Socio-Economic Structure of the Yeşilova Village in the XIX. Century

Yıl 2021, Sayı: 13, 1 - 38, 15.10.2021

Ahmet Sağlam

https://doi.org/10.21021/osmed.910483

Öz

Ottoman population and temettüat registers are a rich source of material for local history studies. It gives detailed information about the population information of villages and cities, ethnic and religious structure, socio-conomic life and income records of individuals. These archive records belonging to the 19th century, when the process of transformation of empires into national states began, are also important archive catalogs for many different branches of science.
In our article, we will talk about the population of Gediz Yeşilova Village in 1856 and the socio-economic life of the village residents in 1844/45 in the light of the population. It is possible to reach records in Ottoman archives up to 1500s regarding the history of the village. Formerly known as İğdiş, the new settlement center after the 1970-Gediz earthquake and the village, whose name is Yeşilova. The village has rich forest resources as well as land suitable for dry farming and animal husbandry. According to the Temettüat registers, agriculture, animal husbandry and beekeeping are among the main sources of income. Considering the pre-industrial social structure, the village has a good position in terms of livelihoods, especially compared to the central Anatolian villages.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı,, nufus, temettüat, tax, Yeşilova/İğdiş

Yeşilova Köyü’nün XIX. Yüzyılda Sosyo-Ekonomik Yapısı

Öz

Osmanlı nüfus ve temettüat defterleri, yerel tarih çalışmaları yanında birçok bilim dalı için zengin malzeme kaynağıdır. 19. Yüzyıl köy ve kentlerin nüfus bilgileri, etnik ve dini yapıları, sosyo-ekonomik hayatları bu defterlerde kayıtlıdır. İmparatorlukların ulusal devletlere dönüşüm sürecinin yaşandığı bir yüzyıl olması, arşiv kayıtlarını daha da değerli kılmaktadır.
Makalemizde, Kütahya sancağı Simav kazası İğdiş karyesi nüfus ve temettüat defterleri ışığında günümüz Kütahya-Gediz-Yeşilova Köyü’nün 1856 yılı nüfus defteri ve 1844/45 yılı temettüat defterine göre köy sakinlerinin sosyo-ekonomik hayatlarını ele alacağız. Önceki adı “İğdiş” olan, 1970-Gediz depremi sonrası yeni yerleşim merkezi ile adı “Yeşilova” olan köy tarihine dair 1500’lere değin Osmanlı arşivlerinde kayıtlara ulaşmak ve köy hakkında bilgi sahibi olmak mümkündür. Nüfus ve temettüat defterlerine göre yaklaşık 200 kişilik bir nüfusa sahip olan köy, kuru tarım ve hayvancılığa elverişli toprakların yanı sıra, zengin orman kaynaklarına sahiptir. Bu noktada temettüat defterine göre tarım, hayvancılık, arıcılık ve odun taşımacılığı ana geçim kaynakları arasındadır. Sanayi öncesi toplum yapısını dikkate aldığımızda, özellikle orta Anadolu köylerine kıyasla geçim kaynakları bakımından iyi bir konumda olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, temettüat, nüfus, Yeşilova/İğdiş

