MEKTEB-İ TIBBİYE-İ ŞAHANEDE BİR BULGAR ÖĞRENCİ: DR. YOSİF LYUBENOV’UN TOPLU MSAL FAALİYETLERİ VE ESERLERİ

Yıl 2024, Sayı: 56, 89 - 109, 20.11.2024

Hüseyin Mevsim

Öz

Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane II. Mahmud tarafından 1827’de
askeri hekimler yetiştirmek üzere kurulmuştur. Gerek yerli ve yabancı
hoca kadrosuyla verdiği sağlam eğitim sonucunda itibarlı bir meslek
sahibi yapması ve kariyer imkânı sağlaması, gerekse de öğrencinin
bütün ihtiyaçlarını devletin karşılaması, bilime susuz Bulgar gençleri
yarım yüzyıl boyunca mektebin sınıflarına çekmiştir. Buraya gelen
yüzlerce genç arasında, daha önce doğduğu kasabada eczacı çıraklığı
yapan Yosif Lyubenov da bulunmaktadır. 1877’de mezun olduktan
sonra Bosna-Hersek’te ve daha sonra Yemen Vilayetinde askeri
hekim olarak görev yapan Yosif Lyubenov, tıpta sadece neşterle
tedavi etmenin yeterli olmadığını, ama kalemle de geniş kitlelerin
sağlık bilincinin ve kültürünün yaygınlaşmasına katkı sağlanması
gerektiğini anlamıştır. Yazdığı ve yayınladığı kitaplarla Bulgar
toplumunda bulaşıcı hastalıklar ve beden temizliği gibi konularda
farkındalık yaratmıştır. Bir bütünsellik içinde değil de, farklı yıllarda
kesitler hâlinde kaleme aldığı hatırat ağırlıklı eserleri Osmanlı tıp tarihi
açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahanede okuyan Bulgar öğrenciler ve Dr. Yosif
Lyubenov’un hayatı, toplumsal faaliyetleri ve Osmanlı tıbbı açısından
önem arz eden eserleri üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bulgarlar, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, Dr. Yosif Lyubenov, Balkanlar, Yemen, Osmanlı’da tıp.

Kaynakça

• ANGELOVA, Milena. “Kogato lekaryat beshe “hekim.” Spomenite na d-r Yosif Lyubenov za lechebnite praktiki v Kyustendil prez 60-te godini na XIX vek”, Balkanistic Forum. 2 (2018): 247-262. DOBREVA, Margarita. “1848-1877 Yıllarında Bulgarca Gazete ve Dergilerin Gözüyle Osmanlı İstanbul’unun Bilim ve Eğitim Günlüğü”, Osmanlı İstanbul’u II, Bildiriler, İstanbul, 2014, 361-387. KOJUHAROV, B. “D-r Yosif Lyubenov”, Meditsinski pregled. 3 (1940). LYUBENOV, Yosif. “Meditsinata predi 35 godini v Kyustendil (lichni spomeni)”, Meditsinski Pregled, 9/12, (1895): 772-784. LYUBENOV, Yosif. Moeto vǎspominanie ot Emen. Sofya, 1891. LYUBENOV, Yosif. Spomeni iz voenniya mi jivot. Sofya, 1907. LYUBENOV, Yosif. Tsarigradskoto voennomeditsinsko uchilishte, s. 125-131 // Hristo G. Danov (1855-1905), Yubileen sbornik, tom II, Plovdiv, 1905.