Bir Üniversite Hastanesindeki Sağlık Çalışanlarının Aşılanma Durumları ve Aşılara Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 46 Sayı: 1, 44 - 58, 16.01.2024

Yasin Kucuk , Nazan Karaoğlu , Hatice Küçükceran

https://doi.org/10.20515/otd.1360770

Öz

Enfeksiyon hastalıkları açısından çok fazla riske maruz kalan sağlık çalışanlarının etkin bir şekilde aşılanmasının önemi bilinmesine rağmen hala aşılanma oranlarının düşük seyretmesi dikkat çekicidir. Bu çalışmanın amacı da geniş bir bölgede pek çok hastaya hizmet veren bir üniversite hastanesinin çalışanlarının aşılanma durumlarını ve aşıya karşı tutumlarını belirleyerek uygun yol haritasının çizilmesine veri sağlamaktır. Kesitsel, tanımlayıcı araştırmada gönüllü sağlık çalışanları tabakalı örneklem yöntemi ile belirlenerek sosyodemografik özellikleri, aşılara karşı tutumları, aşılanma durumları kendi bildirimleri ile değerlendirildi. Örneklem grubundaki 436 sağlık çalışanının %58,7’si kadın, %53,7’si evli, %24,5’i hekimdi. Aşılanma hakkında 152’si (%34,9) eğitim almıştı. Hepatit B ve hepatit A’ya karşı bağışık olduğunu bilenler sırasıyla 292 (%67) ve 185 (%42,4) idi ve 210’u (%48,1) son on yılda tetanoz aşısı yaptırmıştı. Her yıl düzenli olarak influenza aşısı yaptıranların oranı %7,8 (n=34) iken, COVID-19 aşısı yaptırma oranı %70,0 (n=305) idi. Sağlık çalışanlarının aşılanmaya karşı ortalama tutum puanı 95,80±13,79 ile olumlu yöndeydi. Üniversite seviyesinde alanlarda (96,52±13,21), almayanlara (92,87±15,69) göre (p=0,028), hekimlerde (98,95±9,78) diğer meslek (94,77±14,73) gruplarına göre aşıya yönelik olumlu tutum artmaktadır (p=0,006). Hekimler arasında ise dahili bölümlerde çalışanlarda (100,52±8,05), cerrahi bölümlerde çalışanlara (92,52±13,50) göre tutum puanının yüksek olması dikkat çekiciydi (p=0,003). Bu çalışma influenza, tetanoz ve tam aşılama hedeflenen COVID-19 aşıları açısından sağlık çalışanlarının etkin şekilde aşılanmadığını göstermektedir. Aşılara karşı tutum puanlarının oldukça yüksek olmasına karşı aşılanma oranlarının düşük seyretmesi risklerin bilinmesine karşı korunma davranışının yeterince içselleştirilmediğini göstermektedir. Bu nedenle çalışmanın sonuçları daha etkin ve davranışa yönelik eğitim ve bilgilendirilmelerin kurumlarda sürekli, zorunlu ve takipli olması gerektiğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aşılama, Bağışıklama, Sağlık çalışanları, Tutum

Evaluation of Vaccination Status and Attitudes towards Vaccinations of Healthcare Workers in a University Hospital

