TÜRKLERE GELEN PEYGAMBERLER VE KAYNAKLAR VE RİVAYETLER IŞIĞINDA OĞUZ KAĞAN'IN PEYGAMBERLİĞİ MESELESİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 70 - 86, 03.01.2020

Mustafa Baş

Öz

Din olgusu, insanlarda yaratılışta var olan ve her zaman varlığını koruyan bir duygudur. Bu olgu ile insan kendini ve alemde var olanları kimin yarattığını araştırır, gücünün yetmediği yerlerde destek alacağı, sığınacağı bir varlığa ihtiyaç duyar. Bu düşünce ile soyuttan somuta geçerek önce kendi çevresindeki varlıklardan daha üstün “manevi varlığı” sezebilir. Böylece kendisinin ve çevresindekilerin üstünde bir “Yüce Varlık”ın bilincine içten bir sezgi ile ulaşır ve her şeyi yaratan bir yaratıcının bulunduğunu kabul ederek O’na bağlanır. Çünkü Allah, yarattığı ve sorumluluklar yüklediği insanı, içine düştüğü karanlık ve sapık yollardan kurtarmak ve onları doğruya, güzele ve iyiye davet etmek için peygamberler gönderir. Kur’an, gönderilen peygamberlerin bazılarının hayat hikayesi ve mücadelelerinin insanlara anlatıldığını, bazıları hakkında ise bilgi verilmediğini zikreder. Ayrıca her millete kendi dili ile peygamberler gönderildiğini de vurgular.
Her kavme peygamber gönderildiği ilkesinden yola çıkılarak Türklere gelen peygamberler üzerine çeşitli fikirler yürütülmüş, Oğuz Kağan’ın gönderilen ve ismi zikredilmeyen peygamberlerden olabileceği ileri sürülmüştür. Destanın anlatımlarından birinde Oğuz Kağan yeni bir dini anlayışı savunan, bu sebeple babası ve amcalarıyla savaşarak Han olmuştur. Bu anlatın onun peygamber olabileceği görüşlerine kaynaklık etmiştir. Ayrıca Türklerin tanrı anlayışları, uyguladıkları törenin İlahi Metinlerdeki ilkelerle benzerlik göstermesi ve Oğuz Töresi olarak anılması, bu görüşlere bir başka temel olmuştur. Erken dönem Osmanlı Tarihçilerinden bazıları da, onun tek tanrıya inancı yaymaya çalıştığını dile getirmişlerdir. Zülkarneyn hakkındaki ayetlerin açıklaması yapılırken de, yine destandan hareketle onun Zülkarneyn olabileceği görüşü de dile getirilmiştir. Oğuz Kağan’ın danışmanı konumundaki Irkıl Ata’nın da gönderilen peygamberler arasında ismi zikredilmiştir. Ahlaki kurallar ile toplumsal yasaların kurucusu ve isimlendiricisi olması, bu yasaların evrensel ahlaki doğrular içermesi onun Türklere gönderilen ve hakkında bilgi verilmeyen Peygamberlerden biri olabileceğini desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Oğuz, Peygamber, Zülkarneyn, Tengri, Töre

