Kalkandelen Para Vakıfları

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 5 - TEMMUZ, 49 - 71, 25.07.2017

Yakup Ahbab

https://doi.org/10.21021/osmed.309239

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada Vakıflar Genel Müdürlüğü
Arşivinde Kalkandelen’e ait para vakıfları incelenmiştir. Vakıflar yaşadığı topluma fayda
sağlamak için İslamiyet’in ortaya çıkmasıyla oluşturulmuş hayır kurumudur. Dini
bir kurum olması hasebiyle İslamiyet’in yayıldığı her yerde vakıf kurumunun
örneklerine rastlamaktadır. Bu yerlerden biri de yoğun bir Müslüman nüfusuna
sahip olan Kalkandelen’dir. Buradaki Müslüman nüfusunun ihtiyaçlarının
karşılanması için çeşitli vakıflar oluşturulmuştur. Bunlardan biri de para
vakıflarıdır. Bu çalışmada Kalkandelen ‘de kurulmuş olan para vakıfları
incelenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Vakıf, Makedonya, Kalkandelen

Cash Waqfs of Kalkandelen

Öz

In
the article, a group of donation of Kalkandelen in the archive of
General Directorate for Foundations was examined. So, as one of the most remarkable
of tangible instance of these benefience, there foundations of waqf emerges.
The foundations like communal support organizations. The foundations in Kalkandelen
have gived in every situtions of urbanlife and had an significant part of the improving
of the social culture. 

