DIŞ BORÇ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: 1970-2017 DÖNEMİ TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 23 - 45, 30.06.2020

Burhan Biçer

Öz

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarını sağlamak için
ihtiyaç duydukları fonları yurtiçi kaynaklardan elde edememeleri dış
borçlanmalarına sebep olmaktadır. Ülke ekonomisi için ek kaynak niteliği
taşıyan dış borçların yatırımların finansmanında kullanılarak ekonomik büyümeyi
arttırması beklenmektedir. Alınan dış borçların zamanla yüksek seviyelere
ulaşması ve ülke dış borç yükünün artması, yüksek borç ödemelerini de
beraberinde getirmiştir. Alınan borçların geçmiş dönem borç ve faiz ödemelerinde
kullanılması, dış borçların ekonomik büyüme üzerinde negatif etkilere yol
açtığı tartışmalarını da yol açmıştır. Bu kapsamda, çalışmada dış borç-ekonomik
büyüme ilişkisi Türkiye ekonomisi için araştırılmıştır.  1970-2017 döneminin incelendiği çalışmada,
tahmin yöntemi olarak ARDL metodu kullanılmıştır. Analizler farklı dış borç
göstergeleri kullanılarak ve farklı modeller üzerinden yapılmıştır. Yapılan
analiz sonuçlarında, dış borç göstergelerinin ekonomik büyüme üzerindeki
etkisinin tüm modellerde negatif olduğu görülmüştür. Elde edilen bulgular,
Türkiye ekonomisinde dış borçların verimli alanlarda kullanılmadığını ve ciddi
bir borç sorunu olduğu görüşünü destekler niteliktedir

