Preschool and Primary/Secondary Education from the Ottoman Empire to the Republic According to Kâzım Nami Duru

Yıl 2023, Sayı: 18 - Eylül, 2023, 155 - 171, 15.09.2023

Mehmet Salih Erkek

https://doi.org/10.21021/osmed.1319224

Öz

With the Constitutional Monarchy that was re-declared in 1908, the Ottoman Empire underwent a great political, economic and social change. The Committee of Union and Progress, the revolutionary party that seized power, attached special importance to education. Kâzım Nami (1876-1967), who was a member of this committee and fought as an officer against the Abdulhamid II regime, moved to the field of education after leaving his job and became one of the radical educators of the Ottoman and Republican era. Kâzım Nami, who pioneered the beginning of pre-school education in the Ottoman Empire, opened the first kindergarten in the empire and tried to implement and promote the Froebel style education that he admired greatly. Kâzım Nami, who is the advocate of mixed and secular education based on national principles, has been influential in determining the education policies of the new Turkish Republic after 1923. In addition, he translated the books of educators such as Froebel, Jean Piaget, Angelo Patri and Jules Payot into Turkish and offered them to Turkish educators.

Anahtar Kelimeler

Kâzım Nami, Education, Froebel, Ottoman State, Pedagogy, Preschool Education

Kâzım Nami Duru’ya Göre Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Okulöncesi ve İlk/Orta Öğretim

Öz

1908 yılında yeniden ilan edilen Meşrutiyet ile birlikte Osmanlı Devleti siyasi, iktisadi ve sosyal anlamda büyük bir değişim geçirmiştir. İktidarı ele geçiren devrimci parti İttihat ve Terakki Cemiyeti eğitime özel bir önem vermekteydi. Bu cemiyetin bir üyesi olan ve II. Abdülhamid rejimine karşı bir subay olarak mücadele eden Kâzım Nami (1876-1967) görevinden ayrıldıktan sonra eğitim alanına geçmiş ve hem Osmanlı hem de cumhuriyet döneminin radikal eğitimcilerinden birisi olmuştur. Osmanlı Devleti’nde okul öncesi eğitimin başlamasına öncülük eden Kâzım Nami imparatorluktaki ilk ana mektebini açmış ve büyük bir hayranlık duyduğu Froebel tarzı eğitimi uygulamaya ve tanıtmaya çalışmıştır. Milli esaslara dayalı, karma ve laik eğitimin savunucusu olan Kâzım Nami 1923’ten sonra yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin eğitim politikalarının belirlenmesinde etkili olmuştur. Ayrıca Froebel, Jean Piaget, Angelo Patri, Jules Payot gibi eğitimcilerin kitaplarını Türkçeye çevirerek Türk eğitimcilerinin hizmetine sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kâzım Nami, Eğitim, Froebel, Osmanlı Devleti, Pedagoji, Okul Öncesi

