TÜRKİYE’DE BİST SEKTÖR ENDEKSLERİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANLARI İLİŞKİSİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 72 - 86, 30.06.2019

Serkan Şahin Aybuke Kırıcı

Öz

   Bu çalışmanın
amacı Borsa İstanbul (BİST) sektör endeksleri ile Kapasite Kullanım Oranları
(KKO)  arasındaki uzun dönem ve kısa
dönem ilişkilerin incelenmesidir. Bu amaçla, BİST Mali (XUMAL), BİST Sınai (XUSIN),
BİST Hizmetler (XUHIZ) ve BİST Teknoloji (XUTEK) endeksleri ile KKO arasındaki
ilişki 2007:1-2018:10 dönemi aylık verileri kullanılarak Johansen eşbütünleşme ve
vektör hata düzeltme modeli yardımı ile araştırılmıştır. Eşbütünleşme analizi sonuçlarına
göre BİST Hizmetler (XUHIZ) endeksi hariç diğer tüm sektör endeksleri ile kapasite
kullanım oranları arasında uzun dönemli bir ilişkinin bulunduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Vektör hata düzeltme modeli analizlerine göre kapasite kullanım
oranlarının kısa dönemde sadece BİST Teknoloji (XUTEK) endeksi üzerinde pozitif
ancak zayıf bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

         

Anahtar Kelimeler

BİST Sektör Endeksleri, Kapasite Kullanım Oranları (KKO), Johansen Eşbütünleşme Testi, Vektör Hata Düzeltme Modeli

Kaynakça

• Aktaş, M. ve Akdağ, S. (2013). Türkiye’de ekonomik faktörlerin hisse senedi fiyatları ile ilişkilerinin araştırılması. International Journal Social Science Research, 2(2), 50-67.
• Altınbaş, H. Kutay, N. ve Akkaya, G.C. (2015). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi piyasaları üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul üzerine bir uygulama. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 30-48.
• Arısoy, İ. (2005). Türkiye’de kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi (1950-2003). Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 2005/15, 1-17. Erişim adresi: https://core.ac.uk/download/pdf/6379627.pdf
• Asekome M.O. ve Agbonkhese A.O. (2015). Macroeconomic variables, stock market bubble, meltdown and recovery: evidence from Nigeria. Journal of Finance and Bank Management. 3(2), 25-34.
• Benoit, K. (2011). Linear regression models with logarithmic transformations. Çalışma Metni, 1-8. Erişim adresi: https://kenbenoit.net/assets/courses/ME104/logmodels2.pdf
• Cihangir, M. ve Kandemir, T. (2010). Finansal kriz dönemlerinde hisse senetleri getirilerini etkileyen makroekonomik faktörlerin arbitraj fiyatlandırma modeli aracılığıyla saptanmasına yönelik bir çalışma (Kasım 2000 ve Şubat 2001 finansal krizleri üzerine değerlendirme ve gözlemler). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 257-296.
• Çetin, M. (2012). Sabit sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme: ampirik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 211-230.
• Çetin, A. C. ve Bıtırak, İ.A. (2015). Türkiye’deki makroekonomik verilerin hisse senedi getirilerini etkileme gücünün arbitraj fiyatlama modeli ile analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6(12), 1-19.
• Dizdarlar, H. ve Derindere, S. (2008). Hisse senedi endeksini etkileyen faktörler: İMKB 100 endeksini etkileyen makroekonomik göstergeler üzerine bir araştırma. Yönetim-İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi. 61, 113-124.
• Funke N. ve Matsuda A. (2002). Macroeconomic news and stock returns in the United States and Germany. IMF Working Paper WP 02/239, 1-30. Erişim adresi: https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2002/wp02239.pdf
• Garlappi, L. ve Song Z. (2016). Capital utilization, market power, and the pricing of investment shocks. Çalışma Metni, 1-51. Erişim adresi: http://english.ckgsb.edu.cn/sites/default/files/files/Paper3_GarlappiSong2016_JFE.pdf
• Gilchrist S. ve Williams J.C. (2002). Investment, capacity, and uncertainty: a putty-clay approach. FRBSF Working Paper, 1-73. Erişim adresi: https://www.frbsf.org/economic-research/files/wp02-03bk.pdf
• Granger, C. (1998). Causality, cointegration and control. Journal of Economic Dynamics and Control, 551-559.
• Grigoris, F. ve Segal G. (2019). Investment and risk under flexible capacity utilization. Çalışma Metni, 1-73. Erişim adresi: https://www.fotig.com/assets/files/Research/GrigorisSegal_0119.pdf
• Heth, C. D. Pierce, W. D. Belke, T.W ve Hensch, S. A. (1989). The effect of logarithmic transformation on estimating the parameters of the generalized matching law. Journal of the Experimental Analysis of Behavior, 52(1), 65-76.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2–3), 231–254.
• Jorgensen, B.N. Li, J. ve Sadka G. (2009). Capacity utilization, profit margins and stock returns. Çalışma Metni, 1-33. Erişim adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/b6bf/8b319f68e3289a5633fec53726697c776cc5.pdf
• Leydesdorff, L. ve Bensman, S. (2006). Classification and powerlaws: the logarithmic transformation. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 57(11), 1470-1486.
• Melihovs, A. ve Zasova, S. (2009). Assessment of the natural rate of unemployment and capacity utilisation in Latvia. Baltic Journal of Economics, 9(2), 25-46.
• Mutan, C.O. ve Çanakçı, E. (2007). Makroekonomik göstergelerin hisse senedi piyasası üzerindeki etkileri. Semaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu, OCM/1 EÇ/1. 1-37. Erişim adresi: http://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/930
• Özer, A. Kaya, A. ve Özer, N. (2011). Hisse senedi fiyatları ile makroekonomik değişkenlerin etkileşimi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 26(1), 163-182.
• Öztürk, B. (2008). Makroekonomik faktörlerin İstanbul menkul kıymetler borsası ulusal-100 endeksi ve volalitesi üzerindeki etkilerinin incelenmesi (1997-2006). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Syzdykova, A. (2018). Makroekonomik değişkenler ve hisse senedi piyasası ilişkisi: KASE örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8(2), 331-354.
• Şahbaz, A. (2009). Gelişmekte olan ülkelerde kur değişimlerinin toplam çıktı üzerine etkileri: türkiye üzerine bir uygulama. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Tarı, R. (2010). Ekonometri. İzmit-Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Uyğun, U. ve Günay, H.F. (2018). 1975-2016 dönemi için Türkiye’deki elektrik tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisinin ekonometrik analizi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-dergi, 1(2), 78-87.
• Uzun, U. ve Güngör, B. (2017). Borsa endeksleri ile ülkelerin seçilmiş makroekonomik göstergeleri arasındaki ilişkinin uluslararası boyutta incelenmesi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(4), 1-30.
• Werigbelegha, A.P. ve Ogiriki T. (2015). Determinants of stock market performance and manufacturing sector growth in Nigeria (1987-2013). Research Journal of Finance and Accounting.6(6), 153-160.
• Zügül, M. ve Şahin C. (2009). İMKB 100 endeksi ile bazı makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik bir uygulama. Akademik Bakış, 1-16.