16. YÜZYILDA AKSEKİ (YERLEŞME, NÜFUS ve EKONOMİ)

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1 - TEMMUZ, 36 - 62, 19.11.2015

İsmail Kıvrım

https://doi.org/10.21021/osmed.217942

Öz

Anadolu’nun iç kısımlarını Konya üzerinden tarihi Alanya limanına bağlayan yol üzerinde bulunan Akseki, 16. yüzyılın başlarında Alâiye Kazası’na bağlı bir nahiye iken bu yüzyılın ikinci yarısında yapılan idari düzenleme ile kaza statüsüne kavuşturulmuştur. Akseki isminde bir yerleşim yeri bulunmayıp, bu ismini Marolya Köyü’nde kurulan Akseki ismindeki pazardan almıştır. Bölgenin ekonomik durumu önemli ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bu yüzyılın sonuna doğru Anadolu şehir ve kasabalarında olduğu gibi Akseki’nin de nüfusu ve ürettiği ürünlerde önemli miktarda artışlar olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akseki, Alâiye, Marolya, tahinhane, harnup.

AKSEKİ in 16th CENTURY (SETTLEMENTS, POPULATION and ECONOMY)

Öz

Akseki is located on the road connecting the historical port of Alanya to the inner parts of Anatolia passing through Konya. In the beginning of 16^th century Akseki was a district of Alaiye, in the second half of this century it acquired city status with an administrative change. There is no inhabited place named as Akseki, it’s name come from the name of bazaar which is founded in the village of Marolya. Economy of the region was significantly based on agriculture and animal husbandry. Towards the end at this century population and products of the city significantly increases as well as in other Anatolian cities and towns.