Anahtar Kelimeler

Waqf, Macedonia, Cash Waqfs of Kalkandele

Kaynakça

• KAYNAKÇA VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARŞİVİ VGMA, Defter no: 991, s. 49; Defter no: 989, s 113; Defter no: 991, s. 49; Defter no: 990, Sayfa 91; Defter no: 989, Sayfa 113; Defter no: 989, Sayfa 70; Defter no: 990, Sayfa 2; Defter no: 991, Sayfa 40; Defter no: 990, Sayfa 85; Defter no: 990, Sayfa 52; Defter no: 989, Sayfa 189; Defter no: 989, sayfa: 193; Defter no: 988, sayfa: 278-279.
• BAŞBAKANLIK OSMANLI ARŞİVİ BOA A.DVN, nr. 158/89; BOA, TS.MA.d, nr. 7024
• KİTAP VE MAKALELER Adnan Ertem, Bir Medeniyetin İzdüşümü Vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay., İstanbul 2012. Akgündüz, Ahmed İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul, 1996. Akipek Şebnem - Altaş, Hüseyin ‘’Vakıflarda Evladiye Davaları’’, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 47 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Hukfak_0000000647 Yayın Tarihi: 1998 , S.145-151. Alper Değer-Erdoğan Canan, ‘’16. Ve 18 Yy Arasında Bursa Para Vakıfları Vebursa Ekonomisine Etkileri’’, Uludağ Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt XXVIII, Sayı 1, 2009, s. 85-99. Armağan, Mustafa “Osmanlı, Bir Vakıf Medeniyeti ”, Sivil Toplum Düşünce ve Araştırma Dergisi, sa. 15, İstanbul 2006, s. 169-171. Aruçi, Muhammed ‘’Kalkandelen’’, DİA, Cilt: 24, 2001 Ankara, s. 262-263. Aslan, Nasi “Osmanlı Toplumunda Para Vakıflarının Kurumsallaşmasında Rol Oynayan Faktörler”, Dinî Araştırmalar, Eylül-Aralık c. I, c. 2, Ankara 1998. Barkan Ömer Lütfi - Meriçli, Enver “Sosyal ve Ekonomik Yönleriyle Vakıflar”, Hüdâvendigâr Livası Tahrir Defteri I, TTK, Ankara 1988;s. I-X. Bayyiğit Mehmet, “Sosyal Yardımlasma Ve Dayanısma Kurumu Olarak Vakıflar”, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Bahar, sa. 11, Konya, 2001, s. 59-67. Berki, Ali Himmet Vakfa Dair Yazılan Eserlerle Vakfiye Ve Benzeri Vesikalarda Geçen Istılah Ve Tâbirler, Vakıflar Gen. Müd. Neş., Ankara 1966. Berki, Ali Himmet ‘’ Vakıfların Tarihi, Mahiyeti, İnkişafı ve Tekâ­mülü,Cemiyet ve Fertlere Sağladığı Faideleri’’, Vakıflar Dergisi, sa. 6, İstanbul 1965, s. 9-15. Berki, Ali Himmet,‘’ Vakıfların Hukuk ve Tarih Bakımından Kıymeti’’, Vakıflar Dergisi, sa. 6, İstanbul 1965, s. 5-9. Berki, Ali Himmet Açıklamalı Mecelle, Hikmet Yayınları, İstanbul 1990. Bulut Mehmet Ve Korkut, Cem ‘’Finansal İstikrar Ve Para Vakıfları Etkisi: Rumeli Para Vakıfları Örnekleri’’, Journal of Islamic Economics and Finance - İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi , Vol. 2, No. 1 (1 June 2016): pp. 55-76. Çam Mevlüt, 16. yüzyıl Osmanlı Dönemi Arapça vakfiyeler ve Osmanlı sisteminde eğitim (Saraybosna Hüsrev Bey ve Edirne Sultan II. Selim medreseleri örneğinde), Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2016. Çiftçi, Cafer “18.yy da Bursa’da Para Vakıfları ve Kredi İşlemleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Arastırmaları Dergisi, c.23., sa. 36, Ankara 2004, s. 79-102. Çöteli, Methiye Gül ‘’ İslam Ken nde Vakı arın Ticaret Bölgesinin Oluşumu Üzerine Etkisi: Hayrat-Akar İlişkisinin Döngüsel Doğası’’, Vakıflar Dergisi, sa. 45 - Haziran 2016, S.9-28. Döndüren, Hami “Osmanlı Tarihinde Bazı Faizsiz Kredi Uygulamaları ve Modern Türkiye’de Faizsiz BankacılıkTecrübesi”, Uludağ Üniversitesiilâhiyat Fakültesi Dergisİ, Cilt: 17, Sayı: 1, 2008s. 1-24. Ekinci Sema Nur, Osmanlı Şehrinin Oluşumunda Vakfiyelerin Rolü, Marmara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2016. Elitok, Hüseyin, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivinde Bulunan Hanım Sultanlara Ve Padişahlara Ait Bir Grup Vakfiyenin Hat, Tezhip Ve Cilt Bakımından İncelenmesi, Atatürk Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum 2014. Ergin, Osman Türkiye’de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İktisat ve İctimaiyat Enstitüsü Neşriyatı, İstanbul 1935. Ertem, Adnan Bir Medeniyetin İzdüşümü Vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay., İstanbul 2012. Furat, Ahmet Hamdi ‘’ İslam Hukukunda Vakıf Akdinin Bağlayıcılığı’’, Istanbul Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Dergisi . 2012, Vol. 27, s.61-84. 24p. Günay, Mehmet Hacı ‘’Vakıf’’, DİA, cilt: 42, İstanbul 2012, sayfa: 475-479. Güran, Tevfik Ekonomik ve Mali Yönleriyle Vakıflar: Süleymeniye ve Şehzade Süleyman Paşa Vakıfları, Kitabevi, İstanbul 2006. Gürsoy, Çiğdem Şeyhü’l-İslâm Ömer Hüsameddin Ve Kazasker Mehmed Vahid Efendilerin Para Vakıflarına Dair Meşihat Arşivindeki 1698 Numaralı Defterin Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enst., Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011, 1-10. Mehmed İbrahimgil 1997, “Kalkandelen (Tetovo) Alaca-Paşa Camii”, Vakıflar Dergisi, XXVI, s. 249-66. Karaman, Hayrettin, Anahatlarıyla İslam Hukuku-2, Ensar Neşriyat, İstanbul 2016. Kayahan C. – Görkaş İ., ‘’Osmanlı Dönemi Bölgesel Kalkınmanın Finansman Aracı Olarak Para Vakıflarının