Seher Abdal’ın “Muʻcizât-nâme-i Muhammed Aleyhisselâm Kasîde-i Yemen” Adlı Eseri

Yıl 2024, Sayı: 21, 55 - 87, 15.06.2024

Meriç Harmancı

https://doi.org/10.21021/osmed.1413268

Öz

Her kültür dairesi; kendi düşünce sistemi, inançları ve değer yargılarıyla uyumlu kahramanların anlatılarını oluşturmuş ve nesiller boyu aktarılan bu anlatılar kültürel bellekte yerini bulmuştur. Birey ya da toplumu karşılaştığı güçlüklerden kurtaran, idealleri uğruna mücadele eden, benimsediği ilke ve değerlerle örnek kişiliğe sahip bu kahramanlar, anlatının türü ve yapısına göre kurgulanmış ya da gerçek kişiler anlatı sahnesine taşınmıştır. Türklerin Müslümanlığı kabulü ile İslam dininin pek çok önemli ismi ile birlikte, İslam Peygamberi Hz. Muhammed de dinî ve tarihî şahsiyeti, manevi önderliği, idarî kabiliyeti ve örnek kişiliği itibariyle pek çok edebî esere kaynaklık etmiş, edebî anlatıların merkezi kahramanı olmuştur. Hz. Peygamber’in mucizeleri de farklı türler içerisinde veya mucize ya da mucizelerin merkezde olduğu eserlerde konu edilmiştir. Osmanlı medeniyeti döneminde bu eserlerin sayısı artmış, XV. yüzyılın sonu ile XVI. yüzyıl başlarında yaşayan Seher Abdal da üç müstakil mucizatname kaleme almıştır. Bu makalede, Seher Abdal’ın mucizatnamelerinden ilki olan Muʻcizât-nâme-i Muhammed Aleyhisselâm Kasîde-i Yemen başlıklı yazma metin incelenmiştir. 146 beyitlik eser, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü 3695 numarada kayıtlı bulunan 63 yapraklık yazmanın 28b-34a yaprakları arasındadır. Çalışmada eserin tür ve içerik incelemesi yapılmış, çeviri yazılı metni verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, mucize, Seher Abdal, mucizatname., Yemen

Seher Abdal's work titled "Muʻcizât-nâme-i Muhammed Aleyhisselâm Kasîde-i Yemen"

Öz

Each cultural circle has created narratives of heroes compatible with its thought system, beliefs, and value judgements, and these narratives, which have been passed down for generations, have found their place in cultural memory. These heroes, who save the individual or society from the difficulties they face, struggle for their ideals, and have exemplary personalities with the principles and values they adopt, are fictionalized, or real people carried to the narrative stage according to the narrative type and structure of the narrative. With the acceptance of Islam by the Turks, along with many important names of the religion of Islam, the Prophet Muhammad, the Prophet of Islam, has been the source of many literary works in terms of his religious and historical personality, spiritual leadership, administrative ability, and exemplary personality, and has been the central hero of literary narratives. The miracles of the Prophet were also the subject of different genres or works in which miracles were at the centre. During the Ottoman civilisation, the number of these works increased, and Seher Abdal, who lived at the end of the XVth and the beginning of the XVIth centuries, wrote three independent mucizatnames. In this article, the manuscript titled “Muʻcizât-nâme-i Muhammed Aleyhisselâm Kasîde-i Yemen”, which is the first of Seher Abdal’s mucizatnames (miracle texts), is analysed. The work of 146 couplets is between leaves 28b-34a of the 63-leaf manuscript registered in Istanbul University Rare Works Library, Turkish Manuscripts Section, number 3695. In the study, the work has been analysed in terms of genre and content, and the translated text has been given.

Anahtar Kelimeler

Prophet Muhammad, miracle, Seher Abdal, mucizatname, Yemen.

Kaynakça

• Aydın, Hüseyin. “Meydan Okumaları Bakımından Kur’an Mucizesi.” Kelam Araştırmaları 8/1 (2010): 45-76.
• Bebek, Adil. “Kelâm Literatürü Işığında Mucize ve Hz. Muhammed'e Nisbet Edilen Hissî Mûcizelerin Değerlendirilmesi.” Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 18 (2000): 121-148.
• Bulut, Halil İbrahim. “Harikulade Olması Açısından Keramet ve Mucize ile İlişkisi.” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/3 (2001): 329-350.
• Bulut, Halil İbrahim. “Mûcize”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXX (Ankara 2020), ss. 348-351.
• Bulut, Halil İbrahim. “Peygamberlerin Başarısında Mûcizelerin Yeri ve Önemi.” Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/1 (2011): 65-78.
• Çakır, Müjgân. Muʻcizeler Kitabı Klasik Türk Edebiyatında Müstakil Muʻcizât Metinleri Muʻcizât-ı Enbiyâ Tercümesi ve Muʻcizât-ı Mustafa Metinleri. İstanbul: Büyüyenay Yayınları, 2015.
• Çelebioğlu, Ȃmil. Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları. Ankara: MEB Yayınları, 1998.
• Demircan, Adnan. “İslâm Tarihinin İlk Üç Asrında Mucize Algısı Üzerine Bazı Değerlendirmeler.” Din Dilinde Mucize, 179-212. İstanbul: Kuran Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2015.
• Derviş Seher. Sa‘âdetname. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar, NEKTY 03695. Eliade, Mircea. Mitlerin Özellikleri. Çev., Sema Rifat. İstanbul: Om Yayınevi. 2001.
• El-Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd -Açıklamalı Tercüme-. Çev., Bekir Topaloğlu. İstanbul: İsam Yayınları, 2014.
• Fayda, Mustafa. “Hâlid b. Velîd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XV (Ankara 1997), ss. 289-292.
• Fayda, Mustafa. “Velîd b. Mugire”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XLIII (Ankara 2013), ss. 33-34.
• Harmancı, Meriç. “Seher Abdal’ın Manzum Bir Velayetnamesi: Velâyet-nâme-i Alî (Kerrema’llâhü Vechehû) Pür-Sûhten-i Cebrâ’îl Aleyhi’s-selâm.” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 100 (2021): 375-396.
• Kar, Sait. “Mucize Gerçekten Felsefi-Teolojil Bir Problem midir?” Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2020): 458-479.
• Razi, Muhammed b. Ömer b. Hüseyin Fahreddin. el-Muhassal (Kelama Giriş). Trc., Hüseyin Atay. Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Seher Abdal, Saʻâdet-nâme, İstanbul Üniversitesi Türkçe Yazmalar (İÜTY 03695: 28b -34a ).
• Topaloğlu, Fatih. “Felsefî ve Teolojik Açıdan Mucize.” Doktora tezi, Erciyes Üniversitesi, 2010.
• Uludağ, Süleyman. “Keramet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXV (Ankara 2022), ss. 268-270.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Delâili’n-nübüvve”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, IX (Ankara 2020), ss. 115-117.
• Yılmaz, Nesrin. “Gulâm Sistemi İçerisinde Kırklar ve İhtiyâreddîn Yüzbeg Tuğrul Hân.” İran ve Turan Tarihi Araştırmaları Dergisi 9 (Aralık 2022): 48-74.
• İnternet Kaynakları \ Online Erişim
• “Taha Suresi 5. Ayet”. Erişim 07 Mart 2024. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/T%C3%A2h%C3%A2-suresi/2353/5-8-ayet-tefsiri.