Examination of Cases Related to Plague and Cholera in Antalya Judicial Registers 1833-1870

Yıl 2018, Sayı: 44, 19 - 44, 01.01.2018

Evren Dayar

Öz

This article brings forward the value of judicial registers in defining the deaths which for a particular period caused by plague and cholera, by analyzing the recorded death cases in 19th century Antalya’s judicial registers. It is claimed in the article that “passed away by the decree of God” cliché which was used to describe some death cases in Antalya judicial registers is generally the figural statement to describe the deaths caused by plague and cholera in Antalya’s judicial registers. The fact that this cliché was used frequently in the periods when plague and cholera were wide in Antalya and the information gained from judicial registers about the identities of the people whose death was registered with this cliché are supporting the argument of this article. However this is a speculative claim; but it has a reasonable internal consistency, it is not provable, it is convincing

Anahtar Kelimeler

Antalya’s judicial registers, probate inventories, plague, cholera, Antalya

Antalya Şer'iyye Sicillerindeki Veba ve Kolera ile İlgili Hükümlerin Tahlili 1833-1870

Öz

Bu makale, 19. yüzyıla tarihlenen Antalya şer’iyye sicillerinde kayıt altına alınmış ölüm vakalarının incelenmesinden hareketle, belirli bir dönemde veba ve kolera nedeniyle gerçekleşmiş ölümlerin tespitinde şer’iyye sicillerinin değerini tartışmaya açmaktadır. Makalede, Antalya şer’iyye sicillerinde bazı ölüm vakalarını tanımlamak için kullanılan “biemr-illâh teâlâ vefât eden” klişesinin, genel olarak sicillerde veba ve kolera nedeniyle gerçekleşen ölümleri tanımlamanın biçimsel ifadesi olduğu iddia edilmiştir. Klişenin veba ve koleranın Antalya’da etkin olduğu dönemlerde sıklıkla kullanılması ve ölümü bu klişe ile kayıt altına alınanların kimliklerine ilişkin sicillerden edinilen bilgiler makalenin iddiasını desteklemektedir. Öte yandan bu spekülatif bir iddiadır; ancak mantıklı bir iç tutarlılığa sahiptir, kanıtlayıcı değil, ikna edicidir

