1986). Fındık Tarımı. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanalığı, Yayın No: Genel 142, TEDGEM-12, Ankara.
• Serdar Ü & Demir T (2005). Yield, cluster drop and nut traits of three Turkish hazelnut cultivars. doi: 10.17221/3772-HORTSCI.
• Serdar Ü, Horuz A & Demir T. (2005). The Effects of B-Zn Fertilization on Yield, Cluster Drop and Nut Traits in Hazelnut. doi: 10.3923/jbs.2005.786.789.
• Snare L (2006). Pest and disease analysis in hazelnuts. NSW Department of Primary, Industries. Project Nr: NT05002. ISBN 0734113900, Horticultural Australia Ltd.
• Solar A & Stampar F (2011). Characterisation of selected hazelnut cultivars: phenology, growing and yielding capacity, market quality and nutraceutical value. doi: 10.1002/ jsfa.4300.
• Şen Y & Bostan SZ (2020). The effect of photosynthetic active radiation on yield and quality traits in ‘Tombul’ And ‘Palaz’ hazelnut cultivars. doi: 10.24326/asphc.2020.5.4.
• Tavella, L., Arzone, A., Miaja, M.L. and Sonnati, C. 2001. Influence of Bug (Heteroptera, Coreidae and Pentatomidae) feeding activity on hazelnut in Northwest Italy. doi: 10.17660/ActaHortic.2001.556.68.
• Thompson MM, Lagerstedt HB & Mehlenbacher SA (1996). Hazelnuts: Fruit Breeding (Volume 3), Ed: Janick, J., Moore, JN., Wiley, New York, USA, 125-184.
• Tombesi A & Rosati A (1997). Hazelnut response to water levels in relation to productive cycle. doi: 10.17660/ActaHortic.1997.445.36.
• Tonkaz T & Bostan SZ (2010). Giresun ili standardize yağış indeksi değerlerinin fındık verimi ile ilişkilerinin incelenmesi. I. Ulusal Sulama ve Tarımsal Yapılar Sempozyumu. Cilt I: 27-29 Mayıs, Kahramanmaraş, s. 362-369.
• Tonkaz T & Bostan SZ (2016). Climatic trends in the Eastern Black Sea Region, Turkey. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6 (1), 1-7.
• Tuncer C (2009). Arthropod pest management in organic hazelnut growing. doi: 10.17660/ActaHortic.2009.845.90.
• Tuncer C, Saruhan I & Akca I (2005). The insect pest problem affecting hazelnut kernel quality in Turkey. doi: 10.17660/ActaHortic.2005.686.51.
• Usha DS, Adivappar N, Lakshmana D, Shivakumar BS & Thippesh D (2018). Correlation and path-coefficient analysis of yield and selected yield components of macadamia (Macadamia integrefolia) genotypes. doi: 10.18782/2320-7051.6814.
• Valentini N, Caviglione M, Ponso A, Lovisolo C & Me G (2009). Physiological aspects of hazelnut trees grown in different training systems. doi: 10.17660/ActaHortic.2009.845.32.
• Yao Q & Mehlenbacher SA (2000). Heritability, variance components and correlation of morphological and phenological traits in hazelnut. doi: 10.1046/j.1439-0523.2000.00524.x.
• Yıldız K, Akça Y, Ünver H & Oğuz Hİ (2017). Seçilmiş ceviz genotiplerine ait bazı meyve özelliklerinin değerlendirilmesi. doi: 10.13002/jafag1040.