Öz

The importance of effectively vaccinating healthcare workers who are at a high risk of infection diseases is known; however, it is still remarkable that vaccination rates remain low. The purpose of this study is to provide data for charting an appropriate roadmap by determining the vaccination status and attitudes towards vaccination among the employees of a university hospital that serves many patients in a large region. In this cross-sectional, descriptive study, voluntary healthcare workers were selected using a stratified sampling method. Their socio-demographic characteristics, attitudes towards vaccines, and vaccination statuses were assessed based on their self-reports. In the sample group of 436 healthcare workers, 58.7% were female, 53.7% were married, and 24.5% were physicians. Regarding vaccination, 152 of them (34.9%) had received education about vaccination. The 67 percent (n=292) and 42.4% (n=185) were aware of their immunity to Hepatitis B and Hepatitis A, respectively. Additionally, 210 individuals (48.1%) had received a tetanus vaccine in the last ten years. The annual influenza vaccination rate was 7.8% (n=34), while the COVID-19 vaccination rate was 70.0% (n=305). The average attitude score of healthcare workers towards vaccination was 95.80±13.79, indicating a positive attitude. Those with a university education or higher (96.52±13.21) had a more positive attitude compared to those without (92.87±15.69) (p=0.028). Additionally, physicians (98.95±9.78) had a more positive attitude towards vaccination compared to other professional groups (94.77±14.73) (p=0.006). Among physicians, it was noteworthy that the attitude score was higher in internal medicine departments (100.52±8.05) compared to surgical departments (92.52±13.50) (p=0.003). This study demonstrates that healthcare workers are not effectively vaccinated for influenza, tetanus, and the COVID-19 vaccines that are targeted for full vaccination. Despite the significantly high attitude scores towards vaccines, the low vaccination rates suggest that the awareness of risks does not translate into sufficiently internalized preventive behavior. Therefore, the results of the study imply the need for more effective and behavior-oriented education and information campaigns in institutions that should be continuous, mandatory, and closely monitored.

