Doktor Abdülhak Adnan Adıvar’ın Tıp Eğitimi Dönemi [1899-1910] ve II. Meşrutiyet Dönemi’ndeki Hekimlik Faaliyetleri [1909-1919]

Yıl 2024, Sayı: 20, 80 - 94, 15.03.2024

Turhan Ada

https://doi.org/10.21021/osmed.1377689

Öz

Dr. Adnan Bey, hekimlik mesleğini pozitif bilimlere duyduğu ilgi nedeniyle tercih etmiştir. Bu maksatla seçtiği Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye’de aldığı eğitimi yetersiz bulduğu için lisans (1899-1905) ve ihtisas (1905-1909) dönemlerine tekabül eden yıllarda Berlin’e kaçmış, Berlin Tıp Fakültesi Dahiliye Kliniği profesörlerinden Friedrich Krauss ile çalışmıştır. Pozitivist Alman kültüründen önemli oranda etkilendiği bu süreçte, eğitim sürecinin zarar görmesinden endişe ederek, sempati duyduğu kaçak Jön Türklerle arasına mesafe koyduğu görülmektedir. Dr. Adnan Bey, II. Meşrutiyet’in ilanından (23 Temmuz 1908) sonra ihtisas eğitimine ara vererek İstanbul’a dönmüştür. Mesleki yaşamı Jön Türklerin inisiyatif kazandığı II. Meşrûtiyet’in ilk yıllarından I. Dünya Savaşı’nın (1914-1918) sonuna kadar sürmüştür. Bu dönemde, Jön Türklere yakınlığı nedeniyle idârî görevler üstlenmiş, bilimsel kazanımlarını eğitim sürecine aktarmıştır. Sözü edilen süreçte Trablusgarp Savaşı’nda (1911-1912) fiilen vazife yaptığı gibi, bazı resmi ve özel sağlık kurumlarında da çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adnan Adıvar, Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye, Berlin Tıp Fakültesi, Friedrich Krauss

Etik Beyan

The author has no conflict of interest to declare. There is no ethic problem.

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

Dergimize yayın hayatında başarılar diliyorum.

Medical Education Period of Doctor Abdülhak Adnan Adıvar [1899-1910] and II. Medicine Activities in the Constitutional Period [1909-1919]

Öz

Dr. Adnan Bey chose the profession of medicine because of his interest in positive sciences. Finding the education he received at Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye inadequate, he fled to Berlin during his undergraduate (1899-1905) and residency (1905-1909) years and studied with Friedrich Krauss, professor at the Internal Medicine Clinic. In this process, during which he was significantly influenced by the positivist German culture, it is seen that he distanced himself from the fugitive Young Turks, whom he sympathized with, fearing that his educational process would be damaged. On July 23, 1908, when the Constitutional Monarchy was proclaimed, Dr. Adnan Bey returned to Istanbul, interrupting his specialty training, and his professional life lasted from the early years of the Second Constitutional Era, when the Young Turks gained the initiative, until the end of World War I (1914-1918). During this period, he assumed administrative duties due to his closeness to the Young Turks and transferred his scientific achievements to the educational process. In the aforementioned period, he actually served in the Tripoli War (1911-1912) and worked in some public and private health institutions.