Anahtar Kelimeler

: Dış Borç, Ekonomik Büyüme, ARDL

Kaynakça

• Abdullahi, M. M., Bakar, A., Azmin, B. ve Hassan, S. B. (2016). Debt Overhang versus crowding out effects: Understanding the impact of external debts on capital formation in Theory. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(1), .271-278.
• Adeniji, S. (2013). The upshot of external debt on economic growth in west African countries: A panel data approach. MPRA, Münich Persnal Repec Archive, 52555, 30.
• Ağır, H. (2016). Türkiye’de dış borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisinin nedensellik analizleri. Selçuk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16(32), 214-231.
• Ajayi, S. I. (1991). Macroeconomic approach to external debt: the case of Nigeria. African Economic Research Consortium, 8, Nairobi.
• Ayadi, F.S. ve Ayadi, F. O. (2008), The ımpact of external debt on economic growth: A comparative study of Nigeria and South Africa. Journal of Sustainable Development in Africa, 10(3), 234-264.
• Bangura, S., Damoni, K ve Robert P. (2000). External debt management in low income countries”. IMF Working Paper, No: 00/196, Washington 2000, 1-35.
• Batiz, R. F. ve Batiz. R. L.A. (1994). International finance and open economy macroeconomics, (second edition), Macmillan publishing, New York.
• Bayrak, M. ve Esen. Ö. (2012). The analysis of Turkey from the viewpoint of the foreign debt structure and the ımpact of the foreign borrowing on economic Growth. International Research Journal of Finance and Economics, 93, 24-43.
• Beaugrand, P., Loko, B ve Mlachila, M. (2002). The choice between external and domestic debt in financing budget deficits: The case of Centraland West African Countries. IMF Working Paper, May, 1-5.
• Bhatta, G. (2003). An assessment of the ımpact of external debt on economic growth of Nepal. NRB Economic Review, Nepal Rastra Bank, Research Department. April, 15, 243-262.
• Bilginoğlu, M. A. ve Aysu, A. (2008). Dış borçların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31, 1-23.
• Boboye, A. L ve Ojo, M.O (2012). Effect of external debt on economic growth and development of Nigeria. International Journal of Business and Social Science, 3(12), 297-303.
• Chenery, H. B. and A. Strout (1966). Foreign sssistance and economic development. American Economic Review, 55, 679-733.
• Clements, B., Bhattacharya, R ve Nguyen, T. Q. (2003). External debt public investment and growth in low- income countries. IMF Working Paper, No. WP/03/249, 1–25.
• Czerkawski, C. (1991). Theoretical and policy-oriented aspect of the external debt economics. Griffith University, Brisbane, Australia.
• Çelik, S. ve Başkonuş Direkçi, T. (2013). Türkiye’de 2001 krizi öncesi ve sonrası dönemler için dış borç ekonomik büyüme ilişkisi (1991–2010). International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 8(3), 111-135.
• Çiçek, H. Gözegir, S. ve Çevik, E. (2010). Bir maliye politikası aracı olarak borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1990-2009). C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 141-156.
• Çöğürcü, İ. ve Çoban, .O. (2011). Dış borç ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1980-2009). KMÜ Sosyal ve Ekonomi̇k Araştirmalar Dergi̇si. 1(21), 133-149.
• Desphande, A. (1997), The debt overhang and the disincentive to invest. Journal of Development Economics, 52, 169-187.
• Doğan, İ ve Bilgili, F. (2014). The non-linear ımpact of high and growing goverment external debt on economic growth: A Markov Regime-Switching Approach. Economic Modelling, 39, 2013-220.
• Edirneligil, A. ve Mucuk, M. (2015). The external debt in the context of economic growth: The sample of Turkey. International Journal of Economics and Management Engineering, 9(8), 2809-2812.
• Ejigayehu, D.A. (2013). The effect of external debt on economic growth – a panel data analysis on the relationship between external debt and economic growth. Stockholm: Department of Economics, Södertörn University.
• Engle, R.F ve Granger C.W.F. (1987). Co-integration and error correction: Estimation and testing. Econometrica. 55, 251-276.
• Erataş, F. ve Başçı Nur, H. (2013). Dış borç ve ekonomik büyüme ilişkisi: Yükselen piyasa ekonomileri örneği. Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, XXXV (II), 207-230.
• Ergüneş, N. (2009). 2001 Krizinden Bugüne reel sektörün değişen finansmanı ve değişimin temel dinamikleri. Anadolu Uluslararası İktisat Kongresi, 17-19 Haziran, 2009, Eskişehir.
• Ewaida, Y. (2017). The impact of sovereign debt on growth: An empirical Study on GIIPS versus JUUUSD Countries. The European Research Studies Journal, XX(2A), 607-633.
• Forgha, N. G. Mbella, M. E., Ngangnchi, F. H. (2014). External debt, domestic investment and economic growth in Cameroon: A system Estimation Approach. Journal of Economics Bibliography, 1(1), 3-16, İstanbul.
• Fosu, A.K. (1996). The impact of external debt on economic growth in Sub-Saharan Africa. Journal of Economic Development, 21(1), 93-118.
• Genç, Y ve Tandoğan, D . (2015). Türkiye’de Dış Borçlanmanın Ekonomik Büyümeye Etkisi: Ardl Sınır Testi Yaklaşımı. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(1), 65-87.
• Glasberg, D. S ve Ward, K. B. (1993). Foreign debt and economic growth in the World System. Social Science Quarterly, 74(4), 703– 721.
• Gürdal, T ve Yavuz, H. (2015). Türkiye’de dış borçlanma-ekonomik büyüme ilişkisi: 1990-2013 dönemi. Maliye Dergisi, 168, 154-169.