Anahtar Kelimeler

Vaccination, Immunization, Healthcare workers, Attitude

Kaynakça

• 1. Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği. Erişkin Bağışıklama Rehberi. Türkiye; 2019. https://www.ekmud.org.tr/rehberler/1-ekmud-rehberleri (erişim tarihi: 15.09.2023)
• 2. Özgüler M, Saltık-Güngör L, Kaygusuz T, Papila Ç. Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi sağlık çalışanlarında hepatit A, hepatit B, kızamık ve kızamıkçık seroprevalansı. Klimik Dergisi 2016; 29(1): 10-4.
• 3. World Health Organization. Vaccination Of Healthcare Workers. https://www.who.int/teams/immunization-vaccines-and-biologicals/essential-programme-on-immunization/integration/health-worker-vaccination (erişim tarihi: 20.10.2023)
• 4. Toprak D, Köksal İ, Sargın M, Akan H. Erişkin aşılaması, uygulamadaki sorunlar ve çözüm önerileri, aile hekimlerinin erişkin aşılamasındaki rolü. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2018; 22(3): 166-74.
• 5. Haviari S, Bénet T, Saadatian-Elahi M, André P, Loulergue P, Vanhems P. Vaccination of healthcare workers: A review. Hum Vaccin Immunother 2015; 11(11): 2522-37.
• 6. Erken RR, Ergin A Sağlık çalışanlarının kendilerine yönelik uygulanması gerekli aşılara karşı tutum ve davranışları Klimik Derg 2019; 32(3): 259-64.
• 7. Maltezou HC, Botelho-Nevers E, Brantsæter AB et al. Vaccination Policies for HCP in Europe Study Group. Vaccination of healthcare personnel in Europe: Update to current policies. Vaccine 2019; 37(52): 7576-84.
• 8. T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Müdürlüğü. Sağlık Çalışanlarına Yönelik Uygulanması Gerekli Aşılar ve Uygulama Şemaları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/saglik-calisanlari-asilama.html adresinden 14.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
• 9. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu. Kamuoyunun dikkatine, duyuru. https://www.titck.gov.tr/haber/kamuoyunun-dikkatine-13012021185623 adresinden 14.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
• 10. T.C. Sağlık Bakanlığı COVID-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu. COVID-19 aşısı ulusal uygulama stratejisi. https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77706/covid-19-asisi-ulusal-uygulama-stratejisi.html adresinden 14.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
• 11. Karaoğlu MK, Akın S. Hemşirelerin el yıkama alışkanlıklarına ilişkin görüşleri ve el hijyeni uyum oranlarının değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi 2019; 16(1): 33-40.
• 12. World Health Organization. Vaccine for Hepatitis B. https://www.hepb.org/prevention-and-diagnosis/vaccination/#:~:text=Hepatitis%20B%20Vaccine%20Recommendations,see%20below%20for%20risk%20factors. (erişim tarihi: 20.10.2023)
• 13. Tosun SY. Ülkemizde Hepatit B Aşılaması. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2002; 11(4): 140-2.
• 14. Apaydın H, Demir Ş, Karadeniz A. Bir tıp fakültesi hastanesi sağlık çalışanlarında hepatit A, hepatit B, hepatit C seroprevalansı ve aşılanma durumu. Sakarya Tıp Dergisi 2021;11(2): 360-5.
• 15. Boşnak VK, Karaoğlan İ, Namıduru M, Şahin A. Gaziantep Üniversitesi Şahinbey Araştırma ve Uygulama Hastanesi sağlık çalışanlarında hepatit B, hepatit C ve HIV seroprevalansı. Viral Hepatitis Journal 2013; 19(1): 11-4.
• 16. Özgüler M, Saltık-Güngör L, Kaygusuz T, Papila Ç. Elazığ Eğitim ve Araştırma Hastanesi sağlık çalışanlarında hepatit A, hepatit B, kızamık ve kızamıkçık seroprevalansı. Klimik Dergisi 2016; 29(1): 10-4.
• 17. Haviari S, Bénet T, Saadatian-Elahi M, André P, Loulergue P, Vanhems P. Vaccination of healthcare workers: A review. Hum Vaccin Immunother 2015; 11(11): 2522-37.
• 18. Kul G, Korkmaz N. Sağlık çalışanlarının influenza aşısına yaklaşımı. J Contemp Med 2020; 10(3): 421-4.
• 19. Öztürk R, Ilgar T, Cesur S, Şahan S, Şanal L, Sağlık çalışanlarının grip aşısı hakkındaki bilgi düzeyleri ve aşıya karşı yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Anadolu Güncel Tıp Derg 2020; 2(1): 13-8.
• 20. Karacaer Z, Öztürk İİ, Çiçek H, Şimşek S, Duran G, Görenek L. Sağlık çalışanlarının bağışıklanma ile ilgili bilgi düzeyleri, tutum ve davranışları. TAF Prev Med Bull 2015; 14(5): 353-63.
• 21. Schrading WA, Trent SA, Paxton JH, Rodriguez RM, Swanson MB, Mohr NM et al. Vaccination rates and acceptance of SARS-CoV-2 vaccination among U.S. emergency department health care personnel. Acad Emerg Med 2021; 28(4): 455-8.
• 22. Dzieciolowska S, Hamel D, Gadio S, Gadio S, Dionne M, Gagnon D et al. COVID-19 vaccine acceptance, hesitancy, and refusal among Canadian healthcare workers: A multicenter survey. Am J Infect Control 2021; 49(9): 1152-7.
• 23. Verger P, Scronias D, Dauby N, Adedzi KA, Gobert C, Bergeat M et al. Attitudes of healthcare workers towards COVID-19 vaccination: a survey in France and French-speaking parts of Belgium and Canada, 2020. Euro Surveill 2021; 26: 2002047.
• 24. Biswas N, Mustapha T, Khubchandani J, Price JH. The nature and extent of COVID-19 vaccination hesitancy in healthcare workers. J Community Health 2021; 46(6): 1244-51.
• 25. Sarı T, Temoçin F, Köse H. Sağlık Çalışanlarının İnfluenza Aşısına Yaklaşımları. Klimik Dergisi 2017; 30(2): 59-63.
• 26. Etesaminia S, Derinpınar KB. Aşı tereddütlerinde sosyal medyanın rolü. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi 2021; 7(2): 377-90.
• 27. Mousavi T, Nikfar S, Abdollahi M. Achieving equitable access to medicines and health services: A COVID-19-time recalled matter. Iran J Pharm Res 2021; 20(4): 450-66.