Anahtar Kelimeler

Antalya şer’iyye sicilleri, tereke kayıtları, veba, kolera, Antalya

Kaynakça

• Sadaret Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT. MHM.}) 363-85; 554-73; 569-1; 569-8.
• Dâhiliye Nezareti İdare (DH. İD.) 135-15.
• Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT.) 989-3.
• Hatt-ı Hümayun (HAT.) 462-22642-A.; 1399-56283.
• İrade Dâhiliye (İ. DH.) 688-48007.
• Meclis-i Vala (MVL.) 525-64.
• Yıldız Hususi Maruzat (Y.A.Hus.) 313-4.
• Antalya Şer’iyye Sicilleri (AŞS.) 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 18, 19, 27, 50, 54, 56, 57, 70, 93.
• Burdur Şer’iyye Sicilleri (BŞS.) 7, 11, 13, 14, 16.
• Cerîde-i Havâdis, 25 Safer 1282/20 Temmuz 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 26 Safer 1282/21 Temmuz 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 28 Safer 1282/23 Temmuz 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 3 Rebî-ül-evvel 1282/27 Temmuz 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 9 Rebî-ül-evvel 1282/2 Ağustos 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 10 Rebî-ül-evvel 1282/3 Ağustos 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 15 Rebî-ül-evvel 1282/8 Ağustos 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 16 Rebî-ül-evvel 1282/9 Ağustos 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 17 Rebî-ül-evvel 1282/10 Ağustos 1865.
• Cerîde-i Havâdis, 19 Rebî-ül-evvel 1282 /12 Ağustos 1865.
• Tasvir-i Efkâr, 5 Sefer 1282/30 Haziran 1865.
• Tasvir-i Efkâr, 17 Sefer 1282/12 Temmuz 1865.
• Tasvir-i Efkâr, 21 Sefer 1282/16 Temmuz 1865.
• Tasvir-i Efkâr, 24 Sefer 1282/19 Temmuz 1865.
• Tasvir-i Efkâr, 21 Rebî-ül-âhir 1282/13 Eylül 1865.
• Tasvir-i Efkâr, 23 Rebî-ül-âhir 1282/15 Eylül 1865.
• Maarif, 28 Cemaziyülevvel 1311.
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 20, No. 51 (Dec. 22, 1905).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 21, No. 52 (Dec. 28, 1906).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 23, No. 36 (Sep. 4, 1908).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 24, No. 51 (Dec. 17, 1909).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 26, No. 33 (Aug. 18, 1911).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 27, No. 32 (Aug. 9, 1912).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 28, No. 49 (Dec. 5, 1913).
• Public Health Reports (1896-1970), Vol. 29, No. 44 (Oct. 30, 1914).
• IV- Kitap ve Makaleler
• AK, Mehmet, “19. Yüzyılda Antalya’da Kolera Salgını”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, IV/ 17, (2011).
• AKASOY, Anna, “Islamic Attitudes to Disasters in the Middle Ages: A Comparison of Earthquakes and Piagues”, The Medieval History Journal, X, (2007), 387-410.
• BEDEN, Aydın, “1854-1859 Tarihleri Arasında Antalya (8 No’lu Antalya Şer’iyye Sicilleri Defterine Göre)”, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya, 2004.
• BULMUŞ, Birsen, Plague, Quarantines and Geopolitics in the Ottoman Empire, Edinburgh University Press, Edinburgh, 2012.
• Dictionnaire Turc-Français, Constantinople, 1890.
• d’Ohsson, Mouradgea. Tableau Général de l'Empire Othoman, c. 4, Paris, 1788.
• DİNÇ, Güven, “9 No’lu Antalya Şer‘iyye Sicil Defterine Göre 1853-1859 Yılları Arasında Antalya Şehrinin İdarî ve Sosyo-Ekonomik Durumu”, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya, 2005.
• DOLS, W. Michael, “Plague in Early Islamic History”, Journal of the American Oriental Society, XCIV/ 3 (1974), s. 371-383.
• DOLS, W. Michael, “The Second Plague Pandemic and it’s Recurrences in the Middle East: 1347-1894”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, XXII/ 2, (1979), s. 162-189.
• DUGGAN, T. M. P., “Chronology of Plague and Earthquakes in Antalya Province”, Adalya, VIII (2005), s. 357-398.
• ERTEN, Süleyman Fikri, Antalya Tarihi, İstanbul, 1940.
• FELLOWS, Charles, A Journal Written During An Excursion in Asia Minor, London, 1839.
• GINIO, Eyal, “‘Every Soul Shall Taste Death’ Dealing with Death and the Afterlife in Eighteenth-Century Ottoman Salonica”, Studia Islamica, CXIII, (2001), s. 113-132.
• Great Britain-Local Government Board, Report of the Medical Officer, H. M. Stationery Office, 1914.
• HAMILTON, William John, Resarches in Asia Minor, Pontus, and Armenia with Some Account of their Antiquities and Geology, c. II, London, 1842.
• KINGLAKE, Alexander W., Eothen: Traces of Travel Brought Home from the East, London, 1847.
• KUNERALP, Sinan, “Osmanlı Yönetimindeki (1831-1911) Hicaz’da Hac ve Kolera”, Çev. Münir Atalar, AÜ Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi: OTAM, s. 7, 1996, s. 497-511.
• KUTLU, Hüseyin, Kaybolan Medeniyetimiz: Hekimoğlu Ali Paşa Camii Haziresi’ndeki Tarihi Mezar Taşları, Damla Yayınları, İstanbul, 2005.
• LAQUEUR, Hans Peter, Hüve’l-Baki İstanbul’da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları, Çev. Selahattin Dilidüzgün, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2010.
• Medical and Surgical Reporter, LXXV, (1896).
• Von MOLTKE, Helmuth, Türkiye’deki Durum ve Olaylar Üzerine Mektuplar (1835- 1839), Çev. Hayrullah Örs, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1960.
• PANZAC, Daniel, Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba: 1700-1850, Çev. Serap Yılmaz, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1997.
• Redhouse’s Turkish Dictionary, London, 1880.
• SAMİ, Süleyman, Isparta Tarihi, Yay. Haz. Hasan Babacan, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Isparta, 2012.
• SUBLET, Jacqueline, “La Peste Prise aux Rets de la Jurisprudence: Le Traite d’Ibn Hajar al-‘Asqalani sur la Peste”, Studia Islamica, XXXIII (1971), s. 141-149.
• TANRISEVEN, Ruken, “12 Numaralı Antalya Şer‘iyye Sicili Defterine Göre 1862-1864 Yılları Arasında Antalya Şehrinin İdari ve Sosyo-Ekonomik Durumu”, Akdeniz Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• TAŞBAŞ, Erdal, “15 No’lu Antalya Ser’iyye Sicil Defterine Göre 1866-1867 Yılları Arasında Antalya Sehrinin İdarî ve Sosyo-Ekonomik Durumu”, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya, 2007.
• TEXIER, Charles, Asie Mineure: Description Géographique, Historique et Archéologique des Provinces et des Villes de la Chersonnèse d’Asie, Didot Frères, 1862.
• The New England Journal of Medicine, CXXXIII, (1895).
• The Select Circulating Library, Philadelphia, 1835.
• WHITE, Sam, “Rethinking Disease in Ottoman History”, Intternational Journal of Middle East Studies, XLII, (2010), s. 549-567.
• WILDE, W. Robert, Narrative of a Voyage to Madeira, Teneriffe and Along the Shores of the Mediterranean, c. II, Dublin, 1840.
• WYMAN, Walter, “The Black Plague”, The North American Review, CLXIV, (1897), s. 441-452.
• WOLFF, Joseph, Researches and Missionary Labours Among the Jews, Mohammedans, and Other Sects, Philadelphia, 1837.