Yusuf ibn Tashfin’s Efforts to Unify Morocco During the Almoravid Period (1059–1084 AD)

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 81 - 104, 30.06.2025

Amel Dahoumane

Öz

This study examines the military and administrative efforts undertaken by Yusuf b. Tashfin in laying the foundations of the Almoravid State and unifying the Maghreb al-Aqsa during the V AH / XI AD century. The research highlights the political and social instability that prevailed in the region prior to the emergence of the Almoravid movement, including tribal divisions and the atmosphere of chaos particularly evident in Fez and its surroundings. It further analyzes how Yusuf b. Tashfin expanded his influence through organized military campaigns targeting key cities such as Fez, Tangier, and Ceuta, thereby contributing to the establishment of a centralized authority. The study also addresses the political transformations accompanying the establishment of the state, notably the decline of traditional Arab influence and the rise of Berber elements within the Islamic West. Relying on historical analysis, the research investigates the intertwining of the religious reform project with the construction of political authority. Within this framework, the study aims to highlight the internal and external factors that contributed to the success of Almoravid unification and to explore the profound impact this success had on shaping the Islamic and political identity of the Islamic West during this pivotal period.

Anahtar Kelimeler

Yusuf b. Tashfin , Almoravids , Morocco , Zenata , Abdullah b. Yasin.

Murâbıtlar Döneminde Yusuf bin Taşfin’ın Fas'ı Birleştirme Çabaları (1059-1084 M)

Öz

Bu çalışma, Yusuf b. Tâşfîn’in Murâbıtlar Devleti’nin temellerini atma ve V H / XI M yüzyılda Fası birleştirme sürecinde gösterdiği askerî ve idarî çabaları ele almaktadır. Araştırmada, Murâbıtlar hareketinin ortaya çıkışından önce bölgede hüküm süren siyasî ve toplumsal istikrarsızlık, kabileler arası bölünmüşlük ve özellikle Fas ve çevresinde yaşanan kaos ortamı vurgulanmaktadır. Ayrıca Yusuf b. Tâşfîn’in Fas, Tanca ve Sebte gibi önemli şehirleri kapsayan düzenli askerî seferlerle nüfuzunu nasıl genişlettiği ve merkezi bir otorite tesisine nasıl katkı sağladığı incelenmektedir. Çalışma, devletin kuruluşuyla birlikte meydana gelen siyasî dönüşümleri, özellikle geleneksel Arap nüfuzunun zayıflamasını ve Berberî unsurun Batı İslam dünyasında yükselişini de ele almaktadır. Araştırma, devletin siyasî ve dinî kuruluş sürecini incelemek için tarihî analiz yöntemine dayanmakta ve dinî reform projesi ile siyasî otorite inşasının nasıl kaynaştırıldığını irdelemektedir. Bu bağlamda çalışma, Murâbıtlar birliğinin başarısında etkili olan iç ve dış faktörleri ortaya koymayı ve bu başarının Batı İslam dünyasının İslamî ve siyasî kimliğinin şekillenmesinde nasıl derin etkiler bıraktığını göstermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yusuf b. Tâşfîn , Murâbıtlar , Fas , zenata , Abdullah b. Yâsîn.

