Ahmet Ağaoğlu (1869-1939)

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 139 - 151, 26.12.2018

Münir Atalar

Öz

Türkiye’nin siyasi hayatında rol
oynamış siyaset ve fikir adamlarındandır. 1869’da Azerbaycan’ın Şua şehrinde
doğmuştur. Babası Mirza Hasan, annesi ise Sarıca Ali adlı Türk kabilesinden
Ref’ii Bey’in kızı Tâze Hanım’dır. Ahmet ise Şusa’nın en meşhur âlimlerinden
sayılırdı. Hattatlı ve Türkçe şiirler yazardı. Ahmet Bey’in amcaları da
Türkçe’den başka Farsça, Arapça, ve Rusça bilirlerdi. Ahmet Bey’in çocukluğu bu
ulema ocağında geçmiştir.

Ahmet Bey
ilk öğrenimine mahalle mektebinde başlamış, daha sonra Sıbyan mektebinde devam
etmiştir. Bu sırada özel bir hocadan Arapça dersleri almıştır. Daha sonra
Şusa’da ortaokula başladı. Bu okulda dört Türk öğrenci vardı, Ahmet Bey’le bu
sayı beşe yükselmiştir. 1884’te ortaokuldan, 1887 yılında da Realni Mektebinden
mezun oldu. Yüksek tahsil için Petersburg’a gitti ve “InstıtuePolitecnique”
(Politeknik Enstitüsü)’e giriş imtihanında başarılı olmuşsa da, gözleri rahatsızlandığından
geri dönmüştür.

Anahtar Kelimeler

ahmet ağaoğlu, hayatı, eserleri

Kaynakça

• Akçura, Yusuf, Yeni Türk Devletlerinin Öncüleri, Ankara, 1981, s. 167-187. Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkilâbı Tarihi, II/IV, Ankara, 1991, s. 383-384, 421-435-436. Ceyhan, Abdullah, Sırat-ı Müstakim ve Sebilürreşad Mecmuaları Fihristi, Ankara, 1991, s. 99, 359, 360. Ilgar, İhsan, Rusya’da Birinci Müslüman Kongresi, Ankara, 1990, s. 34-38. Shaw, J. Stanford, Ezel Kural Shaw, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Çev. Mehmet Harmancı, İstanbul, 1983, s. 317, 318, 348, 371, 453. Süslü, Halil, Ahmet Ağaoğlu’nun İlayatı, Eserleri ve Fikriyatı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Lisans Tezi, Ankara, 1994. Swietochowski, Tadeusz, Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycanı 1905-1920, Çev. Nuray Mert, İstanbul, 1988, s. bkz. indeks. Tuncer, Hüseyin, Türk Yurdu Üzerine Bir İnceleme, Ankara, 1990, s. bkz. indeks. Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul, 1992, s. 408-412. Varlık, Bülten, ‘’Tanzimat ve Meşrutiyet Dergileri’’, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, I, İstanbul, 1985, s. 120-131. Yılmaz, Murat, Ahmet Ağaoğlu’nda Liberalizm ve Milliyetçilik, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1991 (Danışman: Levent Köker). Yücel, Nur, ‘’Ağaoğlu Ahmet’’, DİA, İstanbul, 1988, s. 464-466. ‘’Ağaoğlu Ahmed’’, Ana Britannica I, İstanbul, 1992, s. 184.