Anahtar Kelimeler

Akseki, Alâiye, Marolya, tahinhane, carop

Kaynakça

• Kaynakça
• I-Arşiv Vesikaları
• -Başbakanlık Osmanlı Arşivi [=BOA]
• a- Tahrir Defterleri [=TD], nr. 166, 990.
• b- Maliyeden Müdevver Defterleri [=MAD], nr. 16029.
• -Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadime Arşivi [=TKA], TD, nr. 172.
• II-Araştırma ve İncelemeler
• Acun, Fatma, “Osmanlı Tarihi Araştırmalarının Genişleyen Sınırları: Defteroloji”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, I (1999), s. 319-332.
• Açıkel, Ali, - Susam, Tekin, “Artukabad Kazasının Yerleşim ve Nüfus Yapısı (1455-1600)”, Tarih İncelemeleri Dergisi, XVIII/ 2, İzmir 2003, s. 1-23.
• Afyoncu, Erhan, “Türkiye’de Tahrir Defterlerine Dayalı Olarak Hazırlanmış Çalışmalar Hakkında Bazı Görüşler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 11 (2003), s. 267-286.
• Akgül, Mehtap, 16. Yüzyıl Arşiv Kayıtlarına Göre Alâiye’nin Sosyal ve Ekonomik Hayatı ile Nüfus ve İdari Taksimatı, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Fakültesi Türk İktisat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1989.
• Barkan, Ömer Lütfi (1993), “Çiftlik”, İA, III, İstanbul, s. 392-397.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, İstanbul 1953, s. 1-25.
• Becker, C. H., “Cizye”, İA, III, İstanbul 1979, s. 199-201.
• Braudel, Fernand, II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası I, Ankara 1993.
• Cezar, Mustafa, Mufassal Osmanlı Tarihi, Resimli-Haritalı, III, Ankara 2011.
• Çınar, Hüseyin, Gümüşçü, Osman, Osmanlıdan Cumhuriyete Çubuk Kazası, Ankara 2002.
• Çiçek, Kemal, “Osmanlı Tahrir Defterlerinin Kullanımında Görülen Bazı Problemler ve Yöntem Arayışları”, Türk Dünyası Araştırmaları, 97 (1995), s. 93-111.
• Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. I, İstanbul 1971.
• Demir, Alpaslan, “XV-XVI. Yüzyılda Turhal Kazası’nda Nüfus-Toprak İlişkisi”, OTAM, S 27, Bahar 2010, s. 59-88.
• Demir, Alpaslan, XVI. Yüzyılda Samsun-Ayıntab Hattı Boyunca Yerleşme, Nüfus ve Ekonomik Yapı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2007.
• Deny, John, “Sancak”, İA. C.X, İstanbul 1993. s.186-189.
• Doğanay, Hayati, Türkiye Beşeri Coğrafyası, Ankara 1997.
• Emecen, Feridun M., “Ağnam Resmi”, DİA, I, İstanbul 1988, s. 478-479.
• Emecen, Feridun, “Sosyal Tarih Kaynağı Olarak Osmanlı Tahrir Defterleri”, Tarih ve Sosyoloji Semineri, Bildiriler, İstanbul, 1990, s. 142-156.
• Emecen, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazâsı, Ankara 1989.
• Ercenk, Giray, “Pamphylia Bölgesi ve Çevresi Eski Yol Sistemi”, Belleten, LVI/216, Ankara 1992.
• Gökbilgin, M. Tayyib, “Nâhiye”, İA, IX, İstanbul 1979, s. 37-39.
• Göyünç, Nejat, “Hâne Deyimi Hakkında”, İÜ. EFTD, 32, İstanbul 1979, s. 331-348.
• Gümüşçü, Osman, XVI. Yüzyılda Larende (Karaman) Kazasında Yerleşme ve Nüfus, Ankara 2001.
• Gürbüz, Adnan, “XVI-XVII Yüzyıllarda Alâiye Kalesi”, X. Alanya Tarih ve Kültür Semineri, 26-27 Mayıs 2001, s. 207-226.
• Halaçoğlu, Yusuf, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara 1995.
• Hınz, Walter, İslamda Ölçü Sistemleri, (çev: Acar Sevim), İstanbul, 1990.
• Hoca Saadettin Efendi, Tacü’t-Tevarih, (çev. İsmet Parmaksızoğlu) III, Ankara 1999.
• İnalcık, Halil, “Osmanlı Metrolojisine Giriş”, (ter: Eşref Bilge Özbilen), Türk Dünyası Araştırmaları, S.73, İstanbul 1991, s. 21-49.
• İnalcık, Halil, “Osmanlılarda Cizye”, DİA, VIII, İstanbul 1993, s. 45-48.
• İnalcık, Halil, “Osmanlılarda Raiyyet Rüsûmu”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, İstanbul1996, s. 31-65.
• İnalcık, Halil, Devlet-i Aliyye, İstanbul 2009.
• İnalcık, Halil, Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara 1954.
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, I, (çev. Halil Berktay), İstanbul 2000.
• İslamoğlu, Huricihan, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü, İstanbul 2010.
• İzbırak, Reşat, Coğrafya Terimler Sözlüğü, İstanbul 1992.
• Kankal, Ahmet, “16. Yüzyılda İdari-İktisadi ve Sosyal Açıdan Kargı Kazası”, OTAM, S 3, Ankara s. 223-245.
• Kankal, Ahmet, XVI. Yüzyılda Çankırı, Çankırı 2009.
• Kıvrım, İsmail, Taşova-Erbaa Yerleşme-Nüfus ve Ekonomi (15-16. Yüzyıl), İstanbul 2014.
• Kocakuşak, Süha, “Alanya’da Kentleşmeyi Etkileyen Coğrafi Faktörler”, I. Alanya Tarih ve Kültür Seminerleri, Alanya 1992, s. 103-104.
• Konyalı, İsmail Hakkı, Alâiye, İstanbul 1946.
• Kunt, İ. Metin, Sancaktan Eyalete, 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, İstanbul 1978.
• Nedkoff, Boris Christoff, “Osmanlı İmparatorluğunda Cizye”, Belleten, (çev. Şinasi Altundağ), VII/32, Ankara 1944, s. 621–624.
• Neşet Çağatay, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Re’ayadan Alınan Vergi ve Resimler”, AÜDTCFD, V/5 (1947), s. 503.
• Öz, Mehmet, “Akdağ’ın Eteklerinde Seyyidler ve Osmanlılar XV. Yüzyıldan XVII. Yüzyıla Lâdik Kazası”, Geçmişten Geleceğe Samsun 2007, 2. Kitap, (hzl. Cevdet Yılmaz) Samsun 2007, s. 27-73.
• Öz, Mehmet, “Osmanlı Klasik Döneminde Tarım”, Osmanlı, III, Ankara 1999, s. 66.
• Öz, Mehmet, “Tahrir Defterlerine Göre Vezirköprü Yöresinde İskân ve Nüfus (1485-1576)”, Belleten, LVII/ 219, Ankara 1994, s. 509-537.
• Öz, Mehmet, XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı, Ankara 1999.
• Özdeğer, Hüseyin, Onaltıncı Asırda Ayıntâb Livâsı, C. 1, İstanbul, 1988.
• Özkan, Selim Hilmi, Osmanlı’dan Cumhuriyete Gündoğmuş(Kise ve Nağlu Nahiyeleri), Alanya, 2011.
• Özkan, Selim Hilmi, “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Alâiye Sancağının İdari Yapısı ve Nüfus Durumu”, Türklük Bilim Araştırmaları Dergisi, TUBAR, C. XXIX, S. 29, 2011, Bahar.
• Özgür, Ertuğrul Murat, Yerleşme Coğrafyasına Giriş, Ankara 2010.
• Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, İstanbul 1993.
• Sahillioğlu, Halil, “Bâd-ı Hevâ” DİA, IV, İstanbul 1991, s. 416-418.
• Saraçoğlu, Hüseyin, Akdeniz Bölgesi, İstanbul 1989.
• Tuncer, Hadiye, Osmanlı İmparatorluğu Arazi Kanunları, Ankara1963.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 2004.
• Tümertekin, Erol, Özgüç, Nazmiye, Beşeri Coğrafya İnsan Kültür, Mekân, İstanbul 2006.
• Ünal, Mehmet Ali, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara1989.
• Yediyıldız, Bahaeddin, XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi Bir Sosyal Tarih İncelemesi, Ankara 2003.