Kaynakça

• Annan, Mohammed Abdullah. Devletu l İslam fi elAndalüs,Asru el-Murâbıtin ve el-Muvvahidin, 2.b., Mektebetü’l-Hanci, Kahire 1990.
• Anonim, Elhilelu l muşiyye fi zikri elahbar elmarakşiya, Suhil Zekkar ve Abdu lkader Zemama(düz), 1,b., Dârü erraşad, Fas, 1979.
• Aşbaḥ,Yûsuf . Tarih-ı Endülüs fi 'ahd-ı l-Mürâbitin ve el-Muvahhidin, 1.c., el-merkez el kevmi lilterceme, Kahire 2014.
• Dendeş, İsmet Abdüllatif. Devru l murâbıtin fi neşri l islam fi garbi ifrikiya 430-515/1038-1121, 1.b., Dârü l garbi l islami, Mısır 1980.
• el Halifa, Hamid Muhammed. Yûsuf bin Tâşfîn muvvahid elmagrib ve kaidu alMurâbıtin ve munkiz elandalus min alsalbiin, 1.b. Darü'l-Kalem, Dimaşk 2000.
• el Halifa, Hamid Muhammed. İntisarat Yûsuf bin Tâşfîn 400/1009- 500/1106,1.b., Mektebetü' s Sahaba, Şarika 2004.
• el-Kādî, Vidad "eş-Şîa el-Becîliyye fî el-Mağrib el-Aksâ", târîḫ el- Mağrib el-Arabî ve ḥaḍâratihî Kongresi (Tunus Üniversitesi Merkez ed-dirâsât ve el-ebḥâs el-iḳtiṣâdiyye ve el-ictimâʿiyye), 1.c.,Tunus 1979.
• el-Mazari, Tulu Saad as-Suud fi Ahbar vahran ve Ispanya ve Fransa, Yahyâ Buaziz(thk), Dâru’l -Basair, 1.b, 1.c. , Cezayir 2007.
• es- Selevi, Ahmet bin Halid Ennasiri. El-İstiksa li-Ahbari'd-Düveli'l- Magribi'l-Aksa, Cafer Ennasir ve Muhammed Ennasir (düz), 1.c, Dâru elkitab, Dârülbeyzâ 1997.
• es-Sâih , el-Hasen. el-Hadâra el-İslâmîye fi’l-Mağrib , 2. b., Dârü’s-Sekâfe, Dârülbeyzâ 1986.
• et-Tai , Adel Avved. "Taslih cayşi elMurâbıtin", Mecellet (AAM), 21 (2014) ,137-172.
• Hacıyat, Abdülhamid. Tarih-i Mağrib el-Avsât es-Siyasî fi ’ Ehdi’l- Murâbitîn, 3.c., el-Müesseset el-Vataniyye lil-Kitâb, Cezayir 1984.
• Hamîmu, el-Mustafâ. "Berâ’atu’l-Berğuvâṭî min İftirâ’âti İbn Ḥavkal ve’l-Bekrî," Hespress, Ḥazîrân 2023.
• Hasen, Ali Hasen. el hazara elislamia fi elmagribi ve elandalus asru l Murâbıtin ve almuvahhidin, Mektebetü'l-Hanci, 1. b., Mısır 1980.
• İbn İzârî , Ahmed b. Muhammed el-Merrâküşî. Elbayan elmuğrib fi ahbar elandalus ve almağrib, 4.c., ihsan abbas (düz), 3.b., Dâru' s-Sakafa, Beyrut 1983.
• İbin Abi Dinar, Mohammed bin Abi el Kasim. El munis fi ahbar ifrkiya ve tunus, 1.b., Maṭbaʿatu' ed-Devle et-Tunusiye , Tunus 1286M.
• İbn Haldûn, Abdurrahmân b. Mohammed. Kitâbu'l-Iber ve divânu'lmübtedei ve'l-haber fi Eyyâmi'l-Arap ve'l-Acem ve'l-Berber ve men Âsarahum min züveyi's-Sultanil- akber. Halil Şahata, Suhail Zekkar (düz), 6.c. Dâru’l-fikir, Beyrut 2000.
• ibni Ebî Zer‘, Ali b. Abdillah el-Fâsi. el-Enîsü’l-mutrib bi-ravzi’l-kırtâs fî ahbâri mülûki’l-Mağrib ve târîhu medîneti Fâs, Dârü' l-Mansur, Fas 1972.
• İbnü'l-Esîr, Ali b. Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-Târîh . Ömer Abdüsselam Tedmurî (Thk ), 8.c., Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, Beyrut 2010.
• Mahmud, Hasen Ahmet. kiyam devletu alMurâbıtin safha muşarifa min tarih elmağrib fi l usur l vusta, Dâru’l-fikiri ’l-ʿArabî, Kahire ty. Naji, Halima. "Cevanib min tarih ve eser medinet Beni Mellal ve mecaâl Tadla", mecellet Asinag, s.15, 2020.
• Nasrullah, Sadun Abbas. Devlatu al-murâbıtin fi almagrib ve elandalus ahd Yûsuf Bin Tâşfîn amir alMurâbıtin, 1.b., Darü'n-Nahdati'l-Arabiyye, Beyrut 1980.
• Salim, Seyyid Abdülaziz. Tarih el-Mağrib fi el-Asr el-İslami, Müesseset-ü Şebâbu'l-Câmia, İskenderiye 2011.
• Şârıf, Ahmed. Es-sulta ve el-muctamaʿ bi’l-Endelüs fî ʿasr el-Murâbitîn (479 h - 539 h / 1085 m - 1144 m), yüksek lisans tezi, Cezayir Üniversitesi, İnsanî ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Cezayir 2008.
• Umayra,.Āʾid ."Ebu Bekir b. Ömer el-Lemtūnī: Râʾidü’l-fütûḥâti’lİslâmiyye fî İfrîkıyâ, Nûn Post, Hairan 2024.