TÜRKİYE'DE PETROL FİYATLARININ ENFLASYON ÜZERİNDEKİ ASİMETRİK ETKİLERİNİN NARDL YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 56 - 69, 31.12.2022

Ömer Fazıl Emek , Faruk Düşünceli

Öz

Ham petrol fiyatlarındaki değişikliklerin enflasyon üzerindeki etkisi ve bu etkinin zamanla ne yönde eğilim gösterdiği literatürde irdelenen sorulardan biridir. Şimdiye kadar Türkiye örnekleminde yapılan çalışmalarda da bu soruya cevap aranmaya çalışılmış ve Türkiye özelinde konunun irdelenmesinin önemine değinilmiştir. Çünkü Türkiye, gerek üretici gerekse tüketici açısından enerji bağımlısı bir ülkedir. Bu yönüyle enerji fiyatlarında meydana gelen değişikliklerin Türkiye’deki fiyat seviyesi üzerinde nasıl bir etki edeceği merak uyandırmıştır. Bu doğrultuda yapılan bu çalışmanın amacı, Türkiye'de 2003 ile 2022 yılları arası aylık verilerle petrol fiyatlarının enflasyon üzerindeki doğrusal olmayan etkilerini incelemektir. Bunun için değişkenlerin pozitif ve negatif ayrışımlarını dikkate alan doğrusal olmayan modellerden NARDL yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre petrol fiyatlarındaki hem artış hem de azalışlar; döviz kurlarındaki artışlar tüketici fiyatlarının yükselmesine neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Enerji Kaynakları, Petrol Fiyatları, Enflasyon, Döviz Kurları, NARDL Yöntemi, Energy Resources, Oil Prices, Inflation, Exchange Rates, NARDL Method

INVESTIGATION OF THE ASYMMETRIC EFFECTS OF OIL PRICES ON INFLATION IN TURKEY BY THE NARDL METHOD

Öz

The effect of changes in crude oil prices on inflation and how this effect trends over time is one of the questions examined in the literature. In the studies carried out in the sample of Turkey, an answer to this question has been tried to be sought and the importance of examining the issue in Turkey has been mentioned. Because Turkey is an energy-dependent country in terms of both producers and consumers, in this respect, it is interesting to see how the changes in energy prices will affect the price level in Turkey. In this direction, the aim of this study is to examine the non-linear effects of oil prices on inflation in Turkey between 2003 and 2022 with monthly data. For this, NARDL method, one of the non-linear models that consider the positive and negative separations of the variables, was used. According to the findings, both increases and decreases in oil prices and increases in exchange rates cause consumer prices to rise.