Kaynakça

• “Ana Mektebi”, Sabah, (17 Temmuz 1909).
• “Meşrutiyet İdaresi İçin Kitap Müsabakası”, Sabah, (28 Mart 1909).
• “Tahsil-i Mecburi”, Sabah, (24 Mayıs 1909).
• Akkutay, Ülker. Milli Eğitimde Yabancı Uzman Raporları (Atatürk Dönemi), Ankara: Avni Akyol Kültür ve Eğitim Vakfı, 1996.
• Akşin, Sina. Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1980.
• Akyüz, Yahya. Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1982’ye), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 1982.
• Alkan, Mehmet Ö. “İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e Modernleşme ve Ulusçuluk Sürecinde Eğitim”, Osmanlı Geçmişi ve Bugünün Türkiye’si, (Der. Kemal H. Karpat), (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005): 73-242.
• Alp, Hayrunisa. “Erken Cumhuriyet Dönemi Eğitim ve İlköğretimine Bir Bakış (1923-1929)”, Türkoloji Kültürü, IV/7, (Winter 2011): 97-110.
• Baymur, Feriha. “Kâzım Nami Duru”, Cumhuriyet Dönemi Eğitimcileri. Editör Hüsnü Ciritli&Bahir Sorguç, Ankara: Unesco Türkiye Milli Komisyonu, 1987.
• Doğan, Nuri. Ders Kitapları ve Sosyalleşme (1876-1918), İstanbul: Bağlam Yayınları, 1994.
• Duru, Kâzım Nami. “Öğretim Yolları Üzerine”, Yeni Kültür, XXVI (1938): 164-166.
• Duru, Kâzım Nami. “Bir Otodidakt”, İlköğretim, 114 (1942): 1507.
• Duru, Kâzım Nami. “Bir Otodidakt”, İlköğretim, 98 (1942): 1250-1252.
• Duru, Kâzım Nami. “Birlikte Eğitim,” Yeni Kültür, XXII (1938): 34-35.
• Duru, Kâzım Nami. “Deneme Okuluna Lüzum Var mı?”, Emekli Öğretmen, IV/44 (1963): 10-11.
• Duru, Kâzım Nami. “Eğitim Üzerine”, Yeni Kültür, XV (1937): 130-131.
• Duru, Kâzım Nami. “Hatıralarım”, Büyük Doğu, I/XIII (1943): 12.
• Duru, Kâzım Nami. “Öğretmenlik Üzerine”, Emekli Öğretmen, II/5 (1960): 13-15.
• Duru, Kâzım Nami. “Pedagoji ve Sosyoloji”, Sosyoloji Dünyası, I/3 (1953): 1-4.
• Duru, Kâzım Nami. Ankara Radyosunda Söylediklerim. Ankara: Ulus Kitabevi, 1937.
• Duru, Kâzım Nami. Cumhuriyet Devri Hatıralarım, İstanbul: Sucuoğlu Matbaası, 1958.
• Duru, Kâzım Nami. İttihat ve Terakki Hatıralarım İstanbul: Sucuoğlu Matbaası, 1957.
• Duru, Kâzım Nami. Kemalist Rejimde Eğitim ve Öğretim. İstanbul: Kanaat Kitabevi, 1938.
• Düstûr, İkinci Tertip, Volume 4, (23 Eylül 1913).
• Ergin, Osman. Türk Maarif Tarihi, III-IV, İstanbul: Eser Matbaası, 1977.
• Ergün, Mustafa. II. Meşrutiyet Devri Eğitim Hareketleri, Ankara: Ocak Yayınları, 1994).
• Froebel, Fredrich. Autobiography of Friedrich Froebel, transl by Michaelis and Moore. London: Swan Sonnenschein, 1886.
• Kalaycı, Nurdan. Cumhuriyet Döneminde İlköğretim, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1988.
• Kâzım Nami. “Muallim Buhranı”, Cumhuriyet, (30 Haziran 1928).
• Kâzım Nami. “Muhtelit Terbiye”, Resimli Şark, 13, (Ocak 1932): 10-11.
• Kâzım Nami. “Terbiye Buhranı”, Cumhuriyet. (28.07.1924).
• Kâzım Nami. Frobel Usulüyle Küçük Çocukların Terbiyesi. İstanbul: Matbaa-yı Amire, 1924.
• Kâzım Nami. Mekteplerde Ahlâkı Nasıl Telkin Etmeli?. İstanbul: Kanaat Matbaası, 1925.
• Kâzım Nami. Pedagoji Önünde Gazi, Ankara: Devlet Basımevi, 1928.
• Kâzım Nami. Terbiyevî Yazılar. İstanbul: Kanaat Matbaası, 1931.
• Kâzım Nami. Türkçeyi Nasıl Öğretmeli. İstanbul: Matbaa-ı Amire, 1925.
• Kâzım Nami. Vers l'école de demain; souvenirs d'un maître d'école américain, translated by Angelo Patri, Yarınki Mektebe Doğru, Bir Amerikan Mektep Mualliminin Hatıraları. Ankara: Devlet Basımevi, 1934.
• Koçer, Hasan Ali. Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991.
• Mutlu, Şamil. “II. Meşrutiyet Devrinde İstatistik Bilgileriyle Eğitim”, Belgeler, XVII/21’den Ayrıbasım, (1996): 127-143.
• Nurdoğan, Arzu M. Modernleşme Döneminde Osmanlı’da İlköğretim, İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2016.
• Sabri Cemil, “Çocuk Bahçeleri”, Yeni Fikir, III/16, (October 1913): 495-500.
• Sakaoğlu, Necdet. Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.
• Tunaya, Tarık Zafer. Türkiye’de Siyasal Partiler, Cilt I, İstanbul: Hürriyet Yayınları, 1988.