Kullanımı’’, Muhasebe Ve Finansman Dergisi, s:44, İstanbul 2009, s. 212-227. Kazıcı, Ziya Osmanlı'da Vakıf Medeniyeti, Kayıhan Yayınları, İstanbul 2003. Keleş, Hamza “Osmanlılarda 19. Yüzyıldaki Para Vakıflarının İşleyiş Tarzı ve İktisadî Sonuçları Üzerine Bir Çalışma -Karacabey (Mihaliç) Kazası Örneği”, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı1(2001) 189-207. Kurt, İsmail “İstanbul Para Vakıfları”, Türk Dünyası Arastırmaları Dergisi, sa:101 , İstanbul 1996. Kurt, İsmail Para Vakıfları –Nazariyat Ve Tatbikat-, İslâmî İlimler Araştirma Vakfi, İstanbul 2006. Kurt, İsmail Nazari ve Tatbiki Olarak Para Vakıfları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst., Doktora Tezi, İstanbul 1994. Kozak, İbrahim Erol Bir Sosyal Siyaset Müessesesi Olarak Vakıf, Akabe yayınları, İstanbul1985. Okur, Kaşif Hamdi ‘' Para Vakıfları Bağlamında Osmanlı Hukuk Düzeni ve Ebussuud Efendinin Hukuk Anlayışı Üzerine Bazı Değerlendirmeler’’, Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005/1-2, cilt: IV, sayı: 7-8, ss. 33-58. Omerov Mumın, Vakfiyelere göre XV-XVIII. asırlarda Makedonya'da vakıflar ve işlevleri, Uludağ Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bursa 2016. Önk, Halime Osmanlı Dönemi Para Vakıflarıyla Günümüz Katılım Bankalarının Karşılaştırılması, Afyonkarahisar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enst., Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar 2015. Özgüdenli, Osman Gazi ‘’Vakfiye’’ DİA, İstanbul 2012, cilt: 42, sayfa: 465-467. Özcan, Tahsin “Osmanlı Toplumuna Özgü Bir Finansman Modeli: Para Vakıfları” Çerçeve, Yıl: 16, Sayı:48 (Ekim 2008), s.124-128. Özcan, Tahsin “Para Vakıflarıyla İlgili Önemli Bir Belge” İlam Araştırma Dergisi, III/2 (Temmuz-Aralık 1998) s. 107-112. Özcan, Tahsin ‘’ İbn Kemal’in Para Vakıflarına Dair Risâlesi’’, İslâm Araştırmaları Dergisi, sa. 4, İstanbul 2000, s. 31-41. Özcan, Tahsin ‘’ Sofyalı Bâlî Efendi’nin Para Vakıflarıyla İlgili Mektupları’’, İslâm Araştırmaları Dergisi, İstanbul 1999, s. 125-155. Özcan, Tahsin Osmanlı Para Vakıfları, Kanuni Dönemi Üsküdar Örneği, TTK, Ankara. 2003. Özcan, Tahsin Vakıf Medeniyeti ve Para Vakıfları, Türkiye Finans Kültür Yayınları, İstanbul 2010. Öztürk, Nazif Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar: Ahkâmu’l-Evkaf, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara 1995. Öztürk, Nazif Menşe'i ve Tarihi Gelişimi Açısından Vakıflar, Vakıflar Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1983. Öztürk, Nazif Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995. Öztürk Nazif, “Sosyal Siyaset Açısından Cumhuriyet Öncesi Vakıfları”, Cumhuriyetin 80.Yılında Uluslararası Vakıf Sempozyumu Kitabı, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2004, s. 35-47. Öztürk, Nazif Mütevelli, DİA, Cilt: 32, 2006, s. 217-220. Şimşek, Mehmet ‘’ Osmanlı Cemiyetinde Para Vakıfları Üzerinde Münakaşalar’’ Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa. 27/1, s. 207-220. Turgut, Bahattin Urfa Vakıfları (1850-1900), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enst., Doktora Tezi, İstanbul 2013. Türkoğlu, İrfan ‘’ Osmanlı Devletı̇nde Para Vakıflarının Gelı̇r DağIlımı Üzerı̇ndekı̇ Etkı̇lerı̇’’, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2013, C.18, S.2, s.187-196. Yaşar, Havva Selcen XIX. Yüzyıl Uşak Para Vakıfları, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2017. Yediyıldız, Bahaeddin XVIII. Yüzyılda Türkiye’de Vakıf Müessesesi Bir Sosyal Tarih İncelemesi, TTK, Ankara 2003. Yediyıldız, Bahaeddin, “18. Asır Türk Vakıflarının İktisadî Boyutu”, Vakıflar Dergisi, sa.18, Ankara 1984, s. 5-41. Yüksel, Hasan "Vakfiyelere Göre Osmanlı Toplumunda Aile", Sosyo Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, 2, Ankara, 1992, 469-470.
• İNTERNET KAYNAKLARI http://dergipark.gov.tr/download/article-file/226264 http://www.vgm.gov.tr/sayfa.aspx?Id=30#P http://www.vgm.gov.tr/sayfa.aspx?Id=30#P http://dergi.altinoluk.com/index.php?sayfa=yillar&MakaleNo=d058s031m1; http://www.isbek.org/node/vakfiyelerde-dua-ve-beddualar.html http://arsiv.diyanetvakfi.org.tr/meal/Bakara.htm http://arsiv.diyanetvakfi.org.tr/meal/Aliimran.htm http://www.vakar.org/public/files/02.02.2013/vakif-belgeleri.pdf http://www.islamveihsan.com/sadaka-i-cariye-nedir.html; http://www.isav.org.tr/img/20131030__4127313495.pdf http://www.isbek.org/node/vakfiyelerde-dua-ve-beddualar.html; http://dergi.altinoluk.com/index.php?sayfa=yillar&MakaleNo=d053s017m1; http://dergipark.gov.tr/download/article-file/226264; ismailkurt.blogcu.com; http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/islam_arastirmalari_dergisi/sayi04/031_041.pdf http://akajans.nl/vakif-kurmanin-puf-noktalari-emre-teker/ http://sadakaasondkab.weebly.com/sadaka.html http://www.eakademi.org/incele.asp?konu=VAKIFLARIN%20DEVLET%20Y%D6NET%DDM%DDNE%20KATKILARI&kimlik=1249334375&url=makaleler/hertuc-1.htm https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=382187