Anahtar Kelimeler

Adnan Adıvar, School of Medicine, Berlin Faculty of Medicine, Friedrich Krauss

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları| / Vesikaları
• İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Bedi Şehsuvaroğlu Arşivi, Adnan Adıvar Dosyası, 2/VI; 2-143; 2/VIII-230; 42/IX-334. Hizmet Cetveli: Emekli Sandığı Arşivi, Sayıştay Dosyası.
• Kaynak Eserler & İnceleme ve Araştırmalar
• Ada, Turhan. Adnan Adıvar. İstanbul: Kültür A.Ş. Yayınları, 2010.
• Adıvar, Adnan. Bilgi Cumhuriyeti Haberleri. İstanbul: Tasvir Neşriyat, 1945.
• Adıvar, Adnan. “Bir Büyük Hekim: Neşet Ömer.” Akşam (1 Ağustos 1948): 5.
• Adıvar, Adnan. Dur, Düşün. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi, 1950.
• Adıvar, Adnan. Hakikat Peşinde. İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları, 1954.
• Adıvar, Adnan. “Kırk Yıldır Tanırım I.” Akşam (26 Ağustos 1944):5.
• Adıvar, Adnan. “Kırk Yıldır Tanırım II.” Akşam (30 Ağustos 1944): 5.
• Adıvar, Adnan. “Ne Çıkar?.” Vatan (3 Eylül 1946):1, 2.
• Adıvar, Adnan. “Noksanımız: Hiss-i Vazîfe.” Tanin (22 Haziran 1325/5 Temmuz 1909):1, 2.
• Adıvar, Adnan. “Talebe Birliklerinden Birkaç Hatıra.” Bedi’ Şehsuvaroğlu Arşivi, Adnan Adıvar Dosyası, 42/IX-334.
• Adıvar, Abdülhak Adnan. Tarih Boyunca İlim ve Din. C. 1. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1944.
• Adıvar, Adnan. “Tıp Fakültesi Talebe Cemiyeti’ne.” Bedi’ Şehsuvaroğlu Arşivi, Adnan Adıvar Dosyası, 2/VIII-230.
• Adıvar, Adnan. “Üç Başka Başka, Akıbet.” Vatan (12 Haziran 1946): 1, 2.
• Adıvar, Adnan. “Yarım Asırdan Beri Kültür.” Cumhuriyet (10 Aralık 1950): 2.
• Adıvar, Halide Edip. Dr. Adnan Adıvar. İstanbul: Nurgök Matbaası,1956.
• Adıvar, Halide Edip. Mor Salkımlı Ev. İstanbul: Özgür Yayınları, 2000.
• Adıvar, Halide Edip. Türkün Ateşle İmtihanı. İstanbul:Atlas Kitabevi.
• Altogan, Ali Rıza. “Dr. Adnan Bey.” Bedi’ Şehsuvaroğlu Arşivi, Adnan Adıvar Dosyası, 2/VI.
• Arat, Reşit Rahmeti. “Dr. A. Adnan Adıvar.” ORİENS (Milletlerarası Şark Tetkikleri Cemiyeti Mecmuası) 8/I (1955): 2.
• Ateş, Ahmet. “Dr. Abdülhak Adnan Adıvar.” İstanbul Enstitüsü Dergisi I (1955): 91.
• Aydemir, Şevket Süreyya. Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa. C. 2. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1981.
• Aydın, Ayşe. “Türkiye Büyük Millet Meclisi Birinci Döneminde Görev Yapan Sağlık Mensupları.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 14/ILII (1998): 620.
• Baysun, Cavid. “Dr. Abdülhak Adnan Adıvar.” Tarih Dergisi 8/XI (1955): 4.
• Bölükbaşı, Rıza Tevfik. “Tarih Boyunca İlim ve Din” Akşam (3 Haziran 1944): 5.
• Cebesoy, Ali Fuat. “Siyasi Hatıralar, 1922 yılı sonu olayları.” Vatan (3 Temmuz 1956): 5.
• Ceride-i Resmiye (7 Şubat 1337/1911): 5.
• “Dr. Abdülhak Adnan Adıvar.” Bilgi 13/CIIL (1959): 2.
• Erden, Fethi. “Dr. Adnan Adıvar’dan Hatıralar.” Bilgi 8/CXLVIII (1959): 9.
• Etker, Şeref. “Adnan Adıvar’ın müderrisliği neden gerçekleşmedi ?.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları (Adnan Adıvar Özel Sayısı) 7/II (2006): 205-209.
• Gökberk, Mehmet Ali. “İlim ve Fikir Alemimiz Kahraman bir Üstadın Kaybı İle Mustariptir.” Tan (2 Temmuz 1955):1.
• Günergun, Feza. “Adnan Adıvar’ın Bilim Tarihi Çalışmaları: Osmanlı Türklerinde İlim’den Önce ve Sonra.”
• Osmanlı Bilimi Araştırmaları (Adnan Adıvar Özel Sayısı) 7/II (2006): 14-26, 40-45.
• Gürkan, Kazım İsmail. “Adnan Adıvar.” Vatan (4 Temmuz 1955): 1-2, 6.
• Karaosmanoğlu, Fevzi Lütfi. “İlmi Müheyyiç Kılan Adam.” Vatan (18 Temmuz 1944): 2.
• Kazancıgil Tevfik Remzi. “Emrâz-ı Umûmiye Muallimi Dr. Abdülhak Adnan Bey.” Bedi Şehsuvaroğlu Arşivi, Adnan Adıvar Dosyası, 2-143.
• Rıza Tahsin. Mir’at-ı Mekteb-i Tıbbiye. İstanbul: 1328.
• Sarı, Nil. “Mekteb-i Tıbbiye (1827-1909).” Kuruluşundan Günümüze Cerrahpaşa Tıp Fakültesi (1827-1967-2007). Ed., Nil Sarı, Zuhal Özaydın ve Burhan Akgün, İstanbul: 2009, 7-28.
• Şehsuvaroğlu Bedi. “Dr. Adnan Bey.” Bedi’ Şehsuvaroğlu Arşivi, Adnan Adıvar Dosyası 2/VI.
• Şehsuvaroğlu, Bedi. “Adıvar Olan.” Dünya (1 Temmuz 1962): 5.
• Şehsuvaroğlu, Bedi. “İkinci Adam Dr. Adnan Adıvar.” Tercüman (24 Temmuz 1967): 2, 7.
• Terzioğlu, Arslan. “Adnan Adıvar’ın Türk Tababet ve İlim Tarihine Hizmetleri.” Kaynaklar 4 (1985): 39.
• Türk Parlamento Tarihi, Birinci Dönem. Haz., Kazım Öztürk. C. 3. Ankara: TBMM Basımevi, 1995.
• Ünver, Süheyl.“Dr. Adnan Bey Hocamızdan Öğrendiklerim Hakkında.” Yeni İstanbul (14 Ağustos 1955): 5 .
• Yalman, Ahmet Emin. “Bir Fazilet Kahramanı.” Vatan (3 Temmuz 1955):1.
• Yıldırım, Nuran. “Hekimlik Kimliği ile Abdülhak Adnan Adıvar ve Tıp Tarihi ve Deontoloji Müderrisliği.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 7/II (2006): 57-69, 83.
• Yücel, Hasan Ali. “Türklerin Yetiştirdiği Mühim Adamlardan Biri.” Cumhuriyet (7 Ağustos 1955): 1.
• Zürcher, Erik Jan. Cumhuriyetin İlk Yıllarında Siyasal Muhalefet-Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası. İstanbul: İletişim Yayınları.