İskan Sürecinde Konar-Göçerler: Manisa Ve Çevresi Örneği Xvi-Xx. Yüzyillar

Yıl 2020, Sayı: 48, 35 - 42, 01.01.2020

Alpaslan Demir

Öz

1071 Malazgirt Savaşı akabinde Anadolu’nun Türkleşmesiyle birlikte Manisa ve çevresi, aynen bütün Anadolu’da olduğu gibi yeni bir iskân dönemine girmiştir. Bu çerçevede yerleşik nüfus yanında Oğuz boyları ağırlıklı olmak üzere diğer konar-göçer gruplar da gelerek, Türk hâkimiyetine geçen sahalarda yerleşmişlerdir. Manisa ve çevresinde kalıcı Osmanlı egemenliğinin kurulması XV. yüzyılın ilk çeyreğinde gerçekleşmiştir. Daha ilk Türkleşme döneminden itibaren kırsal kesimde yerleşik ahalinin yanı sıra coğrafi yapının uygunluğu nedeniyle konargöçer unsurlarında bu bölgede olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada 16. Yüzyıl Tahrir defterlerine göre Manisa kazası kırsal yerleşmeleri ele alınmıştır. Bu çerçevede bu yerleşmelerin ne kadarının konar-göçerler tarafından meskun olduğu ortaya konularak, bunların 16. yüzyıldan 20. yüzyıla giden süreçte ortadan kalkan yerleşmelerle ilintisi incelenecektir

Anahtar Kelimeler

İskân, Konar-göçer, Tarihi coğrafya, Kayıp köy, Manisa

The Nomads During The Settlements: The Example Of Manisa And Ist Environment 16th -20th Centuries

Öz

1071 Malazgirt war and then Anatolia was Turkified. So Manisa and its environment went in a new settlement period as all the Anatolia. In this frame, Oguz sizes and other nomads near the settled population came and they settled to the Turkish fields. The establisment of the Ottoman rule in the Manisa and its environment happened in the first quarter of the 15th century. Since the first Turkified period, it is known that there were nomads beside settled people in the countryside. In this paper, according to the 16th century Tahrir registries, the rural settlements in Manisa have been told. In this frame, firstly how many settlements were inhabited by nomads and then the relation of these settlements that were eliminated from 16th century to the 20th century will be examined.

Anahtar Kelimeler

Settlement, Nomad, Historical Geography, Lost village, Manisa.

Kaynakça

• a) İstanbul Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi: (BOA.TD.)
• b) Ankara Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadime Arşivi: (TKGM.KKA.TD.)
• AÇIKGÖZ, Fatma, 438 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530) I-II’ye Göre Ankara, Çankırı ve Sultanönü Sancaklarında Yer Adları, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 2004.
• ÇAKAR, Enver, “Haleb Sancağında Türkçe Yer Adları”, OTAM, S. 11, Ankara 2000, s. 83-107.
• DEMİR, Alpaslan, “XVI. Yüzyılda Koğans Nahiyesi: Nüfus ve Yerleşme”, History Studies International Journal of History, 3/2, 2011, 125-145.
• EMECEN, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK Yay., Ankara 2013.
• ERPOLAT, Mehmet Salih, “Osmanlı Coğrafyasındaki Yer İsimlerini Doğru Tespit Etmenin Zorlukları, Önemi ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar”, SBArD, Yıl 1, S. 1, Mart 2003, s. 1-15.
• GÜMÜŞÇÜ, Osman-Alpaslan Demir-Emine E. Özünlü, Türkiye’nin Kayıp Köyleri, Yeditepe Yay., İstanbul 2020.
• HALAÇOĞLU, Yusuf, Anadolu’da Aşiretler, Cemaatler, Oymaklar (1453-1650), TTK. Yay., C. I-VI, Ankara 2009.
• HANİLÇE, Murat, “Vatan Topraklarındaki İmza: Türk Yer Adları, Zile Kazası Örneği (1455-1575)”, Turkish Studies, C. 8, S. 2, Kış 2013, s. 89-135.
• NAGATA, Yuzo, Tarihte Âyânlar Karaosmanoğulları Üzerine Bir İnceleme, TTK Yay., Ankara 1997.
• TODOROVA, Maria N., “Was There a Demographic Crisis in the Ottoman Empire in the Seventeenth Century?”, Etudes Balcanıques, No. 2, 1988, s. 55-63.
• ULUÇAY, Çağatay, 18. ve 19. Yüzyıllarda Saruhan’da Eşkıyalık ve Halk Hareketleri, Berksoy Basımevi, İstanbul 1944.
• ULUÇAY, Çağatay, XVII. Asırda Saruhan’da Eşkıyalık ve Halk Hareketleri, Manisa Halkevi Yay., İstanbul 1944.