Kaynakça

• Gediz-Yeşilova Köyü Nüfus Defteri: Hüdavendigar eyaleti Kütahya sancağı Simav kazası müslim nüfus defteri: BOA. NFS. d. 01629. s. 201-203.
• Gediz-Yeşilova Köyü Temettüat Defteri: Kütahya Sancağına Tâbi Simav Kazası Kuralarından İğdiş Karyesinin Tahrir-i Temettüat Defteri Sene:1261 Numara; 66:
• BOA.ML.VRD.TMD.d No: 09203. BOA. EV. VKF. 17-45. BOA. KK. d. 06447-163. BOA. MAD. d. 262. BOA. ML. VRD. d. 0827.
• BOA. ML. VRD. TMT. d. 7905.BOA. ML. VRD. TMT. d. 7921. BOA. NFS. d.01628 . BOA. NFS.d.01627 . BOA. TT. 3. BOA. ML. VRD. TMT. d. 09196.
• BOA. ML. VRD. TMT. d. 09213. BOA. ML. VRD. TMT. d. 09255. BOA. ML. VRD. TMT. d. 09264.
• Adıyeke, N. (2000), “Temettuat Sayımları ve Bu Sayımları Düzenleyen Nizamname Örnekleri”, Ankara Ünüversitesi, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, OTAM, SAYI 11, 2000, s. 769-825.
• Baykara, T. (1996), “Selçuklular Devrinde İğdişlik ve Kurumu”, Belleten, LX, 229, s. 681-693.
• Göksal, H. (2013), 19. Yüzyıl Ortalarında Gediz’in Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Gediz Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
• Gümüşcü, O. (2010), Tarihi Coğrafya, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
• Güran, T. (2000), “XIX. Yüzyıl Temettüat Tahrirleri”, Osmanlı Devletinde Bilgi İstatistik, (H. İnalcık, Ş. Pamuk Der.), Ankara, s. 73-94.
• İnalcık, H. (1996), Osmanli Imparatorlugu: Toplum ve Ekonomi, Eren Yayincilik, Istanbul, s. IX.
• Karal, E. Z. (1943), Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831, T.C Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları, Ankara, s. 8-11.
• Kütükoğlu, M. S. (1995), “Osmanlı Sosyal ve İktisadî Tarihi Kaynaklarından Temettüât Defterleri”, Belleten, LIX, s. 395.
• Makrîzî, (1994), Kitâbü's-Sülûk li-Maˊrifeti Düveli'l-Mülûk, I-IV, (Thk. Muhammed Mustafa Ziyade-Said Abdülfettah Ȃşûr), Kahire.
• Sümer, F. (2000), “İğdiş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. XXI, s. 524-525.
• Sümer, F. (1985), “Selçuklu Tarihinde İğdişler”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı:35, s. 9-23.
• Şen, S. (2007), “İğdiş Sözcüğü Nereden Geliyor?”, İlmî Araştırmalar, Sayı: 23, s. 123-190.
• Şemseddîn eş-Şücâî, (1997), Târîhu’-l-Meliki’n-En-Nâsırî Muhammed bin Kalavun es-Sâlihî ve Evlâdihî, (Thk. Barbara Schafer), Wiesbaden.
• Turan, O. (1958), Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar, Ankara.
• Uçar, E. (2019), “Kutadgu Bilig Dizinindeki Bir Kelime Hakkında VIII: İğdiş ve İğdişçi Sözcüğü”, Korkut Ata Türkiyat, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Degisi, Cilt:1, Sayı: 1, Aralık, s. 11-18.
• Cevdet Yakupoğlu, “Aslanapa Yöresinde Türk İskânının Belgeleri: Yer ve Şahıs Adları (XII-XVI. Yüzyıllar)”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Tarih, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu-III Germiyanoğulları Beyliği 8-10 Mayıs 2014, Bildiriler Kitabı, Yayına Hazırlayanlar: Mehmet Ersan-Mehmet Şeker, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2017, s.423-472.
• Yusuf Hâs Hacib, Kutadgu Bilig, (nşr. Reşit Rahmeti Arat), Ankara 1947.
• Yiğit, İ.(2011). "XIX. Yüzyıl Tarihi Coğrafya Çalışmaları İçin Önemli Bir Kaynak: Temettüat Defterleri", Türk Coğrafya Kurumunun 70. Kuruluş Yılı Anısına: "UKCK-2011" Bildirileri, 7-10 Eylül 2011 İstanbul.
• Yiğit, İ.-Kocabıyık, M. (2016), “XIX. Yüzyıl Anadolu’sunda Tarımsal Yapı”, 2016 Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anısına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, s. 227-239.
• 370 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Rûm-İli Defteri (937/1530), Kütahya, Kara-hisar-i Sâhib, Sultan-önü, Hamîd ve Ankara Livâları, Ankara 1993.