• Jesko, H.(1998). Non-Optimizing Growth-Cum-Debt Models And Sustainability Of Indebtednbess, Diskussionsbeiträge: Serie II, Sonderforschungsbereich 178 "Internationalisierung der Wirtschaft", Universität Konstanz, No. 44, Sonderforschungsbereich 178 "Internationalisierung der Wirtschaft", Universität Konstanz, Konstanz.
• Johansen, S. (1988) Statictical anaysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics and Control, 12(2-2), 231-254.
• Johansen, S., Juselius K.(1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration-with applications to the demand of Money. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 521(2), 169-210.
• IMF (2014). External debt statistics : guide for compilers and users / Inter-Agency Task Force on Finance Statistics. Washington.
• Kamacı, A. (2016). Dış borçların ekonomik büyüme ve enflasyon üzerine etkileri: Panel eşbütünleşme ve panel nedensellik analizi. International Journal of Cultural and Social Studies, 2(1), 165-175.
• Karagöl, E.T. (2010). Geçmişten günümüze Türkiye’de dış borçlar. Seta Analiz, 1-32, Ağustos, Ankara.
• Kasidi, F. ve Said, M. (2013). Impact of external debt on economic growth: A case study of Tanzania. Advances in Management and Applied Economics, 3(4), 59-82.
• Kharusui,S. A ve Ada. M.S (2018). External debt and economic growth: The case of Emerging Economy. Journal of Economic Integration, 33(1), 1141-1157.
• Kırcı çevik, N. ve Cural, M. (2013). İç borçlanma, dış borçlanma ve ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisi: 1989-2012 dönemi Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 165, 115-139.
• Koyuncu, F. T. ve Tekeli S. (2010). 1990 sonrası dönemde Türkiye’de dış borç stoğu üzerine etkili olan faktörlerin analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 123-130.
• Krugman, Paul (1988). Financing forgiving a debt overhang. Journal Of Development Economics, 29, 253 – 268.
• Kutlu, S. ve Yurttagüler, İ. M. (2016). Türkiye’de dış borç ve ekonomik büyüme ilişkisi: 1998-2014 dönemi için bir nedensellik analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 229-248.
• Lin, S. and Sosin, K. (2001). Foreign debt and economic growth. Economics of Transition, 9(3), 635–655.
• Mercan, N. ve Ergen, E. (2018). Ekonomik büyüme ve dış borçlanma arasındaki ilişki: Türkiye açısından ekonometrik bir analiz. Pamukkale Journal of Euroasian Socioeconomic Studie,. 5(2) 13-30.
• Momodu, A. (2012). Effects of debt servicin on economic growth in Nigeria. Reiko, International Journal of Business and Finance, 4(3), 13-23.
• Mosley, P., Hudson, J. ve Horell, S. (1987). Aid, the public sector and the market in less developed countries. The Economic Journal, 97, 616-641.
• Nasir, W. A. (2015). Emerging theoretical approach for sustainable external debt and economic growth. Malaysian Journal of Business and Economics, 2(2), 85-94.
• Nwannebuike, U.S., Ike, U.J ve Onuka, I.O. (2016). External debt and economic growth: The Nigeria experience. European Journal of Accounting Auditing and Finance Research, 4(2).33-45.
• Öztürk, S. ve Kılıç, N. Ö. (2017).“Dynamical relationship between economic growth and external debt the case of Turkey: (1987-2014). Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 105-114.
• Pattillo, C., Poirson, H. ve Luca Ricci (2002). External debt and growth. Finance and Development, 32-36.
• Paudel, R. (2006). The role of external debt, total trade and labour force in economic growth: the case of Nepal. The Business Review, Cambridge, 5(2), 130–136.
• Peasaran M. H., Shin Y., Smith, R (2001). Bounds testing approaches to the Analysis os level relationship. Journal of Applied Econometrics. 16(3), 289-326.
• Peker, O ve Bölükbaşı, M. (2013). Türkiye’de dış borçlanmanın belirleyicileri ekonometrik bir analiz. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 27(2), 2889-299.
• Presbitero, A. F. (2010). Total public debt and growth in developing countries. Centro Studi, D’aglıano Development Studies Working Papers. 300, 1-23.
• Sachs, J. D. (1989). The debt overhang of developing countries. In Debt Stabilization and Development. by Calvo, Guillermo A., Ronald Findlay, PenttiKouri, and Jorge Braga de Macedo, Oxford: Basil Blackwell
• Shashzad, F., Zia, A., Ahmed, N., Fareed, Z., Zulfigar, B (2014). Impact of external debt on economic growth: a Case study of Pakistan. European Researcher , 89(12-2), 2133-2140.
• Silva, J. (2018). Impact of public sector external debt on economic growth. REM Working Paper Series, Portekiz, 1-31.
• Şeker, M. (2006). Dış borçlanmaya teorik bir bakış ve dış borçların ekonomik etkileri. Sosyo-Ekonomi, Ocak-Haziran, 1, 73-92.
• Tamimi, K. A. ve Jaradat, M. S. (2019). Impact of external debt on economic growth in jordan for the period (2010-2017). International Journal of Economics and Finance, 11(4), 114-118.
• Thirlwall, A.P. (1989). Growth and development: With special reference to developing economies. Fourth Edition, London: Macmillan.
• Were, M. (2001). The ımpact of external debt on economic growth in Kenya. World Instute for Development Economic Research, Discussion Paper, 1-26.
• Yavuz, A. (2009). Başlangıcından bugüne Türkiye’nin borçlanma serüveni: durum ve beklentiler. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 203-226.
• Yeldan, E. (2004) Türkiye ekonomisinde dış borç sorunu ve kalkınma stratejileri açısından analizi. Çalışma ve Toplum, 1-29.