A Nomad Village in the Middle Abatolia: Kömürcü

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 11, 184 - 199, 15.10.2020

Ahmet Köç

https://doi.org/10.21021/osmed.782546

Cited By: 1

Öz

The Kömürcü neighborhood/village, which is located on the old road from Ankara to Kırşehir in Central Anatolia, is connected to Çankaya District from the administrative point of view. Yakub Abdal and Ahi Çomak Dervish Lodges were established for the passengers to stay in this region, which is one day away from the city during the Ottoman period. Yakub Abdal Dervish Lodge in question is located on the Kömürcü, Evciler, Tekke (Ahi Çomak) road route.
Kömürcü village; it has been established in a region where animal husbandry can be limited in inefficient and inadequate lands such as typical Anatolian villages. The village today is right next to the growing metropolis of Ankara. The main purpose of the study is to reveal the situation of Kömürcü village, which is not much different from the remote villages of Anatolia, from the 19th century in the form of the temettuat and population registers. In the 19th century, the limited agricultural and livestock facilities of the village on the back slope of Elmadag led the villagers to move to nearby villages to work in daily work. The situation of the villagers was discussed in various aspects within the framework of the temettuat and tahrir registers. Tahrir and temettuat registers show that the villager has developed alternatives under difficult conditions. Accordingly, the peasants, who work in daily or seasonal jobs, tried to strengthen their financial situation. In this study, as a part of holistic historiography, the local history study which is not very developed in our country has been handled in a small village called Kömürcü

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Ankara, Populatıon, Komurcu

Orta Anadolu'da Bir Yörük Köyü: Kömürcü

Öz

Orta Anadolu’da Ankara’dan Kırşehir’e giden eski yol üzerinde bulunan Kömürcü Mahallesi/köyü idari açıdan bugün Çankaya İlçesine bağlıdır. Osmanlı devrinde şehre bir günlük mesafedeki bu bölgede yolcuların konaklaması için Yakub Abdal ve Ahi Çomak Tekkeleri kurulmuştur. Söz konusu Yakup Abdal Tekkesi; Kömürcü, Evciler, Tekke(Ahi Çomak) yol güzergahı üzerinde kurulmuştur.
Tipik Anadolu köyleri gibi verimsiz ve yetersiz arazilerde, hayvancılığın sınırlı yapılabildiği bölgede kurulmuş Kömürcü, bugün büyüyen gelişen metropol Ankara’nın hemen yanı başındadır. Anadolu’nun ücra köylerinden pek farkı olmayan Kömürcü Karyesi’nin, XIX. Yüzyıldaki temettuat ve nüfus defterlerinden hareketle vaziyetini ortaya koymak çalışmanın temel amacıdır. XIX. Yüzyılda Elmadağın arka yamacındaki köyün tarım ve hayvancılık imkanlarının kısıtlılığı, köylülerin günlük işlerde çalışmak üzere yakın köylere gidip gelmelerine yol açmıştır. Temettuat ve tahrir defterleri çerçevesinde köylünün durumu çeşitli yönlerden ele alınarak, zorlu şartlar altında köylünün alternatifler geliştirdiğini göstermektedir. Buna göre kimi zaman günlük kimi zaman mevsimlik işlerde çalışmak üzere giden köylüler mali durumlarını güçlendirmeye çalışmışlardır. Bu araştırmada bütüncül tarihçiliğin bir parçası olarak ülkemizde fazla geliş(e)meyen mahalli tarih çalışması küçük bir köy olan Kömürcü özelinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Ankara, Kömürcü, Nüfus

Kaynakça

• Barkan, Ö. L. (1980). “İmparatorluk Devrinde Toprak Mülk ve Vakıfların Hususiyeti”, Türkiye’de Toprak Meselesi, Toplu Eserler I, 249-280.
• Erdoğan, H. (2005). “820 Numaralı Temettuat Defterine Göre Tanzimat’ın İlk Yıllarında Mucur ve Hacıbektaş’ın Demografik Yapısı ve Sosyal Durumu” Gazi Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 6(1), 95-102.
• Ergenç, Ö. (1980). “XVII. yüzyıl Başlarında Ankara’nın Yerleşim Durumu Üzerine Bazı Bilgiler”, Osmanlı Araştırmaları I, Ankara, 85- 108.
• Güran, T. (1989). Tanzimat Döneminde Osmanlı Maliyesi Bütçeler ve Hazine Hesapları (1841-1861), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Güran, T. (2000). “XIX. Yüzyıl Temettuat Tahrirleri”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, (Der. Halil İnancık, Şevket Pamuk), Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, 73-95.
• İnalcık, H- Ş. Pamuk. (2001). Osmanlı Devleti'nde Bilgi ve İstatistik, Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, 35-50.
• Kütükoğlu, (1995). “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettuat Defterleri”, Belleten Dergisi, LIX(225), 395-418.
• Özdemir, R. (1986). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Ankara (Fiziki, Demoğrafik, İdari ve Sosyo- Ekonomik Yapısı), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Öztürk, M. (2018). “Yerel Tarih ve Şehir Tarihçiliğinin Yeri, Önemi ve Bugünkü Durumu”, Uluslararası Gazi Süleyman Paşa ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri III, Kocaeli, 421-426.
• Özünlü, E. E. (2012). “Ankara Sancağı’nın İdari Yapısı Üzerine Bazı Düşünceler”, Tarihte Ankara Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 45-63.