“İslam Fütuhatı ve Azerbaycan” Konusu Sovyet Dönemi Azerbaycanlı Oryantalistlerin Çalışmalarında (Ziya Bünyadov ve Naile Velihanlı Örneğinde)

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 111 - 128, 26.12.2018

Reşad Mustafa

Öz

Azerbaycan oryantalizminin İslam fütuhatı üzere en
önemli araştırmacılarının başında Ziya Bünyadov ve Naile Velihanlı gelirler.
Her iki bilim adamı İslam fetihlerine ideolojik olarak oryantalist
yaklaşımsergilemişler. Aynı zamanda hem Naile Velihanlı, hem de Ziya Bünyadovda
Batı, özellikle de rus oryantalistlerinin etkisi duyulur. Metod olarak Marksist
tarihi materyalizm ve determinizm metodolojisini kullanmaya çalışmışlar.
Sonuçta çalışmalarındakı İslam tarihi ile kaynaklardakı İslam tarihi bazı zaman
bir-biri ile uyuşmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam, Oryantalizm, Azerbaycan, Aran, Ziya Bünyadov, Naile Velihanlı

Kaynakça

• Ahmed ibn Asam el-Kufi. Kitab el-Fütuh (Azerbaycanın VII-IX esrler tarihine aid çıharışlar). (çeviri, not ve açıklamalar Ziya Bünyadov). Azerbaycan Dövlet Neşriyyatı: Bakı, 1995 (rusçası 1981) Ahmed ibn Ebu Yaqub, Tarihi-l Yaqubi (Tahqiq Abdulamir Mihne). 2.cilt. Al-Alami: Beyrut, 2010 Azerbaycan Sovet Ensiklopediyası. “Qaradaş” maddesi. Naile Velihanlı. 3.cilt. Bakı, 1979 Azerbaycan tarihi. En Gedim Dövrlerden XX Esrin Evvellerine Geder. (Ed. İgrar Aliyev) Elm: Bakı, 1993 Claudii Ptolemaei. Geographia.(Edid. C. F. A. Nobbe). Editio Stereotypa. Tom II. Lipsiae. Sumptibus et typis Caroli Tauchnitii, 1845 Edward Hallet Carr. Tarih Nedir? İletişim Yayıncılık: İstanbul, 2002 Edward Said. Oryantalizm. İrfan Yayıncılık: İstanbul, 1998 El-Belazuri, Ahmed bin Yahya. Futuh el-Buldan(haqqaqahu ve şerhehu Abdullah Enis Tubba). Müessesetu-l Muaf: Beyrut, 1987 El-Belazuri. Fütuhul-Buldan (çev.Mustafa Fayda). Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara, 2002 El-Mesudi, Ebu-l Hasan.Kitab El-Tenbih ve-l Eşref. Bril: Leyden, 1893 Encyclopaedia Iranica, A. Sh. Shahbazi, “Bahram VI Čobin”, Vol. III/5, pp. 514-522 Encyclopaedia Iranica,A. Sh. Shahbazi, “Bestam o Bendoy”, Vol. IV, Fasc. 2, pp. 180-182 İbn Hordadbeh. Kniqa Putey i Stran (per. Naili Velixanovoy). Elm: Baku, 1986 Q.E. fon Qrünebaum. Klassik İslam. “Azerbaycan Ensiklopediyası” Neşriyyat – Poliqrafiya birliyi: Bakı, 1998 Mahmud Hamdi Zakzuk. Oryantalizm veya Medeniyet Hesaplaşmasının Arka Planı. Işık: İzmir, 1993 Moisey Kalankatuklu.Albaniya tarihi.(Çev. Ziya Bünyadov) Elm: Bakı, 1993 Naile Velihanlı. IX-XII Asr Ereb Coğrafiyaşünas-Seyyahları Azerbaycan Haqqında. Elm: Bakı, 1974 Naile Memmedeli kızı Velihanlı. Biblioqrafiya. Elm: Bakı, 2012 Naile Velihanlı. Arap Hilafeti ve Azerbaycan. Azerbaycan Dövlet Neşriyyatı: Bakı, 1993 Naile Velihanlı. IX-XII Esr Ereb Coğrafiyaşünas-Seyyahları Azerbaycan Haqqında. Elm: Bakı, 1974 Naile Velihanova “İzmenenie İstoriçeskoy Qeoqrafii Azerbaydjana v Rezultate Arabskoqo Zavoevaniya”, İstoriçeskaya Qeoqrafiya Azerbaydjana. Elm: Baku, 1987 Orta Esr Ereb Menbelerinde Azerbaycan Tarihine aid materialler. (red. F.Esedov) Nurlan: Bakı, 2005 Parvaneh Pourshariati. Decline and Fall of the Sassanian Empire. İ.B.Tauris & Co Ltd: London. New York, 2008 R.G.Collingwood. Tarih Tasarımı. Doğu Batı Yayınları: Ankara, 2013 Strabon. Qeoqrafiya (per. Q.A.Stratonovskoqo). Nauka: Moskva, 1964 – s. 474 Taberi, Ebu Cafer Muhammed bin Cerir. Tarih er-Rüsul ve-l Müluk (Tahqiq Muhammed Ebu-l Fadl İbrahim). 4.Cilt. Dar-ul Maarif bi Mısr: Kahire, 1970 Taberi, Tarih er-Rüsul ve-l Müluk (Tahqiq Muhammed Ebu-l Fadl İbrahim). 3.Cilt. Dar-ul Maarif bi Mısr: Kahire, 1969 TDV İslam Ansiklopedisi.Mustafa Fayda “Fetih” maddesi. Cilt: 12, İstanbul, 1995 The Cambridge History of İslam. Vol 1A. Ed.by P.M.Holt, Ann K.S.Lambton, Bernard Lewis. Cambridge University Press, 1970 The New Cambridge History of Islam (Ed.Chase F.Robinson) Vol.I. Cambridge University Press, 2010 Yakut, Şihabeddin Ebu Abdullah. Muc’em el-Buldan. 2. cilt. Beyrut: Dar Sader, 1977 Ziya Bünyadov. Azerbaycan VII-IX.esrlerde. Azerneşr: Bakı, 1989 (rusçası – 1965) Ziya Musa oğlu Bünyadov. Biblioqrafiya. Nurlan: Bakı, 2004