Beyin Farkındalığı ve Toplum

Yıl 2025, Cilt: 47 Sayı: Beyin Farkındalığı 2025 Özel Sayısı, 1 - 6, 22.08.2025

Zehra Uysal Kocabaş

Öz

Beyin, insanın düşünme, hissetme, hareket etme ve çevresiyle etkileşim kurma yetilerini yöneten en temel organdır. Sağlıklı bir beyin; yaşam boyu motor, bilişsel, duygusal ve sosyal becerilerin korunması anlamına gelir. Günümüzde hem yaşam süresinin uzaması hem de kronik hastalıkların artması, beyin sağlığı konusunu daha görünür ve önemli hâle getirmiştir. Nörolojik hastalıklar yalnızca bireyin değil, ailesinin ve toplumun da yaşamını etkiler. Yaşam kalitesinde belirgin düşüş, bağımlılık düzeyinin artması ve ciddi ekonomik yük bunların başında gelir. Dünyada inme, demans, Parkinson hastalığı, epilepsi, migren ve travmatik beyin hasarı; engellilik ve ölüm nedenleri arasında üst sıralarda yer alır. Oysa bu hastalıkların bir bölümü, risk faktörlerinin kontrol altına alınması ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının yerleşmesiyle önlenebilir ya da etkileri hafifletilebilir. Erken tanı, toplumu bilgilendiren kampanyalar ve sağlık okuryazarlığının artırılması, bu konuda en etkili adımlar arasındadır. Okullardan toplum sağlığı merkezlerine, medyadan yerel etkinliklere kadar pek çok alanda yürütülecek çalışmalar farkındalığı güçlendirir. Dünya Sağlık Örgütü, Dünya Nöroloji Federasyonu ve Dana Vakfı gibi kuruluşlar küresel ölçekte bu girişimleri koordine ederken, Türkiye’de Beyin Farkındalığı Haftası kapsamında düzenlenen sempozyumlar, eğitim programları ve okul ziyaretleri halkın bilinçlenmesine katkı sunmaktadır. Sonuç olarak, beyin sağlığı farkındalığının artırılması yalnızca bireylerin değil, tüm toplumun geleceği açısından kritik önemdedir.

Anahtar Kelimeler

Beyin farkındalığı , toplumsal farkındalık , nörolojik hastalıklar

Brain Awareness and Society

Öz

The brain is the central organ that governs a person’s ability to think, feel, move, and interact with their environment. A healthy brain means maintaining motor, cognitive, emotional, and social skills throughout life. Today, the extension of life expectancy and the increase in chronic diseases have made brain health a more visible and important issue. Neurological disorders affect not only individuals but also their families and society as a whole. A marked decline in quality of life, greater dependency, and a significant economic burden are among the most notable consequences. Globally, stroke, dementia, Parkinson’s disease, epilepsy, migraine, and traumatic brain injury rank among the leading causes of disability and death. Yet, a portion of these conditions can be prevented or mitigated through effective control of risk factors and the adoption of healthy lifestyle habits. Early diagnosis, public awareness campaigns, and improved health literacy are among the most effective measures in this regard. Initiatives implemented across various settings—from schools and community health centers to the media and local events—help strengthen public awareness. While organizations such as the World Health Organization, the World Federation of Neurology, and the Dana Foundation coordinate these efforts globally, in Turkey, events organized during Brain Awareness Week, including symposiums, educational programs, and school visits, contribute to raising awareness among the public. In conclusion, enhancing awareness of brain health is crucial not only for individual well-being but also for the future of society as a whole.

Anahtar Kelimeler

Brain awareness , public awareness , neurological disorders

Kaynakça

• 1. Organization WH. Brain health Geneva: World Health Organization; 2025 https://www.who.int/health-topics/brain-health. (Erişim tarihi:27.07.2025)
• 2. Selwa LM, Banwell BL, Choe M, McCullough LD, Merchant S, Ovbiagele B, et al. The Neurologist's Role in Promoting Brain Health. Neurology. 2025;104(1):e210226.
• 3. https://www.dana.org/brain-awareness-week/.(Erişim tarihi: 27.07.2025)
• 4. Esen F. Beyin Farkındalığı Haftası Nedir? Osmangazi Tıp Dergisi, 2016; 38 (Özel Sayı 1):1-7
• 5. Vos T, Lim SS, Abbafati C, Abbas KM, Abbasi M, Abbasifard M, et al. Global burden of 369 diseases and injuries in 204 countries and territories, 1990–2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. The lancet. 2020;396(10258):1204-22.
• 6. Feigin VL, Vos T, Nichols E, Owolabi MO, Carroll WM, Dichgans M, et al. The global burden of neurological disorders: translating evidence into policy. The Lancet Neurology. 2020;19(3):255-65.
• 7. Ding C, Wu Y, Chen X, Chen Y, Wu Z, Lin Z, et al. Global, regional, and national burden and attributable risk factors of neurological disorders: The Global Burden of Disease study 1990–2019. Frontiers in public health. 2022;10:952161.
• 8. Feigin VL, Abate MD, Abate YH, Abd ElHafeez S, Abd-Allah F, Abdelalim A, et al. Global, regional, and national burden of stroke and its risk factors, 1990-2021: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2021. The Lancet Neurology. 2024;23(10):973-1003.
• 9. Kurumu Tİ. Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2024. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu; 2025 (Erişim tarihi:19 Haziran 2025).
• 10. Bray JE, Mosley I, Bailey M, Barger B, Bladin C. Stroke Public Awareness Campaigns Have Increased Ambulance Dispatches for Stroke in Melbourne, Australia. Stroke. 2011;42(8):2154-7.
• 11. Wang R. Global burden of Alzheimer’s disease and other dementias during 1990–2021: a Global Burden of Disease and Risk Factors Study 2021-based study. Neuroepidemiology. 2025.
• 12. Balal M, Demir T, Aslan K, Bozdemir H. Adana il merkezinde epilepsi prevalansı ve sosyodemografik faktörlerle ilişkisi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2017;11(1):20-8.
• 13. Kocatürk İ, Özdemir G. A Study on the Prevalance of Epilepsy in the Provincial Center of Erzurum. Turkish Journal of Neurology. 2019;25(1):007-11.
• 14. Su D, Cui Y, He C, Yin P, Bai R, Zhu J, et al. Projections for prevalence of Parkinson’s disease and its driving factors in 195 countries and territories to 2050: modelling study of Global Burden of Disease Study 2021. bmj. 2025;388.