Aile Hekimliği Asistanlarının Meme Kanseri Tarama Programa Bilgi Düzeyleri

Yıl 2023, Cilt: 45 Sayı: 3, 395 - 403, 23.05.2023

Mehmet Oztop

https://doi.org/10.20515/otd.1260072

Öz

Aile hekimliği asistanlarının meme kanseri tarama programıyla ilgili bilgi düzeyinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kesitsel çalışmamız, aile hekimliği asistan hekimleri ile yürütüldü. Veri toplamak için 9 sorudan oluşan sosyodemografik veri formu ve asistanların bilgi düzeyini ölçmek için araştırmacılar tarafından güncel kılavuzlar kullanılarak oluşturulan 42 soruluk bilgi düzeyi anket formu kullanıldı. Ankette bilgi düzeyi ölçümü için meme kanseri riskini azaltan risk faktörleri, meme kanseri risk faktörleri, meme kanseri tarama yöntemleri ve mamografi sonuçlarının değerlendirilmesi ile ilgili ifadelerin yer aldığı dört bölüm yer almaktaydı. Google forms aracılığıyla hazırlanan anket formu, aile hekimleri tarafından takip edilen sosyal medya hesaplarından duyurulmuştur ve bir ay süreyle erişime açık bırakılmıştır. Araştırmaya katılan 123 hekimin yaş ortalaması 32,4±6,9 idi. Hekimlerin %34,1 (n=42) kadın, %65,9’u (n=81) erkekti Toplam 42 soru üzerinden değerlendirilen meme kanseri tanı ve tarama ifadelerinin yer aldığı sorulara doğru cevap verme ortalaması 27,6±3,17 (20-35) idi. Uzmanlık eğitimindeki yıl ile soruları doğru cevaplama arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptandı (p=0,027). Eğitiminin ilk yılındaki asistanların doğru cevap sayısı 27,03±3,05 iken, eğitiminin ikinci yılı ve üzerindeki asistanların ortalaması 28,19±3,20 idi. Aile hekimliği asistanlarının ulusal meme kanseri tarama programı ile ilgili farkındalık ve bilgi düzeylerinin artırılması için eğitim müfredatlarında genel cerrahi, radyoloji klinikleri ile birlikte yürütülen multidisipliner teorik ve pratik eğitimler eklenmesi programın etkinliğini artıracaktır.

Anahtar Kelimeler

mamografi, meme kanseri, tarama, aile hekimliği

Teşekkür

Araştırmanın fikir aşamasındaki ve aile hekimliği asistanları ile koordinasyonundaki desteklerinden dolayı Doç. Dr. Esra Meltem Koç’a teşekkür ederim.

Knowledge Level of Family Medicine Residents Breast Cancer Screening Programme

Öz

The aim of the study is to evaluate the knowledge level of family medicine residents about breast cancer screening programme. Our cross-sectional study was conducted with family medicine residents. A sociodemographic data form and a knowledge level questionnaire consisting of 42 questions created by the researchers using current guidelines was used to measure the knowledge level of residents. For the measurement of knowledge level in the questionnaire, there were four sections that included statements about risk factors that reduce breast cancer risk, breast cancer risk factors, breast cancer screening methods and evaluation of mammography results. The online questionnaire was announced through social media accounts followed by family physicians and it has been left open for one month.The mean age of 123 physicians participating in the study was 32.4±6.9 years. 34.1% (n=42) of the physicians were female and 65.9% (n=81) were male. The mean correct answer score of the questions including breast cancer diagnosis and screening statements, which were evaluated over a total of 42 questions, was 27.6±3.17 (20-35). A statistically significant difference was found between the residency training years and the correct answer score (p=0.027). While the mean of correct answer score of the residents in the first year of their education was 27.03±3.05, the mean score of the residents in the second year of their training and above was 28.19±3.20. In order to increase the awareness and knowledge level of family medicine residents about the national breast cancer screening program adding multidisciplinary theoretical and practical trainings carried out together with general surgery and radiology clinics to the training curricula will increase the effectiveness of the programme.