Kaynakça

• ABDİZADE Hüseyin Hüsameddin Yaşar. Amasya Tarihi 12 Cilt, Amasya, 2004
• DANİŞMENT, İsmail Hami. “XVII. Asırda Bir Türk Irkçısı” Türklük, İstanbul 1939, 2. Cilt
• DOĞAN, Mehmet. Tarih Önünde Türkler, İstanbul, 1978
• EBERHARD, W. “Eski Çin Kültürü ve Türkler” Çev. İlhan Berk, A.Ü.D.T.C.F.Dergisi, Ankara, 1943, 1. Cilt
• EBU ZEHRA, Muhammed. Mukarenet’ül-Edyan’üd-Diyanet’ül-Kadime, Kahire, Trsz
• EBU’L GAZİ Bahadır Han. Şecere-i Terakime-Türklerin Soy Kütüğü Haz. Muharrem Ergin, İstanbul, Trsz,
• EL-KURTUBİ, Muhammed b. Ahmet. El-Cami’ li’l-Ahkami’l-Kur’an 20 Cilt, Beyrut, 1993
• EL-HAZİN, Muhammed b. İbrahim El Bağdadi. Lüba’üt-Te’vil fi Meani’t-Tenzil (Tefsir-i Hazin) 4 Cilt, Bas. Yer. Yok. Trsz.
• ELİADE, Mircae. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi Çev. Ali Berktay, 3 Cilt, İstanbul, 2009
• ERGİN, Muharrem. Orhun Abideleri, İstanbul, 2003
• Ez- ZEMAHŞERİ, Mahmut b. Ömer. el Keşşaf 4 Cilt, Kahire, 1987
• GÖKBERK, Macit. Felsefe Tarihi, İstanbul, 1999
• HAMİDULLAH, Muhammed. İslam Peygamber Ter. Salih TUĞ, 2 Cilt, İstanbul, 1980
• KARAMAN Hayrettin ve Dğr. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir 5 Cilt, Ankara, 2009
• İBNÜ’L ESİR. El Kamil Fit-Tarih Ter.Ahmet Ağırakça-Beşir Eryarsoy-Zülfikar-Tuygar- Abdulkerim Özaydın-Yunus Apaydın-Abdullah Köse, 10 Cilt, İstanbul, 2008
• CAHIZ, Ebu Osman Amr. Hilafet Ordusunun Menkıbeleri ve Türklerin Faziletleri Çev. Ramazan Şeşen, Ankara, 1967
• İBNİ HANBEL, Ahmet. Müsned, 6 Cilt, Beyrut, 1978
• İNAN, Abdülkadir. “Oğuz Destanı’ndaki Irkıl Ata”, Makaleler ve İncelemeler I, Ankara, 1998
• KAFESOĞLU, İbrahim. Eski Türk Dini, Ankara, 1980
• KAŞGARLI Mahmut. Divan-ı Lügat’it-Türk Çev. Seckin Erdi-Serap Tuğba Yurteser, İstanbul, 2005
• KISAKÜREK, Necip Fazıl. Batı Tefekkürü ve İslam Tasavvufu, İstanbul, 1996
• KÖPRÜLÜ, Fuat. Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, 1972
• Kur’an-ı Kerim
• KÜÇÜK, Abdurrahman. İslamlık ve Türklük, Ankara, 2011
• KÜÇÜK, Abdurrahman ve Dğr. Dinler Tarihi, Ankara, 2009
• MANSUR, Ali Nasıf. Et Tac’ül Cami’ul-Usul fi Ehadisi’ür-Resul, 5 Cilt, İstanbul, 1961
• NEŞRİ, Mevlana Mehmet. Cihannuma 6. Kısım Osmanlı Tarihi Haz. Necdet Öztürk, İstanbul, 2008
• ÖGEL Bahattin. Türk Kültürünün Gelişme Çağları, Ankara, 1979
• PAZARBAŞI, Erdoğan. “Arais’ül-Kur’an’da Türkler” Bilimname X. 2006/1, Kayseri, 2007
• RADLOF, W. Sibiryadan Seçmeler, Ankara, 1975
• SEPETÇİOĞLU, M. Necati. Türk Destanları, İstanbul, 1972
• ŞEŞEN, Ramazan. İbni Fadlan Seyahatnamesi, İstanbul, 1975
• TABERİ. Milletler ve Hükümdarlar Tarihi Ter. Zakir Kadiri Ugan-Ahmet Temir, İstanbul, 1991
• TOGAN, Zeki Velidi. Oğuz Destanı, İstanbul, Trsz.
• TURAN, Osman. Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, İstanbul, 1979
• YAZIR, M. Hamdi. Hak Dili Kur’an Dili 9 Cilt, İstanbul, Trsz