Anahtar Kelimeler

Energy Resources, Oil Prices, Inflation, Exchange Rates, NARDL Method

Kaynakça

• African Development Bank, (2007). The Impact of High Oil Prices on African Economies. Economic Research Working Paper 93.
• Alvarez, L. J., Hurtado, S., Sanchez, I., & Thomas, C. (2011). The Impact of Oil Price Changes on Spanish and Euro Area Consumer Price Inflation. Economic Modelling, 28, 422-431.
• Bala, U., & Chin, L. (2018). Asymmetric Impacts of Oil Price on Inflation: An Empirical Study of African OPEC Member Countries. Energies, 11(11), 2-21.
• Balcilar, M., Uwilingiye, J., & Gupta, R. (2018). Dynamic Relationship Between Oil Price And Inflation In South Africa. The Journal of Developing Areas, 52(2), 73-93.
• Bayraktutan, Y., & Solmaz, A. R. (2019). Petrol Fiyatları ve Enflasyon İlişkisi: Seçilmiş Petrol İthalatçısı Ülkeler İçin Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(37), 279-291.
• Bayramoğlu, A. T., & Yurtkur, A. K. (2015). Türkiye’de Gıda ve Tarımsal Ürün Fiyatlarını Uluslararası Belirleyicileri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 63-73.
• Cebula, R., Saadatmand, Y., & Piccone, Y. (2002). An Empirical Note on the Inflation Impact of the Price of Imported Crude Oil: The Case of Germany. MPRA Paper No. 50887.
• Chen, S.-S. (2009). Oil Price Pass-Through into Inflation. Energy Economics, 31, 126-133.
• Choi, S., Furceri, D., Loungani , P., Mishra , S., & Poplawski-Ribeirob, M. (2018). Oil Prices and Inflation Dynamics: Evidence from Advanced and Developing Economies. Journal of International Money and Finance, 82, 71-96.
• Cologni, A., & Manera, M. (2008). Oil Prices, Inflation and Interest Rates in a Structural Cointegrated VAR Model for the G-7 Countries. Energy Economics, 30, 856-888.
• Çevik, E. İ., Çalışkan, H., & Kantarcı, T. (2018). Petrol Fiyatları ve Enflasyon Arasındaki Asimetrik Nedensellik İlişkisi: BRICS-T Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama. ENSCON'18–International Congress of Energy, Economy and Security, (s. 91-105). İstanbul.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), 1057-1072.
• Dinçer, H., & Karakuş, H. (2020). Petrol Fiyatlarının Enflasyon Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi: G7 Ülkeleri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-12.
• Emek, Ö. F., & Atay Polat, M. (2022). Enerji Tüketimi, Küreselleşme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Seçilmiş Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Bir Nedensellik Analizi. Journal of Economic Policy Researches , 9(2), 331-351 .
• Erkuş, S., & Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de Tüketici Fiyatları ile Ham Petrol Fiyatları Arasındaki İlişkinin Asimetrik Analizi. Euroasian Conference on Business and Economics IV. Bishkek, Kırgızistan.
• Ertürk, E., & Erkan, R. (2021). Petrol Fiyatlarından Enflasyona Geçiş Etkisi: Geleneksel Phillips Eğrisi Yöntemi ve SVAR Analizi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 76(1), 103-127.
• Gokce, C. (2021). Petrol Fiyatı ve Döviz Kurunun Gıda Fiyatları Üzerine Asimetrik Etkisi: Türkiye Örneği. Business and Economics Research Journal, 12(3), 599-611.
• Gokmenoglu, K. K., Azin, V., & Taspinar, N. (2015). The Relationship between Industrial Production, GDP, Inflation and Oil Price: The Case of Turkey. Procedia Economics and Finance , 25, 497-503.
• Güngör, S., & Erer, D. (2022). Türkiye’deki Gıda Fiyatları ile Petrol Fiyatları ve Döviz Kuru Arasındaki Doğrusal Olmayan İlişkinin İncelenmesi: Zamanla-Değişen Parametreli VAR Modelleri. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 6(2), 2481-2497.
• Jongwanich, J., & Park, D. (2011). Inflation in Developing Asia: Pass-through from Global Food and Oil Price Shocks. Asian-Pacific Economic Literature , 25(1), 79-92.
• Karadaş, H. A., & Koşaroğlu, Ş. M. (2019). Petrol Şoklarının Türkiye Ekonomisinde Oluşturduğu Makroekonomik Etkiler: SVAR Analizi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 40-59.
• Kibritçioğlu, A., & Kibritçioğlu, B. (1999). Ham Petrol ve Akaryakıt Ürünü Fiyat Artışlarının Türkiye'deki Enflasyonist Etkileri. Ankara: Hazine Müsteşarlığı Matbaası, Araştırma İnceleme Dizisi No:21.
• Koçak, S., Balan, F., & Albayrak, B. (2017). Türkiye Ekonomisinde Petrol Fiyatları ve Enflasyon İlişkisi: Ampirik Analiz. Journal of Life Economics, 4(4), 261-273.
• Li, Y., & Guo, J. (2022). The Asymmetric Impacts of Oil Price and Shocks on Inflation in BRICS: A Multiple Threshold Nonlinear ARDL Model. Applied Economics, 54(12), 1377-1395.
• Mercan, M., Peker, O., & Göçer, İ. (2015). Ham Petrol Fiyat Artışlarının Enflasyonist Etkisi: Seçilmiş OECD Ülkeleri için Yapısal Kırılmalı Dinamik Panel Veri Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16(2), 123-137.
• Ozdemir, S., & Akgul, I. (2015). Inflationary Effects of Oil Prices and Domestic Gasoline Prices: Markov-Switching-VAR Analysis. Petroleum Science(12), 355–365.
• Öksüzler, O., & İpek, E. (2011). Dünya Petrol Fiyatlarındaki Değişimin Büyüme ve Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 15-34.
• Özata, F. (2019). Türkiye’de Petrol Fiyatlarından Enflasyona Asimetrik ve Doğrusal Olmayan Geçişkenlik. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 17-32.
• Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1998). An Autoregressive Distributed-Lag Modelling Approach To Cointegration Analysis. Econometric Society Monographs(31), 371-413.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P. C., & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-345. Renou-Maissant, P. (2019). Is Oil Price Still Driving Inflation? The Energy Journal, 40(6), 199-219.
• Salisu, A. A., Isah, K. O., Oyewole, O. J., & Akanni, L. O. (2017). Modelling Oil Price-Inflation Nexus: The Role of Asymmetries. Energy, 125, 97-106.
• Sek, S. K., Teo, X. Q., & Wong, Y. N. (2015). A Comparative Study on the Effects of Oil Price Changes on. Procedia Economics and Finance(26), 630-636.
• Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-nimmo, M. (2013). Modelling Asymmetric Cointegration and Dynamic Multipliers in a Nonlinear ARDL Framework. H. WC, & S. RC içinde, Festschrift in Honor of Peter Schmidt Econometric Methods and Applications (s. 44 ).
• Talha, M., Sohail, M., Tariq, R., & Ahmad, M. T. (2021). Impact of Oil Prices, Energy Consumption and Economic Growth on the Inflation Rate in Malaysia. Cuadernos de economía(44), 26-32.
• Trang, N. T., Tho, T. N., & Hong, D. T. (2017). The Impact of Oil Price on the Growth, Inflation, Unemployment and Budget Deficit of Vietnam. International Journal of Energy Economics and Policy, 7(3), 42-49.
• Türkyılmaz, S., & Ergin , N. (2019). Ham Petrol Fiyatları, Ekonomik Büyüme ve Enflasyon Arasındaki İlişkiler İçin Yapısal Kırılmalı Dinamik Panel Veri Analizi: OPEC Ülkeleri Örneği. (s. 295-320). İstanbul: International Congress of Management, Economy and Policy .
• Utkulu, U., & Ekinci, R. (2016). Uluslararası Petrol ve Gıda Fiyatlarından İç Fiyatlara Asimetrik ve Doğrusal Olmayan Fiyat Geçişkenliği: Türkiye İçin NARDL Modeli Bulguları. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(617), 9-22.
• Yanıkkaya, H., Kaya, H., & Akgül, D. (2015). Petrol Fiyatlarının Enflasyona Geçişkenliği Değişti mi? Central Bank Review(15), 75-88.
• Yenisu, E. (2019). Türkiye’de Enflasyonun Makroekonomik Belirleyicileri: Toda-Yamamoto Nedensellik Analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 43-58.
• Zakaria, M., Khiam, S., & Mahmood, H. (2021). Influence of Oil Prices on Inflation in South Asia: Some New Evidence. Resources Policy(71).