Anahtar Kelimeler

mammography, breast cancer, screening, family medicine

Kaynakça

• 1. Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2019. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2019-33710 Erişim :16.01.2023
• 2. WHO International Agency for Research on Cancer : Cancer Today GLOBOCAN 2020. https://gco.iarc.fr. Erişim:16.01.2023
• 3. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Araştırma, Geliştirme ve Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Dairesi Başkanlığı Meme Kanseri Korunma, Tarama, Tanı, Tedavi ve İzlem Klinik Rehberi (Versiyon 1.0) Ankara, 2020. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın Numarası: 1170 ISBN: 978-975-590-771-0
• 4. Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G, Karaca MZ, Utku EŞ, Hacıkamiloğlu E, Turan H, Dede İ, Dündar S (Edited by). T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı, Türkiye Kanser Kontrol Programı 2016. Bölüm 4, Meme Kanseri Taramaları. Ankara, 2016.https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/yayinlar/Kitaplar/TURKIYE_KANSER_KONTROL_PROGRAMI_2016.pdf Erişim tarihi:16.01.2023
• 5. Özmen V, Gürdal SÖ, Cabioğlu N, Özcinar B, Özaydın AN, Kayhan A, Arıbal E, Sahin C, Saip P, Alagöz O. . Cost-Effectiveness of Breast Cancer Screening in Turkey, a Developing Country: Results from Bahçeşehir Mammography Screening Project. Eur J Breast Health. 2017;13:117-122.
• 6. T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı. Kanser Taramaları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-taramalari. Erişim Tarihi:16.01.2023
• 7. Oruç MA, Arslan S, Bayram N, Özen Ö, Öztürk O. Aile Hekimliği Birimlerinde Kanser Taramalarını Arttırma Çabası- Samsun Örneği. Fırat Tıp Dergisi 2022;27: 87-91.
• 8. Keskinkılıç B, Gültekin M, Karaca AS, Öztürk C, Boztaş G, Karaca MZ, Utku EŞ, Hacıkamiloğlu E, Turan H, Dede İ, Dündar S (Edited by). T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Kanser Daire Başkanlığı, Türkiye Kanser Kontrol Programı Bölüm 3, Kanser Taramaları. Ankara, 2016. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/yayinlar/Kitaplar/Turkıye_Kanser_Kontrol_Programı_2016.pdf Erişim:16.02.2022
• 9. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aile Hekimliği Daire Başkanlığı AileHekimiTanımıhttps://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/ailehekiminintan%C4%B1m%C4%B1.html#:~:text=Aile%20sa%C4%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20merkezini%20y%C3%B6netir%2C%20birlikte,re%C3%A7ete%20ve%20sair%20belgeleri%20d%C3%BCzenler. Erişim :16.02.2023
• 10. Kozan R, Tokgöz VY. Türkiye’de Meme Kanseri Farkındalığı ve Tarama Programı ACU Sağlık Bil Derg 2016;4:185-188
• 11. Koruk İ, Gözükara F, Yiğitbay E, Keklik AZ. Şanlıurfa'da birinci basamak sağlık hizmetleri çalışanlarının Ulusal Kanser Tarama Standartları ile ilgili bilgi düzeyi. Turk J Public Health 2015;13:127-136
• 12. Koc AM. Evaluation of the knowledge level of family medicine residents about mammography and breast cancer screening programs. Euras J Fam Med 2021;10:187-92.
• 13. Topuzoğlu AB, Halıcı F, Seyirden G, Tuna L, Ertem M. Aile Hekimlerinin Kanser Tarama Yaşı ve Sıklıkları Konusunda Bilgi Düzeyleri. 16. Ulusal Halk Sağlığı Kongre Bildiri Kitabı. Antalya, 2013, s.323.
• 14. TC Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aile Sağlığı Merkezlerinde Kanser Tarama Kılavuzu Erişim adresi: https://adiyamanism.saglik.gov.tr/Eklenti/140016/0/ek-6-aile-sagligi-merkezlerinde-kanser-tarama-kilavuzupdf.pdf Erişim:16.02.2023
• 15. Türk Radyoloji Derneği (TRD) Mamografi Uygulama Rehberi, 2018. https://www.turkrad.org.tr/assets/pdfDocs/Mamografi-Standartlari-2018.pdf. Erişim:16.02.2023
• 16. Koç AM. Aile hekimliği asistanlarına verilen ‘aile hekimliği gözünden mamografiye yaklaşım’ eğitiminin etkinliğinin değerlendirilmesi. 9. International Trakya Family Medicine Congress Proceedings Book, Edirne, Turkey. 2020:153-6.
• 17. Uncu F, Bilgin N. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan ebe ve hemşirelerin meme kanseri erken tanı uygulamaları konusunda bilgi, tutum ve davranışları. The Journal of Breast Health 2011;7:167-175
• 18. Kaya C, Üstü Y, Özyörük E, Aydemir Ö, Şimşek Ç, Demirci Şahin A. Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi Ankara Med J, 2017;1:73-83
• 19. Acikgoz A, Yoruk S, Turkmen H, Ergor G. The Relationship between Risk Levels of Breast Cancer and Use of Early Diagnosis and Screening Services in Healthcare Workers in Turkey. Iran J Public Health. 2020;49:1289-1297.